òéåï áîùðú çñéãéí (áòðééï äñâøú éäåãé ìàåéá áî÷åí ôé÷åç ðôù) / äøá éò÷á îãï
ôúéçä
îùðéåú çñéãéí øáåú ðæëøåú áúìîåã. îäï ÷ãåîåú åùééëåú ìëú äçñéãéí îú÷åôú äçùîåðàéí åìôðéä, åîäï îàåçøåú éåúø [1]. çå÷øéí ùåðéí òîìå áæéäåééï [2]. àðå ðòñå÷ áîñâøú æå áàçú îäï åððñä ìæäåúä.
çáéáä òìéðå îùðú çñéãéí æå, îùåí ùéù áä ìãòúðå îúåøú àøõ éùøàì, åìãòúðå ìà éëìä ìäéëúá áùåí î÷åí àçø. äôòø äâãåì ùðåöø, ìòðéåú ãòúðå, áéðä ìáéï ôñ÷é äìëä áúùåáåú äàçøåðéí ùäúáññå òìéä (åáòé÷ø äá"ç åäøî"à ùéåáàå ìäìï), òé÷øå áäáãì ùáéï úåøú àøõ éùøàì ìúåøú çåöä ìàøõ, åëôé ùéåáäø ìäìï, åäøçîï éöéìðå îùâéàåú.
çì÷ à' - äöòä øàùåðéú ùì ñåâééú äñâøä
à.
ìùåï äúìîåã äéøåùìîé áîñëú úøåîåú:
"úðé: ñéòåú áðé àãí, ùäéå îäìëéï áãøê, ôâòå ìäï âåéí åàîøå: úðå ìðå àçã îëí åðäøåâ àåúå, åàí ìàå - äøé àðå äåøâéí àú ëåìëí. àôéìå ëåìï ðäøâéí, ìà éîñøå ðôù àçú îéùøàì. ééçãå ìäï àçã ëâåï ùáò áï áëøé, éîñøå àåúå åàì ééäøâå" (ô"ç ä"ã).
äøéùà àåñøú ìîñåø àçã áéãééí îùåí "îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé" [3], åìà ðúééçã àãí îñåééí ùééîñø áî÷åí àçøéí. àê áééçãåÌ ìäí - äúéøä äáøééúà ìîñåø, áãåîä ìîòùä ùáò áï áëøé, ùäåñâø åðäøâ áéãé àðùé àáì áéú îòëä áòöú äàéùä äçëîä îùí (òééï ùîåàì á', ë').
áèéá äãîéåï ìùáò áï áëøé ðçì÷å ùí àîåøàéí - ø' éåçðï åøéù ì÷éù:
"àîø ø' ùîòåï áï ì÷éù: åäåà ùéäà çééá îéúä ëùáò áï áëøé. åø' éåçðï àîø: àò"ô ùàéðå çééá îéúä ëùáò áï áëøé".
ìãòúå ùì ø' éåçðï, àó ùàéðå îçåééá îéúä, åàôéìå áãéðéäí ùì äðåëøéí äöøéí òì äòéø àå òì äñéòä, îåúø ìîåñøå ëãé ìäöéì àú äòéø (ëðøàä, ø÷ àí áìàå äëé ééúôñ åéîåú éçã òí ëåìí, àó àí ìà éñâéøåäå), åæàú îàçú îùúé ñéáåú:
à. ëàùø ééçãåäå àéï ãéï "îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé", ëéååï ùáéã äâåééí ìäåøâå, åáøöåðí ìäøåâ ãåå÷à àåúå, åàéï äéäåãéí áî÷øä ëæä àìà ëîñééò ùàéï áå îîù.
á. àí áøöåðí ìäåøâå áãåå÷à, åáùìå äí îåëðéí ìäøåâ àú ëì äòéø àå àú ëì äñéòä, ééúëï ùéù ìå ãéï ùì øåãó áòì ëåøçå, áãåîä ìòåÌáÌÈø ùì àéùä äî÷ùä ìéìã, äîñëï àú àîå ùìà áàùîúå, ùìãòú øù"é åøàùåðéí àçøéí (áñðäãøéï òá.) éù ìå ãéï ùì øåãó.
