îòîãå ùì òáã òáøé [1] / çééí ðáåï

à. "òáã òáøé âåôå ÷ðåé"

îòîãå ùì òáã òáøé åæé÷úå ìàãåðå, äí ðåùàéí ñáåëéí åáòééúééí: ÷ùä ìäðéç ùìàãåï éùðä áòìåú îîåðéú îìàä òì òáãå, ëòì çôõ àå çéä, åðèééúðå äéà ìåîø, ùáòìåú äàãåï îúééçñú ø÷ ìîòùä éãéå ùì äòáã. îðâã, øáéí îãéðéå ùì òáã òáøé îöáéòéí òì ëê ùæé÷úå ùì òáã ìàãåðå àéðä ëùì ùëéø áìáã, àìà çæ÷ä åîùîòåúéú éåúø. áîàîø æä ððñä ìòîåã òì äâéùåú äùåðåú áéçñ ìîòîãå ùì òáã òáøé, åðãåï áäï ìàåø ãéðéå äîåôéòéí áòé÷ø áôø÷ äøàùåï ùì îñëú ÷ãåùéï.

äâîøà áãó èæ. ÷åáòú, ùòáã òáøé éëåì ìäùúçøø áùèø. î÷ùä äâîøà - "ùèø ìîä ìé, ìéîà ìéä áàôé úøé æéì? àîø øáà: æàú àåîøú, òáã òáøé âåôå ÷ðåé, åäøá ùîçì òì âøòåðå àéï âøòåðå îçåì". ääåä àîéðà ùì äâîøà äéúä, ùäòáã áñê äëì çééá ìàãåðå òáåãú ùù ùðéí, åäàãåï éëåì ìîçåì òìéä åìùçøøå. äøàùåðéí ðçì÷éí áäáðú úùåáú äâîøà "òáã òáøé âåôå ÷ðåé". äúåñôåú îáéðéí ùîãåáø á÷ðééï îîåðé îîù áâåó äòáã, ùòìéå àé àôùø ìîçåì, åìëï öøéê îòùä ùçøåø îîù ëãé ìäåöéà   àú äòáã ìçéøåú. áãøëí ùì úåñôåú äìëå øàùåðéí ðåñôéí, áåàøéàöéåú ùåðåú, åáãøê ëìì úåê îéúåï åäçìùú øîú ä÷ðééï [2].

äøîá"ï åøàùåðé ñôøã çåì÷éí ðçøöåú, åâåøñéí ù"ùðé ÷ðééðéí äí áòáãåú, àçã ÷ðééï îîåï, åäåà ÷ðééï ãîòùä éãéå, åàçã ÷ðééï àéñåø... ìôéëê àîøå ùàó òáã
òáøé éù ìøáå áå ÷ðééï àéñåø, ùäøé îúéøå áùôçä ëðòðéú, åàéï ÷ðééï àéñåø ðô÷ò áìà âè" (øîá"ï ùí) [3].

àí ëï, ìôðéðå ùúé âéùåú ò÷øåðéåú: àçú äøåàä áòáã òáøé ÷ðééï îîåðé èäåø, áøîä îñåééîú (úåñôåú), åùðéä, äøåàä áòáãåú - îòáø ìáòìåú îåâáìú áîéùåø äîîåðé - âí îòîã îéåçã áúçåí äàéùé (øîá"ï). éù ìäòéø ùìøîá"ï åãòéîéä äîòîã äàéùé äééçåãé ùì òáã ëøåê áæé÷ä éùéøä ìàãåðå, åòì ëï äáéèåé ääåìí àåúå äåà "âåôå ÷ðåé". àéï îòîã ëììé ùì "òáã" ëãøê ùéù îòîã ùì "ëäï" - òáã îåâãø ø÷ áæé÷ä ìàãåï îñåééí, åàé àôùø ìðú÷ áéï ãéðéå äééçåãééí ì÷ùø äîéåçã ùéù ìå ìàãåï ñôöéôé. îáçéðä æå, åëãé ìñáø àú äàåæï, àôùø ìäîùéì òáã òáøé ìàùú àéù, ùàó ìä îòîã îéåçã áúçåí äàéùé, äðåáò îæé÷úä ìáòì îñåééí. ëîå ëï éù ìäåñéó, ùàôùø ìðú÷ àú äùàìä äò÷øåðéú îäñåâéä äòåñ÷ú áùçøåø òáã áùèø: âí àí ðñáéø ùäáéèåé "òáã òáøé âåôå ÷ðåé" îúééçñ ì÷ðééï îîåðé, ùäåà äîçééá ùèø, òãééï òåîãú áòéðä úôéùúå äáñéñéú ùì äøîá"ï, ä÷åáòú æé÷ä àéùéú áéï òáã ìàãåðå [4].

