"åäðä èåá îàã" - äòìàú äâåó áîùðú äâøé"ã ñåìåáééö'é÷ [1]/ çééí ðáåï 

"åéöø ä' à-ìäéí àú äàãí òôø îï äàãîä åéôç áàôéå ðùîú çééí" (áøàùéú á', æ).

äøáä îðôúåìéå ùì òåìí äîçùáä äéäåãé ðñåáéí ñáéá äùðéåú äâìåîä áèáòå ùì äàãí: ðùîú çééí à-ìäéú îöã àçã, åòôø îï äàãîä, éñåãåú àøöééí-èáòééí, îï äöã äàçø. îçã äàãí äåà áòì çéøåú, áçéøä åøöåï, àê îàéãê äåà îåðò òì éãé úùå÷åú åîàååééí äîùééëéí àåúå ìòåìí äèáò, áå ùìéèéí äöåøê åäàéðñèéð÷è. ãåîðé ùáîùðúå ùì îåøðå äâøé"ã ñåìåáééö'é÷ æö"ì, éùðä çùéáåú îéåçãú ìñåâéä æå, åæàú äï ìøåçá åäï ìòåî÷: ðåùà äéöøéí åääúééçñåú àìéäí äéðå äáøéç äúéëåï áãéåðéå ùì äâøé"ã áðåùàéí øáéí åùåðéí, åáî÷áéì, äáðúå òã úåîå çåãøú áàéæîì îðúçéí ììéáä äôåòí ùì îùðúå äòîå÷ä. àéï áîàîø æä áëãé ìä÷éó àú äðåùà äøçá äîåôéò áëåúøúå, åàéï äåà áà àìà ìèòåí - åìäèòéí.

à.   äèîòä: áéèåì äàðé

éãåò åîôåøñí ùâéùúå äò÷øåðéú ùì äâøé"ã, áãåîä ìæå ùì øåá ääåâéí áðé äòú äçãùä, öåããä áöåøê ì÷áì àú äéöø, åìà ìãëàå. àê æå äéà, ëîåáï, ëåúøú áìáã; éúø òì ëï: úçú ëåúøú úîéîä æå ðëììåú ùéèåú äùåðåú ìçìåèéï æå îæå, ùéèåú ùéù öåøê ìäáçéï áéðéäï äáçðä çîåøä.

äîôåøñîú åäùëéçä áéåúø äéà äâéùä ùéñåãä åáñéñä áòåìí ä÷áìä. ìãéãí ùì çëîé äøæ éòåãå ùì äàãí äåà ìòøåâ àì ä' åìäúòìåú àìéå. úîöéú äçééí äãúééí äéà äúùå÷ä åäëåñó ìäú÷øá ìà-ì, åìäúòðâ òì æéå ëáåãå. àçãéí îàìå éèòðå ùäãøê ìäùâú îèøä ðòìä æå äéà ëéáåù äéöøéí åãéëåééí; àê àçøéí éèòðå ùãøê äîìê ìäúàçãåú òí äà-ì úåáòú ãåå÷à àú èéôåçí åòéìåééí ùì àåúí éöøéí òã ùéäôëå ìîòìåú øåçðéåú ðéùàåú.

îåèéáéí ëàìå àôùø ìîöåà áäâåú äçñéãéú. ñéôåø çñéãé ðåãò îúàø éìã ùäâéò ìáéú äëðñú ùì äáòì ùí èåá áòéöåîå ùì éåí äëéôåøéí, åîòåöîúä ùì ääúøâùåú ùàçæä áå äåöéà îëéñå àú çìéìå, åðéâï ìä' éúáøê àú äúôéìä äéçéãä ùéãò. äáòì ùí èåá, ëê îåñéó äñéôåø, äéñä àú äîúôììéí äæåòîéí òì çéìåì äéåí ä÷ãåù, åäöäéø ùðâéðúå á÷òä éåúø ø÷éòéí îúôéìúí. áñéôåø æä îâéòä äîâîä ùúàøðå ìéãé îéöåé: àéï öåøê ìëáåù àú äðèéåú äèáòéåú åìëáùï, åìäéôê - éù öåøê ìùçøø åìôúç àú äòöîä äèáòéú äáìúé îåâáìú, àú äîðâéðä äàðåùéú äøàùåðéú.

ìâéùä ëæå îúééçñéí ãáøéå äçãéí ëúòø ùì äâøé"ã:

"ùàéôä ìèøðñöðãðèéåú ìåáùú ìôø÷éí öåøä àñ÷èéú, ùìéìú äçééí åùìéìú äòåìí äæä, áéèåì äéù åäîöéàåú... ìôø÷éí ùàéôä æå îåôéòä áöåøä ÷éöåðéú ùì àéùåø äòåìí å÷éåí äîöéàåú. áøí, âí òì ôé úåøä æå, àéï äéù äîîùé åäîåçùé îùîù àìà ëîï ãøâä åùìá ìäååéä éåúø èäåøä åæëä, ùø÷ àìéä ðåùà äàãí äãúé àú òéðéå, åîëååï àú ãòúå... îáçéðä ôéìåñåôéú àéï áéï äâéùä äñâôðéú ìæå ùì àéùåø äîöéàåú àìà äáãì îåñøé-îòùé áìáã"    (àéù ääìëä, áúåê "àéù ääìëä - âìåé åðñúø", òî' 25-24. ìäìï - àéù ääìëä).

áéï äîöéáéí ëéòã òìéåï àú äòøâä ìà-ì åääú÷øáåú àìéå, âí äâåøñéí ùäãøê ì÷øáä æå äéà äòìàú äéöøéí åìà ãéëåééí - îèøúí äñåôéú àéðä ÷éåîí ùì äéöøéí ëîå ùäí, àìà äèîòúí áúåãòä øåçðéú òøèéìàéú. éù ììëú áôøåæãåø äòåìí äæä   - ø÷ ëîáåà îçåééá ìèø÷ìéï äòåìí äáà. éñåã æä îåáò áúîöåú áçéáåø çñéãé ðåãò:

"åëùöøéê ìãáø îòðééðé äòåìí äæä úäéä îçùáúå ùäåà äåìê îäòåìí äòìéåï ìîèä, ëîå äàãí ùäåìê îáéúå åìçåõ åãòúå ìçæåø úéëó, åáòú ääìéëä çåùá îúé éçæåø ìáéúå. ëê éçùåá úîéã áòåìí äòìéåï ááåøà éúáøê, ùùí áéúå äò÷øéú"   ("öååàú øéá"ù". ääãâùåú ùìé).

  æåäé àëï äùàìä äòåîãú áîå÷ã ãéåððå: äéëï "áéúå äòé÷øéú" ùì äàãí? äàí îå÷ã çééå, ôòåìåúéå åòðééðå äåà áòåìí äæä - àå áòåìí äòìéåï? äàí ìòéñå÷ áòåìí äøéàìé éù çùéáåú ëùìòöîå, àå ùîà àéï äåà àìà àîöòé ìäéãá÷ áòåìí äøåçðé äðùâá? òì äâéùä äçñéãéú ìùàìä æå îöäéøä áðçøöåú àçú îçå÷øåú äçñéãåú äçùåáåú: "àðå àîðí òåñ÷éí ëàï áà÷èéáéæí îçåééá îöã áçñéãåú, àåìí æäå à÷èéáéæí ôøãåëñìé îàåã äùåàó ìáèì åìäéáèì áúåê ääååéä äà-ìäéú. äàãí ðãøù 'ìäúçáø' àì ä÷åð÷øèé, ëãé ìáèìå áúåøú ùëæä; ìîòùä éöøä äçñéãåú îùáø çîåø òí ä÷åð÷øèé, ùëï ìà àìéå äéà á÷ùä ìäâéò - ëãòú áåáø - àìà îáìé ìôñåç òìéå äéà á÷ùä ìçøåâ àì îòáø ìæîï åìî÷åí" ("äçñéãåú ëîéñèé÷ä", øá÷ä ù"õ-àåôðäééîø, òî' 16) [2].