ìãòúå ùì øéù ì÷éù àãí ëæä àéðå øåãó, åàó îîùéê ìäéåú ÷ééí ãéï "îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé". àê àí äåà îçåééá îéúä îãéï îåøã áîìëåú, ðéúï ìîåñøå ëãé ìäöéì àú äòéø. åëàï îñëéîéí ëì äôåñ÷éí, ùãé áëê ùäåà îçåééá îéúä òì ôé ãéðéäí ùì äðåëøéí äîàééîéí òì äòéø, ëãé ùéäéä îåúø ìîåñøå [4].
åæå ìùåï ä'áéú çãù':
"åðøàä îáåàø, ãëì äéëà ùéçãåäå ìôìåðé, åàîøå ìäí - úðå ìðå àåúå... äðä àí àåúå ôìåðé çééá áëê òì éãé îòùéå ùòùä ðâã äòëå"í, éëåìéï ìîñåø àåúå áéãé äòëå"í, åëñáøú äøîá"í åàìéáà ãøéù ì÷éù, ãîàçø ãàéäå âøí ìðôùéä òì éãé îòùéå - àéï àðå ðúôñéí òìéå, àìà ãîå áøàùå, ãäåà âøí ìðôùéä" (éåøä ãòä ñé' ÷ð"æ) [5].
åàîðí, àçã îçëîé ãåøðå [6] ðéñä ìäåëéç îëàï, ùîåøã áîìëåú âåééí çééá îéúä àó ìãéðéðå. àê ìòðéåú ãòúé àéï ëì äëøç ìëê, åìà îùîò ëê îìùåï äá"ç åîìùåï äôåñ÷éí äàçøéí.
á.
àê áäîùê äñåâééä áúìîåã äéøåùìîé ùí, îåáà îòùä äðøàä ñåúø áî÷öú àú äîñ÷ðåú ùäåáàå ìòéì:
"òåìà áø ÷åùá úáòúéä îìëåúà. òø÷ åàæéì ìéä ììåã âáé ø' éäåùò áï ìåé. àúåï åà÷ôåï îãéðúà. àîøå ìäï: àéï ìéú àúåï éäáéï ìéä ìï, àðï îçøáéï îãéðúà. ñì÷ âáéä ø' éäåùò áï ìåé åôééñéä åéäáéä ìåï. åäåä àìéäå æëåø ìèåá éìéó îúâìé òéìåé, åìà àúâìé. öí ëîä öåîéï åàéúâìé òéìåé. àîø ìéä: åìîñåøåú àðé ðâìä? àîø ìéä: åìà îùðä òùéúé? àîø ìéä: åæå îùðú äçñéãéí?!" [7].
ø' éäåùò áï ìåé ðäâ ëãáøé äáøééúà ùäåáàä ìòéì, åìôé øéäèåú äîòùä äéä òåìà áø ÷åùá îåøã áîìëåú [8]. ìëï ãøùå äøåîàéí áúå÷ó ëä øá ìîåñøå ìîéúä, ëê ùäéä "îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé". åàó ìãòú øéù ì÷éù äéä îåúø ìîåñøå ëãé ìäöéì àú äòéø, åëê ðäâ øáé éäåùò áï ìåé. àê àìéäå áà àìéå áèòðåú ÷ùåú åàó äâãéøå ëîåñø - òì ñîê îùðú äçñéãéí.
äùàìä ùðòñå÷ áä äéà - îä î÷åøä (àí áëìì) ùì îùðú çñéãéí æå, åîðééï äéä òì øáé éäåùò áï ìåé ìäëéøä ëãé ìðäåâ ìôéä. åäøé ìà ðéúï äéä ìöôåú îîðå, ùëàîåøà éçìå÷ òì ãáøé äúðàéí, åëîåôéò ááøééúà ùäåáàä ìòéì. îä âí ùàéï ëàï çåîøä å÷åìà, ùäøé àí ìà äéä ø' éäåùò áï ìåé ðåäâ ëãáøé äîùðä - äéä îñëï àú ëì äòéø. åëê áàîú ùåàì äè"æ òì àìéäå, åáò÷áåúéå âí ôåñ÷éí àçøéí:
"åäééðå ùéù ìã÷ã÷ áå, îàé çèàå ùì ø' éäåùò áï ìåé ùðñúì÷ àìéäå îòìéå, åîäéëï äéä ìå ìäøâéù åìøàåú ùìà ìñîåê òì äîúðéúéï ùäéà îôåøùú, ãàí ëï, áëì éåí ìà ðãò òì îä ìñîåê!".