áäîùê äîàîø ðåñéó åðáçï ùàìä æå: äàí àîðí áæé÷úå ùì òáã òáøé ìàãåðå éùðå äéáè ùàéðå îîåðé öøåó, åàí ëï - áàéìå úçåîéí äåà áà ìéãé áéèåé. 

á.

éùðí ãéðéí ùåðéí ùðàîøå áòáã òáøé, åëãàé ìáçðí áä÷ùø ùàðå òåñ÷éí áå. ìëàåøä ðøàä ùääåëçä äèåáä áéåúø ìâéùä äèåòðú ùìòáã òáøé îòîã àéùé îéåçã, äéà ääìëä ä÷åáòú ùäåà îåúø áùôçä ëðòðéú, äàñåøä ìéùøàì. àê øàééä æå úìåéä áäáðú àåôé äæé÷ä ùðåöøú áéï äòáã ìùôçä: äàí éù áéðéäí àéùåú îîù (ìëàåøä ëãòú øîá"ï), àå ùéù ìòáã òáøé äéúø îéåçã ìáåà òì ùôçä, áìà ùðåöøú áéðéäí àéùåú îìàä àå çì÷éú (àåìé ëäöòú äúåñôåú) [5].

áãó éæ: ÷åáòú äâîøà:

"òáã òáøé òåáã àú äáï, åàéðå òåáã àú äáú. îðäðé îéìé, ãúðå øáðï: åòáãê ùù ùðéí - ìê åìà ìéåøù åëå' ".

î÷åáì ùìéøåùú äáï àåôé ùåðä îùàø éøåùåú: äáï ðúôñ ëîîìà î÷åí àáéå, åéøåùúå äéà ëðéñú äáï ìøùåú äîîåðéú ùì àáéå. áëì éøåùä àçøú, ìòåîú æàú, äðëñéí òöîí îåòáøéí ìøùåú îîåðéú àçøú - øùåúå ùì äéåøù [6].

äëñó îùðä (òáãéí á' éá) îöèè àú äøìá"â áðåâò ìãéï ùø÷ äáï éåøù àú òáãå äòáøé ùì àáéå:

"ùéúáàø îæä ùàéï äàãåï ùìéè ìîëåø òáãå àå ìúéúå ìàçø" [7].

ìùéèú äëñó îùðä, éùðä ëàï äâáìä ááòìåúå äîîåðéú ùì äàãåï òì òáãå, ùáâììä äòáã àéðå òåáø áéøåùä. éëåì ìæëåú áå ø÷ äáï, ùéøåùúå àéðä ãåøùú àú äòáøú äòáã ìøùåú îîåðéú àçøú, åäåà îùúìè òì øùåúå äîîåðéú ùì äîåøéù.

äöòä æå ñáéøä áäçìè, àê éù ìáçåï âí àôùøåú àçøú. àôùø ìäöéò, ùäâáìú éøåùú òáã àéðä ÷ùåøä ëìì ìîéùåø äîîåðé. ééúëï ùäáòìåú äîîåðéú ùì äòáã îàôùøú ìäòáéøå áéøåùä, àìà ùéùðä äìëä ééçåãéú áòáã, ùàéðä îàôùøú ìäòáéøå îçåõ ìøùåúå äîîåðéú ùì äàãåï. ëàï àôùø ìäöéò ùéùðä 'âæéøú äëúåá' î÷åîéú áòáã òáøé, äùåììú àú äåøùúå. àê éééúëï ìøàåú äìëä æå ëçì÷ îîñëú øçáä éåúø ùì ãéðéí åâãøéí, åìèòåï ùîðéòú äåøùú äòáã ðåáòú îëê ùéù ìå æé÷ä àéùéú ééçåãéú ìàãåðå, áëéååï ùúéàø äøîá"ï ëùãéáø òì "÷ðééï àéñåø" ùì äàãåï áòáãå äòáøé. æé÷ä æå ÷åáòú ùäòáã îåâãø îøàù ë÷ùåø ìøùåú îîåðéú îñåééîú, åîòîãå ëòáã ëøåê áæé÷úå ìøùåú æå. ìâéùä æå, éù ìùéí ìá ìîòîãä ùì àîä òáøéä. äâîøà áãó éæ: ÷åáòú: "àîä òáøéä àéðä òåáãú ìà àú äáï åìà àú äáú". àí ðîùéê áðúéá ùñììðå, ðâøåñ ùìàîä òáøéä æé÷ä àéùéú ìàãåðä, äãå÷ä éåúø îæå ùì òáã (ëê îñúáø åãàé ìèåòðéí ùäåà éëåì ìééòãä áòì ëøçä - úåñôåú ä.), åòì ëï àéï äéà ÷ùåøä ø÷ áøùåúå äîîåðéú àìà áàéùéåúå ëàãí îñåééí, åàéï äéà ðéúðú ìäåøùä àó ìáðå [8].