ëåç äðâéðä ùì äðòø äîçìì àéðå îú÷áì ëùìòöîå; ìå ðçáø äîùê ìñéôåø äçñéãé ùäæëøðå, ðñôø áå òì äðòø äðàñó àì çöøå ùì äáòì ùí èåá, åáîäøä æåðç àú òéñå÷éå ä÷åãîéí, îëáñ îáâãéå àú øéç äòùá, åîúòì àú äòåöîä äòéååøú ùäéúä âìåîä áéöøéå àì àôé÷éí øåçðééí-îåôùèéí. ìéöø áìáåùå äçåîøé àéï æëåú ÷éåí áùéèä ùîèøúä äñåôéú àéùéåú ùîå÷ã òðééðä å÷éåîä áòåìí äøåç.

"àéù äãú îúðåãã áéï ùðé ÷èáéí îúðâãéí - áéèåì äååéúå îçã âéñà, åäòøëú àéùéåúå òã ìëãé îãøâä ùì èøðñöðãðèéåú îàéãê âéñà. áøí, àôéìå áùòä ùäåà îòôéì ìòìåú ìîøåîé äèøðñöðãðèéåú, àéï áäòìàä àå áäòôìä æå ùåí ðéöåõ ùì àéðãéáéãåàìéåú, àìà, àãøáä, ìéëåã åàéçåã òí äàéðñåôéåú, îæéâä òí òåìí äàöéìåú" (àéù ääìëä, òî'   71-70).

äâøé"ã îãâéù ëàï àú äååéúåø òì àéùéåúå äàéðãéáéãåàìéú ùì äàãí. áéï îåèéá îøëæé æä ùì äòåìí äîéñèé åáéï ùìéìú éöøéå äèáòééí ùì äàãí éùðä æé÷ä äãå÷ä,   áàùø ùúé äîâîåú ðåáòåú îäùàéôä ìáèì àú äîøç÷ ùáéï äà-ì ìàãí, åìäéèîò áøåçðé äòìéåï [3]. ëñîê ìäáçðúå ùì äâøé"ã, ðåëì ìöèè àú ø' ãá áòø, äîâéã îîæøéèù, úìîéãå ùì äáòì ùí èåá:

"äëååðä ùì 'àçã' ùì äééçåã ùì ÷"ù ìëååï ùàéï áëì äòåìí ø÷ ä÷á"ä ùîëä"ë [= ùîìà ëì äàøõ ëáåãå], åòé÷ø äëååðä ùäàãí éùéí àú òöîå ìàéï åàôñ" ("ìé÷åèé é÷øéí". îöåèè àöì ù"õ-àåôðäééîø, òî' 28).

ìéãé âéìåé ÷éöåðé äâéòä îâîä æå áîùðúå ùì äàãîå"ø äæ÷ï, ø' ùðéàåø æìîï îìàãé:

"òé÷ø åùåøù òáåãä æøä äåà îä ùðçùá [= äàãí] ìãáø áôðé òöîå ðôøã î÷ãåùúå ùì î÷åí áøåê äåà, îàçø ùàéï áèìéí ìå éúáøê, ëé àéï ÷ãåùä òìéåðä ùåøä àìà òì îä ùáèì ìå éúáøê" ("ìé÷åèé àîøéí", ôø÷ ë"á).

ëàîåø ìòéì, ìâéùä æå, äúåáòú îäàãí áéèåì åàéåï àéùéåúå, îùîòåéåú îøçé÷åú ìëú áðåâò ìéçñ ìúëåðåúéå äèáòéåú. òì ø' îðçí îðãì îøéîðåá îñåôø ëé ìàçø ùðúï ìòðé öã÷ä, øõ àçøéå åäòðé÷ ìå ùåá îòåú, áäñáéøå ëé äîúï äøàùåï ðòùä áâìì úçåùú äøçîéí ùäöéôä àåúå åòì ëï ðæ÷÷ ìúú öã÷ä áùðéú, åäôòí - ìà áâìì äàéðñèéð÷èéí äàðåùééí ùìå, àìà áâìì ùëê øåöä ä÷á"ä ("éøàä åàäáä", øôì, òî' 179). áñéôåø îàìó æä ðùììéí ìà ø÷ éöøé äàãí äçåîøééí, ëé àí âí øâùåúéå åçîìúå. ëàï îúáèà áàåôï îåáä÷ äéçñ äùìéìé áîäåúå ìîéîã äèáòé ùá÷éåí äàðåùé, ùáñåôå ùì ãáø éù ìãëàå ëãé ìôðåú î÷åí ìîéîã äãúé ùáçéé äàãí. åðöèè òåã áéèåé öéåøé äîîçéù äéèá àú èòðúðå:

"àí úñúëì áôúò ôúàåí òì àùä éôä, éçùåá áîçùáúå: îðééï ìä æä äéåôé?... òì ëøçê áà æä îëåç à-ìäé äîúôùè áä, æä ðåúï ìä ëç äàãîéîåú åéôé äôðéí. ðîöà ùåøù äéåôé äåà ëåç à-ìäé. åîä ìé ìîùåê àçø äçì÷? èåá ìé ìäúãá÷ áùåøùà åò÷øà ãëì òìîéï, ùùí ëì äéåôééí"     ("öååàú øéá"ù").

åìòåîú ëì ä÷áéòåú àåãåú äúáéòä îäàãí "ìáèì òöîå", "ìùéí òöîå ìàéï", àå "ìäúãá÷ áùåøùà åò÷øà ãëì òìîéï", îöäéø äâøé"ã áúå÷ó: "àéù ääìëä ÷åáò, áðéâåã ìàéù äãú, àéðãéáéãåàìéåú îîùéú, áú äòåìí äæä" (àéù ääìëä, òî' 70-71).

á.   äáãìä: äàåèåðåîéä ùì äçåì

âéùä ùðéä åîðåâãú, ùàó ìä î÷åí áäâåú äéäåãéú äîåãøðéú, éåöàú îð÷åãú îáè äôåëä. îèøúå ùì äàãí åéòåãå àéðí ääúàçãåú òí äàì áòåìí øåçðé ðùâá, àìà òáåãúå å÷éåí öéååéå áòåìí äæä. àéï äàãí öøéê ìùàåó ìæéëåê àéùéåúå åìúé÷åðä òã ùúâéò ìòåìîåú òìéåðéí, àìà ìäúçééá ìòáåãä éåí-éåîéú åîàåîöú, ìëôéôä îåçìèú ùì ëì éùåúå ìãáøå äðöçé ùì äàì.

áðéîä ëæå àôùø ìäáçéï áòãåúå äîôåøñîú ùì ø' çééí îååìåæ'éï òì øáå, äâø"à. ø' çééí îñôø, ëé äâø"à ñøá ì÷áì "øæéï åñúøéï òìéåðé òìéåðéï" î"îâéãéí" ùðâìå àìéå îï äùîééí, áèòðå èòðä îôìéàä:

"ëé àó îä ùäðùîä îùâú äùâåú ðôìàåú åðåøàåú áùéðä ò"é òìééú äðùîä... àéðå ðçùá àöìå ë"ë ìòé÷ø âãåì. åäòé÷ø îä ùäàãí îùéâ áæä äòåìí ò"é òîì åéâéòä ëàùø äåà áåçø áèåá åîôðä òöîå ìã"ú áæä òåùä ð"ø ìáåøàå éú"ù. åæä ëì äàãí áòñ÷ úåøúå éú"ù. àáì îä ùäðùîä îùâú áùéðä ùäåà áìà éâéòä åáìà áçéøä åøöåï äåà ø÷ ÷éáåì ùëø ìáã"   (ä÷ãîä ìáéàåø äâø"à ì"ñôøà ãöðéòåúà". ääãâùåú ùìé).