åîúøõ äè"æ:
"åðøàä ìé, ùòé÷ø äçèà äéä áîä ùø' éäåùò áï ìåé òöîå äìê åîñøå, åäéä ìå ìäðéç äãáø áéã äîåï äòí, ùéòùå îä ùéøöå, åîîéìà äéå îåñøéí àåúå, åäåà ìà äéä ìå ìåîø ëìåí. åòì æä àîø àìéäå - ìàå îùðú çñéãéí äéà, ëìåîø ùìà òì äçñéãéí ðùðä ëï, ùäí áòöîí éòùåä, àìà éðéçå äãáø ëîåú ùäåà" (éåøä ãòä, ñé' ÷ð"æ ñ"÷ æ).
ìãáøéå ùì äè"æ, àéï åìà äéúä îùðú çñéãéí ùàñøä äñâøä áîçåééá îéúä ìîìëåú, àê çñéã öøéê ìäáéï îòöîå, ùäáøééúà äñëéîä ìäñâøä ëôéúøåï îàåìõ, ùëì äéúøå äåà îôðé äéåúå ôçåú âøåò îôúøåðåú àçøéí, åìëï òì äçñéã ìäéîðò îìäâéò ìîöá ùéæ÷÷ ìôéúøåï æä, åéðéç äãáø áéã äîåï äòí [9].
îìùåï äè"æ ðøàä ùëúá àú äãáøéí îñáøä, àê äåà ëéååï áëê ìîãøù îôåøù ááøàùéú øáä [10]:
"òåìà áï ÷éùø úáòúéä îìëåúà. ÷í åòø÷ ìâáé øáé éäåùò áï ìåé ììåã. ùãø ôøãéñ÷é áúøéä. àéèôì ìéä øáé éäåùò áï ìåé åôééñéä åàîø ìéä - îåèá ãì÷èéì ääåà âáøà åìà ìéòðùå öéáåøà òì éãéä. àéôééñ ìéä åéäáé ðéäìéä [11]. äåä ÷à îùúòé àìéäå áäãéä. ëéåï ãòáéã äëé, ìà àúà ìâáéä. öí òìåé úìúéï éåîéï åàúçæé ìéä. àîø ìéä: îàé èòîà àôâø îø? àîø ìéä: åëé çáø àðé ìîåñøú? àîø ìéä: åìà îúðéúà äéà?... àîø: åëé îùðú çñéãéí äéà?! îáòé ìäàé îÄìúà îúòáãà òì éãé àçøéðé åìà òì éãê" (öã, è) [12].
ëê îñúáø âí îãáøé äøîá"í áäìëåú éñåãé äúåøä, ùôñ÷ ëøéù ì÷éù, ùòì äîåñâø ìäéåú îçåééá îéúä [13]:
"àí äéä îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé éúðå àåúå ìäí, åàéï îåøéï ëï ìëúçéìä" (äìëåú éñåãé äúåøä ä', ä).
äëñó-îùðä ùí ìîã ãàéï îåøéï ëï ìëúçéìä, îèòðúå ùì àìéäå áéøåùìîé, ùàéðä îùðú çñéãéí. àê ðøàä éåúø ì÷ùåø àú ääìëä ùàéï îåøéï ëï ìëúçéìä ìãáøé äîãøù, ùéòùå àçøéí åìà àúä (àó ùàéï ãøëå ùì äøîá"í ìôñå÷ îîãøùéí) [14].
àê ãáøéå ùì äè"æ ÷ùéí îñáøä. ùäøé áôùèåú äéä áîñéøúå ùì òåìà ìîìëåú îùåí äöìú äòéø. åàí æä äôéúøåï ùîöéòä ääìëä - ìäñâéøå, îä èòí éúçî÷ îëê ø' éäåùò áï ìåé, åäøé ãáø ùéù ìòùåúå îùåí ôé÷åç ðôù, îöååä ùééòùä òì éãé âãåìé éùøàì, åîä èòí ìäèéì àú äàçøéåú òì äîåï äòí?
â.
ãøê ùåðä ìúøõ àú ùàìú äè"æ [15] äéà ìäðéç, ùàéï îãåáø òì îðäâ çñéãåú äîáåññ òì äáøééúà äðæëøú, àìà àìéäå äñúîê òì îùðú çñéãéí òöîàéú, åèòï òì ø' éäåùò áï ìåé ùìà ôñ÷ ëîåúä. ðöéò ìëê á÷éöåø ðîøõ ùúé àôùøåéåú, åðàøéê áàôùøåú äùìéùéú, äðøàéú ìðå îëåìï.