áãó éã: ìåîãú äâîøà ùàîä äòáøéä ð÷ðéú áëñó, îéëåìúä ìäùúçøø áôãéåï ùàøéú ú÷åôú òáãåúä - "âøòåï ëñó". øù"é ùí (ã"ä ùîâøòú) îñáéø: "àìîà áëñó ð÷ðä, ãàé ìà ÷ðàä áãîéí - îàé îâøòä?". øù"é îñáéø ùâøòåï ëñó ùééê ø÷ áî÷øéí áäí äòáã ð÷ðä áëñó, åäôãéåï "âåøò" ãîé ä÷ðééï äî÷åøé. äøùá"à åäøéèá"à ùí çåì÷éí åâåøñéí ùéëåì äòáã ìâøåò îëñó ùùåìí úîåøúå, âí àí ð÷ðä áùèø. äøé"ã (ëà.) î÷öéï òåã éåúø, åèåòï ùâí àí äòáã ðéúï áîúðä (åð÷ðä òì éãé ùèø), åìà ùéìí úîåøúå ëñó ëìì, éëåì äéä ìäùúçøø áâøòåï ëñó, òì àó ùàéðå âåøò îäñëåí ùðéúï úîåøúå.

ùéèú øù"é ìëàåøä úîåää. ùéèú äøé"ã ðøàéú äôùåèä áéåúø, ëùìôéä ìòáã äæëåú ìôãåú àú éúøú ú÷åôú òáãåúå, áìà ÷ùø ìãøê ùð÷ðä áä. âí äøùá"à åäøéèá"à ðéúðéí ìäáðä, ëùìùéèúí àåôöééú äâøòåï äéà ôéöåé òì äëñó ùùåìí úîåøú äòáã. àê ìà áøåø ìîä îúò÷ù øù"é ùâøòåï ëñó éåòéì ø÷ ëùäòáã ð÷ðä ãåå÷à á÷ðééï ëñó. áîä øìååðèéú èëðé÷ú ä÷ðééï ìîòùä äùçøåø?

ðøàä, ùìùéèú øù"é âøòåï ëñó àéðå ôãéåï ùàøéú ú÷åôú äòáãåú àå ôéöåé ìàãåï, àìà äúøú îòùä ä÷ðééï äî÷åøé. äòáã äôåãä àú òöîå, ëáéëåì ñåúø àú ÷ðééðå, îùéá àú äãîéí ùð÷ðä áäí, åäåôê ìáï çåøéï. òì ëï âøòåï äëñó éåòéì ø÷ ëùä÷ðééï äî÷åøé ðòùä àó äåà áëñó.

àôùø ìçæ÷ àú âéùúå ùì øù"é, ëôé ùäñáøðåä, áòéåï áãéðé âøòåï ëñó. äøîá"í ôåñ÷ (áäìëåú òáãéí á', æ) ùòáã òáøé äðîëø ìéùøàì - "àéï ä÷øåáéí ôåãéí àåúå, åàéï ìååä åâåàì, åàéðå âåàì ìçöàéï". ëìåîø, àéï äåà éëåì ìôãåú òöîå áëñó ùìååä, åàéï äåà éëåì ìôãåú òöîå ÷éîòà ÷éîòà, àìà ø÷ ááú àçú. éééúëï ìäñáéø äìëåú àìå áëéååï ùäöòðå. âøòåï ëñó äéðå äúøú ä÷ðééï äî÷åøé, åàéï äåà ÷ðééï îîåðé îçåãù îöã äòáã. òì ëï çééá ëì äôãéåï ìäòùåú ááú àçú, ëùëì äñê äãøåù ðéúï áéçã. ìëï âí ø÷ ìòáã - äàåáéé÷è äðîëø - ùîåøä äæëåú ìôãåú òöîå, åìà ì÷øåáéå, åàéï äåà øùàé àó ìäéòæø áëñó ùñåô÷ ìå òì éãé àçø. äúøú ä÷ðééï çééáú ìäúáöò òì éãé äîëåø, ùäåà âí àåáéé÷è äîëø, áàåôï àåèåðåîé ìçìåèéï [9].

éééúëï ì÷ùåø äáðä æå áâøòåï ëñó ìðåùà ãéåððå. àôùø ìäöéò, ùäôúøåï äééçåãé ùì äúøú ä÷ðééï äî÷åøé ëøåê áî÷øä æä, áëê ùàéï îãåáø á÷ðééï îîåðé áìáã, àìà áúäìéê äéåöø îòîã àéùé îùîòåúé. îòîã ëæä ìà ðéúï ìáéèåì áôãéåï îîåðé áìáã, åëãé ìùçøø àú äòáã îæé÷úå ìàãåðå éù öåøê ìñúåø àú úäìéê éöéøúå ùì àåúå îòîã àéùé. àí àëï æå îùîòåú ùéèúå ùì øù"é, äéà ÷ùåøä ÷ùø äãå÷ ìäáðú äøîá"ï áðåâò ìîòîãå äàéùé ùì òáã òáøé.