äâø"à ñáåø ùäãøâä äøåçðéú ùäàãí ðîöà áä, îùîòåúéú ôçåú îàùø äîàîõ åäéâéòä ùäù÷éò ëãé ìäâéò ìãøâä æå.

ìãåâìéí áùéèä ùàðå ãðéí áä, òáåãú ä' úúáèà áëéáåù äéöøéí åáùìéèä òìéäí, áîìçîä áìúé ôåñ÷ú ùì äàãí òí òöîå, ùäéà äîáèàú àú ëðéòúå ìàì å÷áìú îøåúå. àéï äàãí öøéê ìäúøåîí àì òåìí ùàéï áå ùðàä åúçøåú, àëéìä åùúéä, ëùðùîúå áøä ëçîä åöçä ëùìâ, àìà ì÷ééí àú öå ä' åãáøå òì àó äéöøéí äâñéí ùäåà îâåàì áäí. îëì àéùéåúå äîâååðú ùì àãí, ø÷ ëåç àçã äåà äøìååðèé ìòåìí äãúé: äøöåï. àéï äãú îúòðééðú áëì úëåðåúéå äàçøåú ùì äàãí, åàéï äéà úåáòú îîðå ìùðåúï.

áàåôï ÷éöåðé îéåùîú âéùä æå áäâåúå ùì ôøåô' éùòéäå ìéáåáéõ'. åëê ëåúá ìéáåáéõ' ðçøöåú:

"îäé äò÷éãä? äò÷éãä äéà äéà äîùáø äãúé. ëàï, ä' îåôéò ìôðé äàãí ìà ëàì ìîòðå, àìà ëàì äúåáò îîðå àú äëì; ìà ëàì ùì äîöéàåú äèáòéú, ùáä ðëììéí äøâùåú äèáòééí ùì äàãí, äùàéôåú äàðåùéåú äìâéèéîéåú åâí äçæåï äàðåùé åäéòåãéí ìàðåùåú, àìà ëàì äúåáò îï äàãí àú òáåãú ä' âí ëùäéà ëøåëä áåéúåø òì ëì äòøëéí äàðåùééí"     ("àîåðä, äñèåøéä åòøëéí", òî' 58).

âéùä æå îöèééøú ìëàåøä ëãøê ùì ñâôðåú ÷éöåðéú, äùåììú ìçìåèéï àú éöøé äàãí åîúðæøú îäí. àê éù ìæëåø, ùäò÷éãä îééöâú ø÷ àú äðëåðåú ìååúø òì ëì òøê åéöø àðåùééí ìîòï äàì. ìîòùä, àéï äàì îòåðééï á÷øáï ùëæä, åãé ìå áëê ùäàãí îåëï ìä÷øéáå. àó àáøäí, ìàçø ùäåëéç àú ðëåðåúå ìä÷øéá àú éöç÷, çæø åðúáøê áëì äéòåãéí åäòøëéí äàðåùééí òìéäí åéúø: "ëé áøê àáøëê åäøáä àøáä àú æøòê... åéøù æøòê àú ùòø àÊéáéå" (áøàùéú ë"á, éæ). òì ëï äâéùä äìéáåáéö'éàðéú, ùàéðä âåøñú àú äöåøê áúé÷åï äéöø åáäòìàúå, åîðú÷ú ìçìåèéï áéï äçåì åáéï ä÷åãù, îâéòä ìîòùä ìîñ÷ðä äôåëä: öåå äðöçé ùì äàì úåçí åîâáéì àú äéöø áàéñåøéí ùåðéí - àê áúåê àåúí âáåìåú, ìéöø éùðä àåèåðåîéä îåçìèú, åàéï ì÷åãù çì÷ áå. äîøç÷ îäàì, äðâæø îäååéúåø òì äòøâä àìéå åäãá÷åú áå, îåúéø æëåú ÷éåí ìàãí äîîùé. 

ëê äåà áðåâò ìéöøéí äèáòééí äøàùåðééí:

"ëì àãí îåëøç ìàëåì åìùúåú, äåàéì åàéï ìå áøéøä áòðéï æä - åàéï áæä òøê"   ("áéï îãò ìôéìåñåôéä", òî' 276).

åëê âí áðåâò ìæäåú äìàåîéú:

"àéï îùîòåú ãúéú ìä÷îú îãéðú éùøàì, ùìà äå÷îä îúåê ãçó ùáà îï äúåøä, åìà ìîòï äúåøä. äéà ÷îä îúåê äãçó äöéåðé - ìà ìäåñéó ìçéåú úçú ùìèåï äâåééí - ùäéä îùåúó ìéäåãéí ùåîøéí îöååú åìéäåãéí ùôø÷å îòìéäí òåì úåøä åîöååú, åìôéëê äåà àéðãéôøðèé îáçéðä ãúéú"    ("éäãåú, òí éäåãé åîãéðú éùøàì", òî' 360).

÷áìúä ùì âéùä ëæå ÷ùä ìðå îàã: éùåîä äò÷áé éåáéì àåúðå ìååéúåø îåçìè òì òøëéðå åéöøéðå äàðåùééí, àå îðâã ìðéúå÷í äîìà îäîå÷ã äøåçðé ùì çééðå, ëãøê ùâåøñ ìéáåáéõ' áçéáåøéå äùåðéí. ìà ÷ì ìðå ìäñëéï òí ä÷áéòä äâåøôú, ù"àéï äàãí äãúé ðáãì îï äçéìåðé àìà áæä ùáçééå éù - ðåñó òì äçåìéï äîùåúôéí ìëì áðé-àãí - ôøèé ôòéìåú åäúðäâåú ùî÷åøí àéððå äîöéàåú äèáòéú àìà ääúëååðåú ìùí ùîééí... äåà î÷éí àééí ùì ÷ãåùä áéí ùì äîöéàåú äçéìåðéú" ("àîåðä, äñèåøéä åòøëéí", òî' 142).

åáðéâåã áåìè ìãáøéå ùì ìéáåáéõ', äâøé"ã äãâéù áî÷åîåú øáéí àú çåñø ðëåðåúä ùì äéäãåú ìååúø òì äùéîåù áîëìåì ëåçåúéå åéöøéå ùì äîàîéï:

"àé àôùø ìå ìøåç ìäø÷éò îòì, àí äâåó äçé òì ëì éöøéå äøåúçéí åäâåòùéí ìà ææ îî÷åîå. àé àôùø ìå ìøåç ìòåó äùîéîä, àí áòì äçééí ùáàãí àéððå òåìä òéîãå" (åáé÷ùúí îùí, áúåê "àéù ääìëä - âìåé åðñúø", òî' 172-171. ìäìï - åáé÷ùúí îùí).

â. ùúé ãøëéí

ððñä ëòú ìçãã àú ääáãìéí ùáéï ùúé äãøëéí ùñ÷øðå. îãåáø áùúé âéùåú îøëæéåú áòáåãú ä', ùîåáéìåú ìðúéáéí ùåðéí áðåâò ìéçñ ìéöøéå äèáòééí ùì äàãí. äãøê äøàùåðä øåàä àú òáåãú ä' ëúäìéê àðëé, ùøàùéúå áàøõ åñåôå áùîééí. äàãí ðúáò ìîçå÷ åìùðåú àú àôéå, òã ùéåëì ìäúàçã òí à-ìäéí. ãøê æå éëåìä ìáåà ìéãé îéîåù äï áãéëåé äéöø, åäï áôéúåçå åòéãåãå - àê ääáãì äåà áîéùåø äè÷èé áìáã. äîèøä äñåôéú ùì àðùé äòøâä åääúòìåú äéà àéùéåú øåçðéú èäåøä, åäîçìå÷ú äéà ø÷ ìâáé äãøê äéòéìä ìäùâú îèøä æå: äàí òì éãé îìçîä áìúé ôåñ÷ú áèáò äàãí åáúùå÷åúéå, àå òì éãé èéôåç äéöøéí åâéìåé äòåöîä äøåçðéú äçáåéä áäí. ëê àå ëê, ìéöøéí áìáåùí äçîøé åäâñ - àìå äéöøéí äàðåùééí äîåëøéí ìðå - àéï î÷åí áúåøú ääúòìåú. ìéöø äàëéìä, ìîùì, éù îùîòåú ø÷ áîéãä åéäéä àôùø ìðöì àú äòåöîä äâìåîä áå, åìäôëä ìúùå÷ú ÷Äøáú à-ìäéí.

ìòåîú æàú, èåòðú äãøê äùðéä ùòáåãú ä' äøéäé úäìéê àô÷é, úäìéê äîú÷ãí áâáåìåú äòåìí äæä åáîñâøúå, åàéï äåà îáéà ì÷éøáä àåðèéú, îîùéú, ìøéáåðå ùì äòåìí. äàãí ðúáò ìäùúòáã ì÷á"ä åì÷áì àú òåìå, åàéï äåà ðúáò ìäúòìåú åìùðåú àú èáòå. ÷éåí äîöååú àéðå î÷ãí åîòìä àú äàãí, åòöí ääòðåú ìöéååé äéà äéòåã åäúëìéú. ìäåìëéí áãøê æå, àéï ìîáðä àéùéåúå ùì äàãí îùîòåú ëùìòöîä. îùîòåú ãúéú éù ø÷ ìëôéôåúå ùì äàãí ìöå äà-ìäé, áéï àí äåà îùéâä á÷ìåú, åáéï àí äåà ðæ÷÷ áùìä ìîìçîä áìúé ôåñ÷ú òí òöîå. ääéôê äåà äðëåï: éù î÷åí ìåîø, àí ð÷öéï àú äùéèä, ùãåå÷à îé ùðãøù ìîàá÷éí ôðéîééí áìúé ôåñ÷éí òåìä òì æä ùàéðå öøéê ìîöåú àú ëåç äøöåï ùìå åàú ùìéèúå áòöîå [4].

ìùéèä æå, éù ìäúééçñ ìéöøé äàãí ø÷ àí äí ñåúøéí çæéúéú àú äçåáä äãúéú. áîéãä åàéï äãáø ëê, äøé ùäí çñøé îùîòåú ìçìåèéï áòéðéå ùì äîàîéï, åàéï äåà ðúáò ìùðåúí àå ìäòìåúí. úùå÷ú äàëéìä, ìîùì, îåâáìú òì éãé çéåáé äáøëåú åãéðé îàëìåú àñåøåú. áúåê âáåìåú àìå, éëåì àãí ìàëåì åìñáåà ëøöåðå, åàéï ìãú ãøéñú øâì áàåèåðåîéä äéöøéú.

áàåôï ôøãå÷ñìé ëáéëåì, ãå÷à ääúî÷ãåú áàäáú äáåøà åáùàéôä ì÷øáúå, îåáéìä ìîçé÷úä ùì äàéùéåú äøéàìéú åìèùèåù æäåúå äòöîéú ùì äàãí, áòåã øàééú äîçåééáåú äîåçìèú ëòåîãú áîå÷ã äòåìí äãúé äéà äîàôùøú àú ÷éåîå äòöîàé. [5]

ã. äãøê äùìéùéú

àçã äöéøéí äîøëæééí áîùðú äâøé"ã ñåìåáééö'é÷ äåà äîúç ùáéï ùúé äâéùåú äò÷øåðéåú ùäæëøðå ìäáðú îäåúä äáñéñéú ùì äãú: éñåãå ùì äòåìí äàîåðé, ëê âøñ äâøé"ã, áãéàì÷èé÷ä ùáéï äòøâä ìä' ìáéï äëðéòä ìå, áéï úùå÷ú ääúòìåú äøåçðéú ìáéï òáåãú ä' äéåîéåîéú, áéï àäáä ìéøàä, áéï "ùîçú òåìí" ì"ùôçú òåìí".

éñåã ùðé òîåãé äòåìí äãúé, áùúé çååéåú-éñåã îðåâãåú:

"úåãòä èáòéú ôéøåùä: øåç äàãí òåìä ìîøç÷éí îåôìâéí; éùðä ùàéôä ðèåòä áäååééúå äðôùéú ìëååï àú ëì äøéáåé ùáîöéàåú äæîðéú åäîåâáìú ëìôé îöåé øàùåï áìúé îåúðä... äéæîä ùééëú ìàãí, äåà öøéê ìãøåù àú äà-ìäéí. úåãòä âéìåééú ôéøåùä: àéï äàãí éëåì ìáà àì äà-ìäéí áòöîå åòì éãé éæîú øåçå... ìôéëê ðúâìä äà-ìäéí ìáðé äàãí åàîø ìäí: "àðé ä' à-ìäéê"... òé÷ø äòé÷øéí äåà àîåðä áâéìåéå ìàãí, åäëðú äàãí ìîìà àú øöåðå ììà úðàé. äàãí äåà ãåøù àú à-ìäéí åâí ùáåé à-ìäéí. ùðéåú æå ðåúðú úåëï îéåçã åî÷åøé ìçååéä äãúéú, ùúåøúðå äîìéöä òìéä"       (åáé÷ùúí îùí, òî' 149-148).

äøá îæ÷é÷ àú ùúé äúåãòåú æå ìæå: áúåãòä äèáòéú, áä äàãí äåà äîçôù àú äà-ì áúåê äñáéáä äîåëøú ìå, àéï ãé, îùåí ùàéï áëåçä ìäáéà àú äàãí ì÷éøáä àîéúéú ìà-ì. ñô÷ äàí äàãí àëï éëåì ìîöåà, îúåê òöîå, àú äãøê àì øéáåï äòåìí (ùí, òî' 141, 149-148).

éúø òì ëï: îòáø ìàé-äöìçúä ùì çååéú äòøâä ìà-ì ìäáéà àú äàãí ì÷éøáä àìéå, éù ôâîéí îäåúééí åò÷øåðééí áòáåãú ä' äîéåñãú òìéä áìáã:

"äàãí, ùäâéò ìéãé äëøú à-ìäéí ø÷ îúåê úåãòúå äàéùéú äôðéîéú, åìà äøâéù áöáú äàåðñ äâéìåéé äîëøéçå ìäñúâì ìçå÷ åîùôè ùäåèìå òìéå îøùåú òìéåðä îåáãìú, îñåâì ìä÷ãéç àú úáùéìå áøáéí... öå ãúé... äîúôøõ áëåç àéúðéí, äåà éñåã äîöéàåú äãúéú äàåáéé÷èéáéú, åëì äëåôø áå òåùä àú äãú ôìñúø... ãúéåú ðòãøú éñåã àåáéé÷èéáé-âéìåéé, äîçééá àú äàãí ìîòùéí åôòåìåú, àéðä éëåìä ìëáåù àú äçéä ùáàãí"     (ùí, òî' 163-162).