â. îåëø òöîå åîëøåäå áéú ãéï

äâîøà áãó éã: àâá ãéåðä á÷ðééï ëñó áòáã òáøé, îòìä îçìå÷ú úðàéí ùéù ìä îùîòåú øáä áä÷ùø ùàðå ãðéí áå. äâîøà îöèèú áøééúà:

"äîåëø òöîå ðîëø ìùù åéúø òì ùù. îëøåäå áéú ãéï àéðå ðîëø àìà ìùù. äîåëø òöîå àéðå ðøöò. îëøåäå áéú ãéï ðøöò. äîåëø òöîå àéï îòðé÷éí ìå. îëøåäå áéú ãéï îòðé÷éí ìå. äîåëø òöîå àéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú. îëøåäå áéú ãéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú. ø' àìéòæø àåîø: æä åæä àéðå ðîëø àìà ìùù, æä åæä ðøöò, æä åæä îòðé÷éí ìå, åæä åæä øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú".

ëì àøáòú äãéðéí äîåæëøéí ðìîãéí îôøùéåúéå ùì òáã òáøé áùîåú ë"à åãáøéí è"å äðãøùåú òì òáã ùîëøåäå áéú ãéï, åàéðí îåôéòéí áåé÷øà ë"ä, ôøùéä äðãøùú òì îåëø òöîå, åòì ëï úðà ÷îà îçì÷ áéðéäí. äâîøà îòìä ùúé àôùøåéåú ìäñáø äîçìå÷ú: àå ùø' àìéòæø ìåîã "ùëéø ùëéø" åîùååä ãéðé îåëø òöîå ìãéðé îëøåäå áéú ãéï, áòåã úðà ÷îà çåì÷ òì ìéîåã ò÷øåðé æä, àå ùâí úðà ÷îà î÷áì àú äìéîåã "ùëéø ùëéø" åàú ääùååàä äò÷øåðéú áéï îåëø òöîå åîëøåäå áéú ãéï, àìà ùäåà ñáåø ùáëì àçã îî÷øéí àìå éùðå îéòåè ôøèé ìâáé îåëø òöîå.

ðøàä ùéùðå äáãì éñåãé áéï ääñáøéí. ìäñáø äùðé, ìôéå âí úðà ÷îà î÷áì àú äìéîåã "ùëéø ùëéø", àéï äáãì ò÷øåðé áéï îòîãå ùì îåëø òöîå ìîòîãå ùì äðîëø áéãé áéú ãéï, åéùðí ùéðåééí î÷åîééí áéï ãéðéäí, äðìîãéí áàåôï ôøèðé. ìäáðä äøàùåðä, ìòåîú æàú, éùðå äáãì áñéñé áéï îåëø òöîå åîëøåäå áéú ãéï, äáãì äéåöø ìîòùä ùðé îñìåìéí áòáã òáøé. äáãì áñéñé æä áîòîãí äàéùé äåà äâåøí ìùéðåééí ùáéï äìëåúéäí.

áúçéìú äîàîø ÷áòðå, ùøàééúí äîåáä÷ú ùì äîöããéí áëê ùìòáã îòîã àéùé äçåøâ î÷ðééï îîåðé âøéãà, äåà ääéúø ùðéúï ìå ìùàú ùôçä ëðòðéú. îåëø òöîå - "àéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú", åãéï æä äéðå äîôúç ìäáðú îòîãå äééçåãé.

àôùø ìäöéò, ùáòáã òáøé ùîëøåäå áéú ãéï àëï éùðä æé÷ä àéùéú îéåçãú îòáø ìäéáè äîîåðé. ìòåîú æàú, áîåëø òöîå éùðä áéï äàãåï ìòáãå æé÷ä îîåðéú áìáã, åòì ëï "àéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú". ìàåø äáðä æå ðáçï àú àøáòú ääáãìéí ùáéï îåëø òöîå åîëøåäå áéú ãéï, åðáãå÷ äàí åàéê äí îùúìáéí áîáðä äàôùøé ùäöòðå.

1. äéúø ùôçä ëðòðéú

ìôé äöòúðå, îåëø òöîå äøéäå éùøàì øâéì ìëì ãáø, åàéï ëì ùéðåé áîòîãå äàéùé áâìì îëéøúå ìòáã. òì ëï àéï ëì ñéáä ùãéðé äàéùåú ùìå éäéå çøéâéí. ìòåîúå,   ìòáã ùîëøåäå áéú ãéï, éù îòîã àéùé éçåãé - îåúø áùôçä [10].