äãáøéí ùðëúáå òì ø÷ò îìçîú äòåìí äùðéä åùåàú éäåãé àéøåôä, îãâéùéí àú ääéáè äùéîåùé-äîòùé ùáçååééú äâéìåé. àê, îòáø ìëê, éù ëàï áòéä áñéñéú åòîå÷ä òåã éåúø: éñåã åùåøù äòåìí äãúé áðëåðåú äàãí ìäùúòáã ìàì åì÷áì àú îøåúå, åòøâúå ùì äàãí ìòìåú ìàì åìäéãá÷ áå îöéâä éñåã ùåðä ìçìåèéï. äàäáä ìàì åäøöåï ìäú÷øá àìéå, àéðí îåáéìéí àú äàãí áäëøç ìîçåééáåú äèåèàìéú äðãøùú îîðå ìöåå ùì ä÷á"ä: "àí ëì úåãòúå åçååééúå äéðï èáòéåú, ôðéîéåú, îòåøåú áàéùéåúå, àæ äåà ãåîä ìàéù çéìåðé äòåîã îçåõ ìñîëåúä ùì äãú" (ùí, òî' 164) [6].

àê âí áòáåãú ä' ùîùîòåúä ÷áìú òåì åëðéòä, åùåøùä áçååééú äâéìåé, àéï ãé:

"îöã àçø, øöä äà-ìäéí ëé äàãí ëéöåø èáòé òí úåãòúå äèáòéú éòáåã àåúå. äàãí öøéê ìòáåã àú áåøàå ìà ø÷ îúåê äøâù ëôéä åâæéøä îåçìèú, ìà ø÷ îúåê òöáåú åîåøà, àìà îúåê øöéä åùàéôä ñôåðèðéåú, òùéøåú äâååðéí åäîùîçåú àú äìá... ëùäàãí àéððå øåàä àú äà-ìäéí åàéðå îøâéù àú ðåëçåúå áëì î÷åí àùø éôðä, ëùäåà çåùá òì äà-ìäéí ø÷ îúåê éøàú äòåðù åáùëì öåðï, ììà àëñèæä, âéì åäúìäáåú, ëùôòåìåúéå åîòùéå äí ðèåìé ðùîä, ôðéîéåú åçéåðéåú - ôâåîéí äîä çééå äãúééí"   (ùí, òî' 163) [7].

äøá àéðå îñëéï òí äåéúåø òì àçã îùðé äôðéí ùì äãú. åàéï îãåáø ëàï ø÷ áçååéåú àðåùéåú, àìà áùðéåú îèàôéæéú îñúåøéú. îöã àçã, àéï áñéñ ìòåìí áìé   à-ìäéå, å÷éåîðå úìåé áöåøä îåçìèú á÷éåîå åá÷éøáúðå àìéå. îöã ùðé, àéï ÷éåí ìòåìí áðåëçåú äà-ì äàéï ñåôé, åîöéàåúðå îåúðéú áäúøç÷åú äéåöø îéöéøúå, áäéáãìåú äøéáåï îòåìîå (ùí, òî' 169-167). åìëì àçã îùúé äúåãòåú î÷åîä ùìä áìá äîàîéï:

"äàãí æ÷å÷ ìùúé äúåãòåú... àí àéï æé÷ú âåîìéï ÷ééîú áéï ùúé úåãòåú-çååéåú, äàéãàì äãúé ìà éúâùí"  (ùí, òî' 164). 

ä. "äòìàú äâåó äéà ëì äúåøä"

øàéðå ùìùðé ðúéáé äàîåðä äùìëåú ùåðåú ìâáé äéçñ ìéöøé äàãí: àöì äîòìéí òì ðñ àú àäáú äàì, ÷áìú äéöø úúáèà áðëåðåú ìäùúîù áå ëáñéñ ìôéúåç òåöîä øåçðéú èäåøä; ìòåîúí, àìä îàðùé äéøàä [8] ùìà éùììå ÷èâåøéú àú æëåú ä÷éåí ùì äúùå÷åú åäòøëéí äèáòééí éðú÷å àåúí ìçìåèéï îîòøëú òáåãú ä' [9]. äâøé"ã, äîùìá àú ùúé äãøëéí, áåøø àú ãøëå âí áùàìä îùîòåúéú æå.

äâøé"ã àéðå îåëï ìååúø òì äëììú ëì ä÷ó àéùéåúå ùì äàãí áòåìîå äãúé, àê âí àéï ãé ìå á÷áìú äéöø òì îðú ìàáãå åìäôëå ìúùå÷ä øåçðéú èäåøä, ëáîùðúí ùì áòìé äàäáä. äâøé"ã òåîã òì ëê ùä÷éøáä äéúøä ìéåöø îåáéìä ìãéëåé ëì ääáèéí äàéðãéáéãåàìééí áàéùéåú äàãí, åìèîéòúå áòåìí øåçðé ðùâá åîøåç÷ (åáé÷ùúí îùí, òî' 168, 190-189).

ëðâã àéãàä æå îöéá äøá àú çæåï äàãí äùìí ùì äéäãåú:

"áàä äéäãåú, åáøàùä ääìëä, åàîøä: ìà æå äãøê. øàùéú, àé àôùø ìãáø òì àéçåã äàãí òí äà-ìäéí, àìà òì ãá÷åú äàãí áà-ìäéí, ùðéú, äàãí àéðå îúãá÷ áà-ìäéí òì éãé äëçùú òöîåúå äøéàìéú, ëé àí ìäéôê, á÷éåí òöîåúå"   (ùí, òî' 190. ääãâùåú áî÷åø).

òì ëï îöéò äâøé"ã ãøê çãùä åîäôëðéú: òì äàãí ìøúåí àú éöøéå ëåìí ìòáåãú ä', åìà ìååúø òìéäí àå ìðú÷í îòåìîå äøåçðé, ëâéøñúí ùì àðùé äéøàä. àê äéöøéí òìéäí îãåáø àéðí òåáøéí òéáåã øåçðé ùîåç÷ àú àôééí äçåîøé, åúåê ëãé ëê âåøí ìàãí ìàáã àú æäåúå äééçåãéú åàôéå äàéùé, ëãøê ùùåðéí àðùé äòøâä åäàäáä. áîùðúå ùì äøá äàãí îëìéì áòåìîå äãúé àú éöøéå åúùå÷åúéå áòåãí áìáåùí äâùîé, åëê ùåîø òì æäåúå ëàãí îñåééí, áï äòåìí äæä, åòí æàú - òåáã ä' áëì éùåúå. ãøê æå ðùòðú òì äùéìåá ùîöéò äøá áéï àäáú ä' åéøàúå: äàäáä äéà äúåáòú øúéîú ëì çì÷é äðôù ìòáåãú ä', àê äéøàä âåøîú ìëê ù"àé àôùø ìãáø òì àéçåã äàãí òí äà-ìäéí, àìà òì ãá÷åú äàãí áà-ìäéí", åáëê îåðòú ù÷éòä îéñèéú áòåìí äøåçðé, ùúåáéì ìîçé÷ú äàéùéåú äàðåùéú ëôé ùàðå îëéøéí àåúä.