äøùá"à áãó èæ. îòéø, ùäøîá"ï úåìä àú ä÷áéòä ùòáã òáøé âåôå ÷ðåé, äîôåøùú òì ôéå ë"÷ðééï àéñåø", áäéúø ùôçä ëðòðéú. àí ëê, î÷ùä äøùá"à, "îåëø òöîå ùàéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú, àéï öøéê ùèø ùçøåø" (ùäøé àéï âåôå ÷ðåé). åìùéèúðå ðàîø: àéï äëé ðîé, åæàú áìé ìäúééçñ ãåå÷à ìãéï ùçøåø áùèø (ùéééúëï ìúìåúå áéñåã îîåðé ä÷ééí âí áîåëø òöîå - òééï äòøä 4), àìà ìúôéùä äò÷øåðéú áãáø îòîãå ùì îåëø òöîå [11].

éù ìäòéø, ùäøéèá"à îùéá òì ùàìú äøùá"à, åâåøñ ù"îåëø òöîå îåúø áùôçä ëðòðéú, àìà ùàéï øáå ëåôäå áëê" (èå.). àí ðàîõ àú âéùúå ùì äøéèá"à, âí îåëø òöîå îåúø áùôçä ëðòðéú, åàéï áñéñ ìçéìå÷ äò÷øåðé ùàðå îöéòéí.

2. îëéøä ìùù

äîâáìä òì îëéøú òáã òáøé ìùù ùðéí áìáã, ñáéø ùúäéä øìååðèéú ø÷ ìî÷øä áå ìòáã îòîã àéùé îéåçã, ëùîãåáø òì æé÷ä îîåðéú áìáã - àãí éëåì ìäùëéø, åàåìé àó ìîëåø òöîå, ìëì ú÷åôú æîï ùéøöä, åòì ëï áîåëø òöîå àéï îâáìä ëæå. ìòåîú æàú, áî÷øä ùîòîãå äàéùé ùì äòáã çøéâ - îòîã ééçåãé æä ñáéø ùéåâáì ìú÷åôä ÷öåáä åîñåééîú, îùåí øöåðä ùì äúåøä ìäâáéì åìöîöí àú äòáãåú ùäùôòúä ëä î÷éôä, åòì ëï òáã ùîëøåäå áéú ãéï éåöà áùù.

3. øöéòä

îëîä äìëåú ðøàä, ùìðøöò æé÷ä àéùéú äãå÷ä áîéåçã àì àãåðå. ëê, ìîùì, áòåã òáã òáøé îåøù ìáï, ðøöò àéðå ðéúï ìäåøùä ëìì (éæ:), åëôé ùäæëøðå, àôùø ìäñáéø äìëä æå áëê ùîòîãå îåâãø ëéçñ îñåééí ìàãåðå, åáéçñ æä ìàãí ñôöéôé úìåéä æäåúå ëðøöò.

òöí äøöéòä îúàôùøú ø÷ ëùéùðä æé÷ä ÷éåîéú çøéâä áéï äàãåï åòáãå, ëôé ùæå áàä ìéãé áéèåé áãéðéí äîåôéòéí áâîøà (ëá.):

"ìå àéùä åáðéí åìøáå àéï àùä åáðéí àéðå ðøöò, ùðàîø 'ëé àäáê åàú áéúê' (ãáøéí è"å, èæ). ìøáå àéùä åáðéí åìå àéï àùä åáðéí àéðå ðøöò, ùðàîø 'àäáúé àú àãÊðé àú àùúé åàú áðé' (ùîåú ë"à, ä). äåà àåäá àú øáå åøáå àéðå àåäáå àéðå ðøöò, ùðàîø 'ëé èåá ìå òîê' (ãáøéí ùí). øáå àåäáå åäåà àéðå àåäá àú øáå àéðå ðøöò, ùðàîø 'ëé àäáê' ".

  âí áîòùä äøöéòä îåãâù ä÷ùø ùáéï äòáã åàãåðå. äøîá"í ôåñ÷, òì ôé äîëéìúà (äìëåú òáãéí â', è):

"äàãåï äåà ùøåöò áòöîå, ùðàîø åøöò àãåðå - åìà áðå, åìà ùìåçå, åìà ùìéç áéú ãéï".

æé÷ä àéùéú æå, ùîàôééðú àú äðøöò, àéðä ðåöøú éù îàéï, àìà ðáðéú òì ä÷ùø äøàùåðé ùáéï äòáã ìàãåðå. òì ø÷ò éñåã æä ðøàä ùàôùø ìáàø àú ääìëä ä÷åáòú ùòì äòáã ìäáéò àú øöåðå áøöéòä úåê ëãé ú÷åôú òáãåúå, ëê ùîòîãå ëðøöò éäéä äîùê éùéø ùì îòîãå ëòáã (ëá.).

ðøàä, àí ëï, ùøöéòä úåëì ìäéåú ø÷ áî÷øä ùäòáãåú äøàùåðéú îáåññú òì æé÷ä àéùéú áéï äòáã ìàãåï. ìäáðä æå, îëøåäå áéú ãéï éøöò, àí éçôåõ áëê, ìòåîú îåëø òöîå - ùîñìåì æä éäéä ñâåø áôðéå [12].

4. äòð÷ä

îàøáòú äãéðéí äîåæëøéí áâîøà ëîáãéìéí áéï îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï, ãéï äòð÷ä äåà æä ùìëàåøä ÷ùä ìùìáå áîäìê ùäöòðå. éééúëï ùàëï ëê äí ôðé äãáøéí, åäòð÷ä äéà ãéï î÷åîé áîëøåäå áéú ãéï, ùàéðå ÷ùåø ìîòîã ò÷øåðé ëìùäå; àðå ððñä áëì àåôï ìäöéò ùéèä ùúøàä áãéï äòð÷ä çì÷ îäîëìåì ùäöâðå òã ëä.

äàçøåðéí îöéòéí ùúé äáðåú áãéï äòð÷ä, ùéù áäï äùìëä îùîòåúéú ìòðééððå. äàôùøåú äøàùåðä äéà ìäáéï äòð÷ä ëöã÷ä, ëîòùä çñã îéåçã ùëôúä
äúåøä òì äàãåï ëìôé òáãå. äàôùøåú äùðéä äéà ìäúééçñ ìäòð÷ä ëùëø, äðéúï ìå áò÷áåú òáåãúå áú÷åôú ùòáåãå.

àôùø ìúìåú áç÷éøä æå ëîä îäîçìå÷åú áãéðé äòð÷ä. ëê ìîùì áãó èæ: ðçì÷éí äúðàéí äàí äéåöà áâøòåï ëñó î÷áì äòð÷ä, ëéååï ùìà áøåø äàí ðçùá "ùéìåçå îòð÷". éééúëï ìúìåú àú äîçìå÷ú áñô÷ áãáø àåôé âøòåï ëñó, àê àôùø âí ìäöéò ùäîçìå÷ú îúî÷ãú áâãøé äòð÷ä. ìäáðä æå, äúðàéí ðçì÷éí äàí îé ùéåæí áòöîå àú ùçøåøå, èøí äîåòã ä÷áåò, æëàé ìäòð÷ä. àí äòð÷ä äéðä öã÷ä, ìëàåøä úéðúï ìëì òáã, áìé ÷ùø ìîåòã åñéáú ùçøåøå. àê àí äòð÷ä äéà ùëø îñåâ ëìùäå, éééúëï ìäâáéìä ø÷ ìîé ùùéøú àú ëì ú÷åôú ùòáåãå, åìà éæí ùçøåø îå÷ãí.

áðåâò ìãéåððå: àí äòð÷ä äéà öã÷ä, ðú÷ùä ìäâáéìä ìñåâ îñåéí ùì òáã, àí ëé âí äáðä ëæàú àôùøéú. àí ðáéï äòð÷ä ëùëø - éù ìáøø úîåøú îä äåà ðéúï, ùäøé äòáã ðîëø îøàù úîåøú ñëåí ùàîåø ìëñåú àú ùðåú òáãåúå.

äîùðä ìîìê (äìëåú òáãéí â', éá) îöéò ùääòð÷ä ðéúðú ëùëø úîåøú æëåúå ùì äàãåï ìîñåø ìòáãå ùôçä ëðòðéú, åì÷áì àú äååìãåú. äâîøà ìåîãú æëåú æå îäôñå÷ "ëé îùðä ùëø ùëéø òáãê" - "ùëéø àéðå òåáã àìà áéåí, òáã òáøé òåáã áéï áéåí áéï áìéìä... îëàï ùøáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú" (èå.). ääúééçñåú ìàéùåúå ùì äòáã òí ùôçä ëðòðéú ëòáåãä ùîúáöòú òáåø äàãåï, îòìä àú äàôùøåú ùääòð÷ä áàä ëãé ìúú úîåøä ìàñô÷è æä ùì äòáãåú, áòåã äúùìåí äøàùåðé ðéúï ëðâã "òáåãú äéåí" äøâéìä áùãä åáñãðä. àí àëï æäå èéáä ùì ääòð÷ä, áøåø îãåò ìà é÷áì àåúä äîåëø òöîå, ùàéï øáå îåñø ìå ùôçä ëðòðéú, åàæ àéï ÷ùø áéï òåáãä æå ìîäìê ùàðå îöéâéí.