àéï äàãí éëåì àå öøéê ìðèøì àú úùå÷åúéå ëãé ùéåëì ìäúàçã òí äèøðöðãðèé. ãøê äéøàä îáãéìä äáãìä çîåøä áéï äàãí ìàì, åãåøùú îîðå ìòáåã àú ä' áòåìí äîîùé åìà ìùàåó ìäúòìåú øåçðéú îñúåøéú, åáëê ðåúðú æëåú ÷éåí ìàãí ëîå-ùäåà. àê, ëàîåø, ãøê æå îðú÷ú àú äéöøéí - äçåì ùáàãí - îòåìîå äãúé. ø÷ öéøåó âéùä æå ìãøéùä ùîöéâä ìàãí ãøê äòøâä ìàì åääú÷øáåú àìéå, ãøê äàäáä, äúåáòú îäàãí ìòáåã àú ä' áëì ëåçåúéå åéöøéå, ø÷ öéøåó æä äåà äéåöø àú òåáã ä' áï äòåìí äæä.

àú ãøê äàäáä, äãåøùú îäàãí ìÀòÈìåÉú àú éöøéå åîàååéå ìëãé úùå÷ä øåçðéú îåôùèú, äâãøðå ëãøê "àðëéú". ìòåîúä, àú ãøê äéøàä, äâåøñú ùäòáåãä òöîä äéà äòé÷ø, åìà ùéðåé åòéìåé äàéùéåú, ùøèèðå òì äöéø äàåô÷é, áúåê âáåìåúéå ùì äòåìí äæä. äâøé"ã úåáò îòåáã ä', ëê ðåëì ìäîùéì, úðåòä ôàøàáåìéú, äùåàôú ÷ãéîä åìîòìä ëàçú, åìòåìí ìà úùéâ àú îèøúä.

ìòåìí éöèøê àãí ìùìá áéï äòøâä ìàì åáéï ääùúòáãåú àìéå; ìòåìí ìà éâéò ìäúàçãåú âîåøä òí ä÷á"ä. ëãé ùéåëì ìòìåú - àñåø ìàãí ìùçøø àú éöøéå îòåìä ùì òáåãú ä', åäåà çééá ìëååï àú ëì éùåúå ì÷á"ä, âí îòáø ìúçåîï äîöåîöí ùì äîöååú. ëãé ùéåëì ìäåñéó åìðåò ÷ãéîä - òìéå ìäåúéø àú éöøéå åéùåúå áìáåùí äçåîøé, äîîùé, ëôé ùàðå îëéøéí àåúí. îé ùîöãã áéøàä áìáã - ìà éòìä àú âåôå; îé ùãåâì áàäáä áìáã - éòìä àåúå òã ùéçãì ìäéåú âåó.

ùéðåé äàéùéåú - ëê äâøé"ã - àéðå îúáèà áîçé÷úí ùì äéöøéí åäúùå÷åú, åàó ìà áòéöåá àôééí - àìà áùéðåé îâîúí áìáã, "òì éãé äèáòú ëéååï åúëìéúéåú òì äçééí äèáòééí" (åáé÷ùúí îùí, òî' 207). ëê, ìîùì, éöø äàëéìä, ëôé ùðøàä áäîùê, àéðå úåøí àú òåöîúå ìúùå÷ä øåçðéú èäåøä, àìà îùðä àú ëéååðå åîúòìä ìùîçú àëéìä - ìôðé ä'. ìùí áéñåñä ùì äãú åàéùåù äùôòúä, òìéä ìäùúîù âí áúëåðåúéå äâåôðéåú äáñéñéåú áéåúø ùì äàãí. ääîðòåú îàéùåøí ùì äéöøéí äàðåùééí îîòéèä îëåçä ùì äãú åîéëìúä ìòöá àú äçééí äîîùééí (àéù ääìëä, òî' 56-55).

åëàï ÷åáò äâøé"ã ðçøöåú:

"äòìàú äâåó äéà ëì äúåøä, åàéãê - ôéøåùä, æéì âîåø... ÷ãåùú âåôå ùì äàãí, æé÷å÷ äçééí äáäîééí òì ëì ùôòú úàååúéäí åéöøéäí åäòìàúí ìîãøâú òáåãú äà-ìäéí - äéà îèøú ääìëä. àåìí æé÷å÷ æä àéðå îú÷ééí áëåç ùì ùìéìä åñâôðåú, ëé àí òì éãé äèáòú ëéååï åúëìéúéåú òì äçééí äèáòééí"   (åáé÷ùúí îùí, òî' 207).

äâøé"ã îöéâ ãåâîàåú øáåú ìùéèúå, äçì îäéöøéí äôùåèéí åäçåîøééí áéåúø:

"äàëéìä, äôåð÷öéä äáäîéú, ùçéé àãí úìåééí áä, äúòãðä òì éãé ääìëä åðäôëä ìôåìçï ãúé åìôòåìä îåñøéú âáåää... ääìëä áéëøä àú äàëéìä ìôðé ä' òì äúôéìä"   (ùí, òî' 208).

àì îåì äðéúå÷ äîåçìè ùâåøñ ìéáåáéõ' áéï äôòåìåú äáéåìåâéåú, ùäàëéìä äéà ðöéâúï äîåáä÷ú, ìáéï òáåãú ä', áåìè äðúéá äùåðä áúëìéú ùñìì ìå äâøé"ã.

àê àéï îãåáø ø÷ áéöøéí áéåìåâééí-èáòééí, äîùåúôéí ìëì òåìí äçé. áîàîø "àéù äàîåðä äáåãã" ãï äøá á÷øò ùáéï òåìîå ùì äîàîéï, "àéù äáøéú", ìòåìîå ùì äàãí äîåãøðé, "àéù ääãø". àéù ääãø òåñ÷ áëéáåù äòåìí åáäùúìèåú òìéå, áîãòéí îãåéé÷éí åáôéúåçéí èëðåìåâééí. ëðâã ÷åìåú ùðùîòå áéîé çéáåø äîàîø, åú÷ôå àú éåîøåúéå ùì äàãí äîåãøðé, äøá îãâéù ùâí ìôòéìåúå ùì àéù ääãø éù îùîòåú ãúéú, åâí äéà ìøöåï ä':

"áòùåúå ëì àìä îùúãì äàãí äøàùåï ìîìà àú äúô÷éã ùäåèì òìéå òì éãé áåøàå, àùø áùçø éåí äùùé äîéñúåøé ùì äáøéàä, ôðä àì äàãí åöéåäå: 'åîÄìàå àú äàøõ åÀëÄáÀùËä'... äàãí äçåúø ìòáø äëåëáéí äîøåç÷éí ôåòì áäúàí ìèáòå ùðáøà áøöåðå åáäùâçúå ùì áåøàå"    (àéù äàîåðä äáåãã, áúåê "àéù äàîåðä", òî' 18. ìäìï - àéù äàîåðä).

áäîùê äîàîø ÷åáò äøá áöåøä ùàéðä îùúîòú ìùðé ôðéí: "áì ðùëç ùä÷äéìä áòìú ääãø äéà ìøöåï ä' áãåîä ì÷äéìú äàîåðä áòìú äáøéú" (ùí, òî' 46). àí ëï, âí úùå÷ú äàãí ìäùúìè òì äèáò åìëáùå, âí äéà çì÷ îàéùéåúå äùìéîä ùì äîàîéï.

éúø òì ëï: âí äàäáä åäéøàä òöîí, ùåøù äùðéåú äîàôùøú, ëôé ùäæëøðå, àú äòìàú éöøé äàãí ìãøâä ùì ÷ãåùä, àó äí éñåãí áéöøéí èáòééí ùòìéäí ðåöøéí áðééðé øåç îôåàøéí. áúùúéú àåúí øâùåú ðàöìéí òåîãéí úùå÷ú ä÷éåí åôçã äëéìéåï, ùîúòåøøéí ò÷á úçåùú ðåëçåúå ùì ä'.