àîðí, éééúëï ùàôùø ìäöéò âéùä àçøú, òì ãøê ùîà. àåìé àôùø ìâøåñ ùàåôéä ùì äòð÷ä àëï äåà ùëø, àê æä ðéúï ëðâã äæé÷ä äàéùéú ùáéï äàãåï ìòáãå. äòáã ðùëø ìáéöåò òáåãä, åúîåøúä àó ÷éáì ùëø, àê îòîãå äàéùé ðùúðä, åäåà ð÷ùø áæé÷ä àéùéú ééçåãéú ìàãåðå - ëùòì äéáè æä ùì äòáãåú àîåøä ìôöåú ääòð÷ä. áâîøà îåôéòä îçìå÷ú úðàéí ìâáé ùéòåø ääòð÷ä (éæ.). ø' îàéø ÷åáò ùéòåø ùøéøåúé ùì çîéùä òùø ñìòéí, ø' éäåãä âåøñ "ùìåùéí - ëùìåùéí ùì òáã", åø' ùîòåï èåòï "çîéùéí - ëçîéùéí ùáòøëéï". ìëàåøä éù ìúîåä òì ùéèåú ø' éäåãä åø' ùîòåï: îìáã äìéîåã äè÷ñèåàìé áâæéøä ùååä, ìà ðøàä ùéù ÷ùø áéï äòð÷ä ìáéï ùðé äúçåîéí ùäí îæëéøéí, åðéàìõ ìäñáéø ùéù ëàï âæéøú äëúåá ùàéðä îåáðú. òì ôé ãøëðå, ðåëì ìäöéò ùìø' éäåãä, ååãàé ìø' ùîòåï, ääòð÷ä ðåòãä ìôöåú àú äòáã òì ÷ùéøúå ìàãåðå áîéùåø äàéùé, åùéòåøä öøéê ìééöâ àú "äòáã" ëåìå, åìà ø÷ àú ëéùåøéå äî÷öåòééí, äðéúðéí ìàåîãï îîåðé îãåéé÷. ùðé îåãìéí ãåîéí äí äñëåí ùðåúï îé ùðåãø òøëå ùì àãí, åäôéöåé ùîùìí áòìéå ùì ùåø ùäøâ òáã ëðòðé. ùðé ñëåîéí àìå àó äí ùøéøåúééí áîéãä îøåáä, ëéååï ùäí ÷åáòéí äòøëä îîåðéú ìàãí ëåìå, åìà ø÷ ìùååéå äôåð÷öéåðàìé [13]. àí àëï äáðä æå ðëåðä, åäòð÷ä äéà úâîåì òì ùéðåé äîòîã äàéùé, áøåø îãåò æëàé ìä ø÷ òáã ùîëøåäå áéú ãéï, åìà äîåëø òöîå, ùîòîãå äàéùé ëìì ìà îùúðä. ëàîåø, äùòøä æå áðåâò ìàåôéä ùì äòð÷ä äéà ñô÷åìèéáéú áîéãä îøåáä, àê âí àí ðååúø òìéä, åððú÷ àú ãéï äòð÷ä îäîòøê äëììé ùì ääáãìéí ùáéï îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï, åãàé ùàéï ëàï ñúéøä ìîäìê ùäöòðå.

àí ëï, øàéðå ùàøáòú ääáãìéí ùáéï îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï, ìãòú úðà ÷îà, éëåìéí ìäúôøù ëúåöàä ùì äáãì îùîòåúé áîòîãå ùì äòáã, àó ëé àôùø ìôøùí âí ëãéðéí î÷åîééí áìáã. àðå äöòðå ìúìåú ñô÷ æä áîçìå÷ú äîåôéòä áâîøà (éã: - èå.), äàí úðà ÷îà ãåøù âæéøä ùåä "ùëéø ùëéø" åîùååä ò÷øåðéú îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï, ëùëì ääáãìéí éñåãí áìéîåãéí ôøèééí, àå ùäåà çåì÷ ò÷øåðéú òì äùååàä æå. ëîåáï, äúìåú àéðä îçåééáú - ìùðé äöããéí. ìãéãðå, çùåáä áîéåçã äàôùøåú ùâí äìåîã ëì àçã îääáãìéí àìå áðôøã, àåìé ìàçø äìéîåãéí äùåðéí éâéò âí äåà ìîñ÷ðä ùäí îòéãéí òì àåôé åîäåú ùåðéí ìçìåèéï ùì ùðé îñìåìé äòáãåú. 