"äòåáãä ëé äçååéä äàðèé-úéèéú ùì àäáä åôçã, ùì çôõ äøéöä àì äà-ìäéí åçôõ äáøéçä îîðå, îåùøùú á÷ø÷ò áéåìåâé èáòé åáîöá äàãí ëéöåø ôñéëå-ñåîèé, àéðä îôçéúä îòøëä åîçùéáåúä. ääìëä úîéã èéôìä á÷éåîå äîîùé ùì äàãí, ëáìä àåúå áúåãòú ùëø åòåðù, åìà øàúä ùåí äôñã áøöåï äàãí ìäú÷ééí áîåáï ôéñé-áéåìåâé, ìéäðåú î÷éåîå äðàä âîåøä åìäùúçøø îï îëàåáé âåó åðôù... äôçã åâí äáèçåï äí ø÷ò ìçéé äãú, áìòãí ëì òðééï ùì ãúéåú ìà éëåì ìäú÷ééí"     (åáé÷ùúí îùí, òî' 161-160, åòé"ù îòî' 167 åàéìê). 

å. àéù ääìëä

îäé äãøê áä îòìä äéäãåú àú éöøéå ùì äàãí äîàîéï åî÷ãùú àåúí? ëéöã îåøîåú úùå÷åúéå ùì äàãí îùôì îåùáï, åäåôëåú áñéñ ìòåìîå äøåçðé?

ìäáðú ð÷åãä æå ðùåá ìùðéåú äáñéñéú äòåîãú áéñåã ãéåððå, åäéà äîúéçåú ùáéï éøàú ä' åàäáúå. äâøé"ã ùåàì ëéöã éëåì àãí ìùìá áéï ùúé äúåãòåú, åîöéâ ùìåùä àîöòéí áäí ðòæøú äéäãåú, åùìùúí - òîåãéå ùì òåìí ääìëä, òåìí äçå÷ äãúé (åáé÷ùúí îùí, òî' 204).

äàîöòé äøàùåï - ùìèåï äùëì, äîúáèà áìéîåã äúåøä, åäåà ùîùúó àú äàãí áéöéøú äçå÷, åîùìá áúåãòú äëôééä úçåùú çéøåú åéöéøä. áàåôï ôøãå÷ñìé, äàãí îùúúó áòéöåáå ùì äçå÷ äà-ìäé äîçééá àåúå áàåôï îåçìè. äàí àôùø ìäëçéù ùáöã úåãòú äîçåééáåú îôúç äìåîã âí úçåùú éåæîä åéöéøä? äàîöòé äùðé äåà "äúîãú ãáø à-ìäéí" áàîöòåú îñéøú úåøä ùáòì ôä, äîòáéøä àú öéååéå ùì äà-ì îãåø ìãåø, åîðöéçä àú çååééú ääúâìåú. åäàîöòé äùìéùé, äìà äåà ðåùà ãéåððå - äòìàú äâåó, åàó äåà îæéï àú òåìí ääìëä åðéæåï îîðå:

"áðéâåã ìîçùáä äëììéú ùäúéàùä îáçéðä îèôéæéú-îåñøéú îï äèáò ùáàãí åäúîëøä ìøåçðé-äùëìé, äëøéæä äéäãåú òì âàåìú äâåó: ôãåú äîöéàåú äáéåìåâéú îîòáé çùëú äéöøéí äáäîééí... äæãååâåú äçéä ùáàãí òí öìîå äà-ìäé îèäøú àú äâåó åî÷ãùúå. æéååâ æä îú÷ééí òì éãé äèìú òåì îöååú ääìëä òì äâåó" (åáé÷ùúí îùí, òî' 207).

àí ëï, äòìàú äéöøéí ùåøùä åéñåãä áäìëä. äçå÷ ääìëúé îúéçñ ìçééå äçåîøééí ùì äàãí, åîðçä àåúí áäúàí ìøöåðå ùì ä÷á"ä. àéï ääìëä úåáòú îàãí ùéååúø òì îäåúå äçåîøéú åéôøåù îäòåìí äæä, ëáãúåú ùòé÷øï øåçðéåú îåôùèú, ììà öéååééí îòùééí, àìà ùé÷ãù àú îòùéå åúùå÷åúéå áàîöòåú äëììúí áòáåãú ä' ùìå. àìå ùú÷ôå àú äéäãåú òì äéåúä "ãú ä÷éáä", îäí áðé ãúåú àçøåú åîäí áðé òîðå, ìà äáéðå àú äîùîòåú äëáéøä äâìåîä áãøëä ùì ääìëä (åáé÷ùúí îùí, òî' 215. åòééï âí àéù ääìëä, òî' 36-35).

ääìëä ÷åáòú áã÷ã÷ðåú àú ôøèé-äôøèéí ùì àåøç çééå ùì äàãí. äöå äãúé àéðå îúééçñ ìôòéìåú øåçðéú òîåîä åîðåú÷ú, àìà ìôòéìåú äéåí-éåîéú, äèáòéú, äàðåùéú. äàãí äîúçééá ááøëä òì àëéìúå, äðàñø áàëéìä áæîðéí îñåééîéí åîçåééá áä áæîðéí àçøéí, àéðå éëåì ìàèåí àú äîçéöä ùáéï "ä÷åãù" å"äçåì" ùì çééå. áîáè øàùåï, ãåîä ùääìëä ø÷ îâáéìä àú ôòéìåéåúéå ùì äàãí. àê îáè îòîé÷ éåúø éâìä ìðå ùäâáåìåú äçéöåðééí î÷øéðéí òì äòùééä ùáúååê, úåáòéí îäàãí ìä÷ãéù àú ëì ëåçåú àéùéåúå ìòáåãú ä', åîñééòéí ìå áîùéîä àéï-ñåôéú æå. ääìëä øåúîú àú àéùéåúå äîìàä ùì äàãí áàìôé ðéîéí ã÷åú ùì áøëåú, æîðéí åùéòåøéí àì áåøàä åøéáåðä, åîúÇòìú àú ëì òöîåúéå ùì äàãí àì òáåãúå.

àéê îùúìáéí éöøé äàãí áòåìîå äàîåðé áìé ìàáã àú öáéåðí äèáòé? àéê äåôê äàãí àú äðúåðéí äèáòééí ùì àéùéåúå ìçì÷ îòáåãú ä' ùìå? ìùí ëê îöéò äâøé"ã äáðä çãùä áðåâò ìéçñ ùáéï ääìëä ìòåìí. äöå ääìëúé ìà áà ìäâáéì àú äòåìí, àìà ìäùìéîå, ìòìåúå åìú÷ðå: "éöéøú äòåìí äéà ôòåìä îåñøéú, ùîöàä àú ùìîåúä áâéìåé ñéðé" (åáé÷ùúí îùí, òî' 223). àîðí, àéï ìèòåú åìåîø ùäúåøä äéà èáòéú, åäåìîú àú äòåìí ëîå ùäåà; îâîú äúåøä ìôúç åìùëìì àú äòåìí òã ìëãé îä ùäåà øàåé ìäéåú. ä÷á"ä çôõ á÷éåîå ùì äòåìí äîîùé åáäú÷ãîåúå, åäàãí äðåèì çì÷ áîùéîä æå î÷ééí àú øöåï ä':

"òåáãú äéù äéà äúâìîåú äøöåï äîåñøé. ôòåìä îåñøéú äéà ôòåìä éåöøú åîçãùú. äúëìéú äòìéåðä ùì äàãí äéà ìçéåú äååéä ùìîä åîùåëììú åâí ìäùúúó áäòìàú îöéàåú äæåìú... ìôéëê çãåøä äéäãåú ääìëúéú àåôèéîéåú âîåøä... øòáä åöîàä äéà ìçééí äîîùééí åìäåã éåôééí. ùåðàú äéà àú äîååú åúåáòú àú òìáåï äçééí ùðáìå åöî÷å áìé òú åìà ðåöìå ëøàåé òì éãé äàãí... ëì ääååéä äéà äúôøöåú îåñøéú ùì äàì-ñåôéåú, åäúëìéú äîåñøéú ùì äàãí äéà ìäú÷ééí áééçåã ùáå çåðï òì éãé äà-ìäéí"     (ùí, òî' 223. ääãâùåú ùìé).

äâøé"ã îãâéù áòé÷ø àú òøëå ùì äàãí äéåöø, áòåìí äçåîø ëáòåìí äøåç. äùúìèåú äàãí òì òåìí äèáò äôøàé ðúôùú ëîùéîä ãúéú åëäâùîú øöåï äà-ì. (òééï àéù äàîåðä, òî' 18-14, 48-45). àê ãåîä ùëàï âí äîôúç ìäáðú òøëí ùì éöøé äàãí äøàùåðééí åúëåðåúéå äèáòéåú. âí äàãí äàåëì àå äùåúä, àí äåà òåùä æàú úåê îåãòåú òæä ìëê ùä' øåöä åçôõ á÷éåîå ùìå ëçì÷ î÷éåîå äîîùé ùì äòåìí, äåôê ôòåìåú àìå ìîòùéí áòìé îùîòåú ãúéú. ä÷á"ä øåöä ùàðé àçéä: ãé áëê ëãé ìäòðé÷ ì÷éåîé îòîã òøëé.

  ãåîä ùàãí äçé áàåôï ùúàøðå, äòåöîåú äîúâìåú áôòéìåúå äèáòéú é÷øéðå âí òì òùééúå äãúéú äöøåôä, åéâáéøå àú ëåçä. àê àéï îùîòåúå ùì ä÷éåí äàðåùé äèáòé îåúðéú áäèééú îìåà äòåöîä äâìåîä áå àì úçåí äôåìçï äãúé: ä÷á"ä çôõ âí á÷éåí æä ëîåú ùäåà, áúðàé ùéìååä áä÷ôãä òì îâáìåú ääìëä åáîâîä îåãòú ìîìà àú øöåï ä' áòöí äúîîùåú çééí àðåùééí îìàéí. ääìëä îçééáú àú äàãí ìäëéø áëê ùâí ìôòéìåú äàðåùéú äèáòéú éù òøê áòéðé ä', åìëìåì âí àåúä áîàøâ òáåãú ä' ùìå. ëîåáï, úäåí ôòåøä áéï äàãí äðëðò ìãçôéå äèáòééí ëãøê ùðåäâéí áòìé äçééí, ìáéï æä ùøåàä áîéîåù ÷éåîå äèáòé äîìà äâùîú øöåï ä' åãáøå [10]. æä äùðé äåôê àú ääáèéí äèáòééí ùì éùåúå î"âåøì" äëøçé åëôåé ì"éòåã" ðòìä. áçééí ëòéï àìå, áøëåú äñòåãä àéðï ø÷ úåçîåú àú àú äàëéìä ùáéðéäï; äï îùìéîåú éçã àéúä îáðä àçã ùì ôòéìåú àðåùéú-èáòéú ùòìéä ðùòðú äôòéìåú äøåçðéú, îáðä ùëåìå îëååï ëìôé øéáåï äòåìí. 

*   *   * 

àí ëï, ääìëä äéà äîàôùøú àú äâùîú äçæåï äîåôìà ùäöâðå: äòìàú äéöø åøúéîúå ìòáåãú ä', ììà ãéëåéå, ììà ðéúå÷å îòåìí äøåç, åììà äèîòúå áúåãòä øåçðéú òøèéìàéú. ääìëä äéà äîöøôú àú úåãòú äëðéòä ìä' å÷áìú òåìå àì äùàéôä ìäú÷øá ìà-ì åìäéãá÷ áå. ùéìåá æä äåà ùîùçøø àú äàãí îäöåøê ìáèì àú éöøéå åúùå÷åúéå, åðåúï ìå ÷éåí ëîå ùäåà, âí áòîãå ìôðé ä' [11]. ääìëä äéà âí äîëååðú àú äàãí, îáçéðä îòùéú, ìäâùîú äàéãàì ùì òåáã ä', äùåîø òì àéùéåúå åëåçåúéå äàðåùééí. àéù ääìëä éåãò ùä' çôõ á÷éåîå äîîùé, ëáï äòåìí äæä. ä÷á"ä îòåðééï áàëéìúå åáùúééúå, áãéáåøå åáàåøçåúéå. äöå äà-ìäé îúééçñ ãåå÷à ìôòåìåú àìå, îâáéì åîöååä àåúå àåãåúéäï. äàí éù øàééä èåáä îëê ìîùîòåú äãúéú ùéù á÷éåîå ùì äàãí äîîùé, áùø åãí?

"îáçéðä ãúéú îúðåãã äàãí áéçñå ìòåìí áéï ùðé ä÷èáéí ùì áéèåì òöîé åâéàåú îåçìèú... áøí àéù ääìëä îöà àú äëúåá äùìéùé - ääìëä... áéï øâò âãìä ÷åîúå òã ìùîééí! áîòåó òéï ðäôê äùôì ùáéöåøéí ìáçéø äáøåàéí, ùä÷á"ä äáãéìäå îøàù åäëéøå ìòîåã ìôðéå! òîéãä ìôðé ä'! ëîä äòøëä òöîéú éù ëàï! ëîä âàåú åòåæ ìåáù àéù ääìëä áùòä ùäåà îáèà àú äãáøéí äììå!"   (àéù ääìëä, òî' 65-63).

àì îåì äîöéáéí ëàéãàì àãí çñø æäåú, àåôé åøöåï, ðòãø éöøéí, úùå÷åú åîàååééí, îöéáä ääìëä àú ãîåúå ùì äòåîã ìôðé ä', åòåãðå àéù-áéï-àðùéí. ìòéðé äîúáåðï áàðùé ääìëä äîöåééí áéðéðå, úáìåè äòåöîä äù÷èä äîå÷øðú îäí, äùåðä îäøèè ùì àðùé äñåã åîàøùú äøæ äîñåâôú ùì ãåøùé äîñúåøéï: æåäé äòåöîä ùì ãåøùé ä' áòåìí ùáøà, òåöîú-àðåù.

"àéù ääìëä îâï òì äàðåëé ùìå, òì äôøèéåú ùìå, òì øùåú äéçéã ùì ðôùå. âí äàðåëé äåà çì÷ äîöéàåú äîîùéú, ùääìëä èéäøä å÷éãùä... àéù ääìëä ÷åáò, áðéâåã ìàéù äãú, àéðãéáéãåàìéåú îîùéú, áú äòåìí äæä"   (àéù ääìëä, òî' 71-70). 

* 

"àáøäí àáéðå òùä éöø äøò èåá, ãëúéá 'åîöàú àú ìááå ðàîï ìôðéê'... àáì ãåã ìà äéä éëåì ìòîåã áå åäøâå áìááå. îàé èòîà? 'åìáé çìì á÷øáé' "   (éøåùìîé áøëåú ô"è ä"ä).

áøùéîä æå ðéñéðå ìäúååú àú ãøëå ùì àáøäí, äòåáã àú ä' áìà ùìéáå çìì á÷éøáå, áëì éùåúå åáëì éöøéå, åòåãðå áðí ùì àðåù åàãí, àéù äòåìí äæä. åàí ðöìéç ìéìê áãøê æå áùìîåúä, àåìé ðæëä åâí àú ìéáðå - ëàú ìéáå ùì àáøäí - éîöà áåøà òåìí ðàîï ìôðéå.

---