äøîá"í ôåñ÷ àú àøáòú ääáãìéí ùîðéðå áéï îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï, åîåñéó:

"îåëø òöîå ðîëø ìâåé, åîëøåäå áéú ãéï àéðå ðîëø àìà ìéùøàì, ùðàîø: 'ëé éîëø ìê àçéê' - àéï áéú ãéï îåëøéï àåúå àìà ìê" (äìëåú òáãéí â', éá. î÷åø äãéï áñôøé).

ìëàåøä ðéúï äéä ìåîø ùéù ëàï àéñåø öããé: äðçéä ò÷øåðéú, îåáðú ìîãé, äîëååðú ìáéú ãéï áøîú äìëúçéìä. àê áøàùéú äìëåú òáãéí ëåúá äøîá"í (à', â):

"òáã òáøé ùîëøåäå áéú ãéï, àéï îåëøéï àåúå àìà ìéùøàì àå ìâø öã÷. åëï äîåëø òöîå àéðå øùàé ìîëåø òöîå ìâåé, åàôéìå ìâø úåùá. åàí òáø åîëø òöîå àôéìå ìòåáã òáåãä æøä, åàôéìå ìòáåãä æøä òöîä, äøé æä îëåø, ùðàîø: 'àå ìò÷ø îùôçú âø' ìò÷ø - æä äðîëø ìòáåãä æøä".

äøîá"í âåøñ, ùâí ìîåëø òöîå éù àéñåø ìîëåø òöîå ìâåé, åàí ëï, ääáãì äåà áøîú äãéòáã: áòåã ùìâáé îåëø òöîå éùðå ìéîåã ùàí òáø åîëø òöîå ìâåé äøé äåà îëåø (òì ôé äñôøà), îùîò îäøîá"í ùàéï ìéîåã ëæä ìâáé îëøåäå áéú ãéï, åîëàï ùàó àí òáøå åîëøåäå ìâåé - àéðå îëåø ìå.

ùéèú äøîá"í îñúáøú ìàåø äçéìå÷ ùäöòðå áéï îåëø òöîå ìîëøåäå áéú ãéï. æé÷ä àéùéú, äëøåëä áùéðåé äîòîã äàéùé åáäùìëåú àéñåøéåú, åãàé ùàéðä ùééëú áéï òáã òáøé ìàãåï âåé, åòì ëï òáã ùîëøåäå áéú ãéï ëìì ìà ðúôñ ìòáãåú ëùðîëø ìâåé [14]. ìòåîúå, ìîåëø òöîå éù æé÷ä îîåðéú áìáã ìàãåðå - åòì ëï áãéòáã éëåì ìäéîëø àó ìâåé [15]. 

ã. ñéëåí

ôúçðå àú äîàîø ááçéðú ùéèåú äøàùåðéí áäáðú äîùôè "òáã òáøé âåôå ÷ðåé". ëàï òéîúðå àú úåñôåú åñéòúå, äîôøùéí ÷áéòä æå áîéùåø äîîåðé äöøåó, òí äøîá"ï åãòéîéä, ùäñáéøå ùáòáã òáøé ùðé ñåâé ÷ðééðéí - ÷ðééï îîåï å÷ðééï "àéñåø", äæé÷ä äàéùéú ùáéï äòáã ìàãåðå, äîöéáä àåúå áîòîã àéùé îéåçã.

ðèééúðå äèáòéú äéà ìøàåú àú ùéèúå ùì äøîá"ï ëñáéøä éåúø, åìâøåñ ùáòáã òáøé éùðå äéáè ùàéðå îîåðé öøåó (åìå ø÷ áâìì äéúøå áùôçä ëðòðéú). àåìí àôéå ùì äéáè æä, òöîúå, åæé÷úå ì÷ðééï äîîåðé èòåðéí ìéáåï åáéøåø - àìå äéå ðåùàé ãéåððå áîàîø æä. áçì÷å äùðé ùì äîàîø áçðå îñôø ãéðéí ùáäí îúáèà äôòø ùáéï âéùåúéäí ùì úåñôåú åäøîá"ï, åáçðå àú äôøùðåú ùúéðúï ìäí áëì àçú îï äùéèåú. áçì÷å äùìéùé ùì äîàîø äöòðå, ùéùðí áòáã òáøé ùðé îñìåìéí: òáã ùîëøåäå áéú ãéï äøéäå áòì îòîã àéùé éçåãé, åòáã ùîëø òöîå ð÷ùø ìàãåðå á÷ðééï îîåðé áìáã. áçðå, áä÷ùø æä, àú ääáãìéí áéï äìëåúéäí ùì ùðé ñåâé äòáãéí, åâøñðå ùçéìå÷ ò÷øåðé ëæä ñáéø áîéåçã ìâéùä àçú áéçñ ìî÷åø àåúí äçéìå÷éí.

---