à. ééúëï ùàìéäå äñúîê òì äîùðä áúøåîåú:
"åëï ðùéí ùàîøå ìäí âåéí: úðå ìðå àçú îëí åðèîàä, åàí ìàå äøé àðå îèîàéï àú ëåìëí, éèîàå àú ëåìï, åàì éîñøå ìäí ðôù àçú îéùøàì" (ô"ç îé"á).
ìëàåøä îåëéçä ñúéîúä ùì äîùðä, ùàéï çéìå÷ áéï ééçãå àú äàéùä ììà ééçãåä, åáëì î÷øä àéï ìîåñøä. åéù î÷åí ìåîø ùäîùðä ñåáøú, ùáëì î÷øä àéï ìîñåø ðôù ìâåééí, åëîùðú çñéãéí ùì àìéäå [16].
àîðí, äîôøùéí ùòîãå òì ñúéîúä ùì äîùðä áéàøå áãøê ëìì, ùáðùéí àéï îöá ùì "îçåééáú èåîàä ëùáò áï áëøé", ùäøé àéï ëàï ãéï îøéãä áîìëåú åëã'. åîîéìà àéï äîùðä çåì÷ú òì äáøééúà, ùäúéøä ìîñåø áééçãåäå ëùáò áï áëøé [17].
àê èòðúí ùì äîôøùéí äð"ì àéðä îåëøçú, åééúëï ééçåã ëùáò áï áëøé àó áàéùä. ìø' éåçðï åãàé ùùééê ééçãåä, åìùéèúå áøåø ùðéúï ìäñé÷ îñúéîúä ùì äîùðä, ùäéà àåñøú ìîñåø àéùä ìâåééí àó áééçãåä, åáðéâåã ìáøééúà. åàó ìøéù ì÷éù, ùöøéê ìäéåú îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé, ééúëï îöá ãåîä, áàéùä ùäáèéçä ìâåé ðéùåàéï áãéðéäí åáñåôå ùì ãáø çæøä áä, ùòì ôé ãéðéäí éëåì ìëåôä òì ëê (åëîòùä äîåôéò áùå"ú áéú äìì ñ"÷ ã'; äåáàå ãáøéå áãøëé úùåáä, éåøä ãòä, ñé' ÷ð"æ ñ"÷ ðá). åìôé æä ùåá îåëéçä ñúéîú äîùðä àéñåø îåçìè òì äñâøä àó áééçãåäå.
àê äåëçä æå îñúéîú îùðä àéðä äåëçä çæ÷ä, îä âí ùäîôøùéí áéàøå, ëàîåø, áãøê ùåðä, åééúëï ùãéáøä äîùðä áäååä, åìëï ìà ðëðñä ìôøè äçøéâ, ùééçãåä.
á. ééúëï ùîùðú äçñéãéí, ùòìéä ãéáø àìéäå, âðåæä åòìåîä áúåê äúåñôúà áúøåîåú, ùäáøééúà áéøåùìîé äéà úçéìúä, àê ééúëï ùîåèîòú îùðú çñéãéí ùì àìéäå áäîùëä.
åæå ìùåðä ùì äúåñôúà:
"ñéòä ùì áðé àãí ùàîøå ìäí âåéÄí - úðå ìðå àçã îëí åðäøâäå, åàí ìàå, äøé àðå äåøâéí àú ëåìëí, éÅäøâå ëåìí åàì éîñøå ìäí ðôù àçú îéùøàì. àáì àí ééçãåäå ìäí, ëâåï ùééçãå ìùáò áï áëøé, éúðå ìäï åàì éÅäøâå ëåìï. àîø ø' éäåãä: áîé ãáøéí àîåøéí, áæîï ùäåà îáôðéí åäï îáçåõ. àáì áæîï ùäåà îáôðéí åäï îáôðéí, äåàéì åäåà ðäøâ åäï ðäøâéï, éúðåäå ìäï åàì éäøâå ëåìï. åëï äåà àåîø, 'åúáà äàùä àì ëì äòí áçëîúä' åâå'. àîøä ìäï - äåàéì åäåà ðäøâ åàúí ðäøâéï, úðåäå ìäï åàì úäøâå ëåìëí. ø' ùîòåï àåîø: ëê àîøä ìäí, ëì äîåøã áîìëåú áéú ãåã çééá îéúä" (ô"æ ä"ë).
áôùèåú, áà ø' éäåãä ìä÷ì áîñéøúå ìâåééí. äåà îáàø ùäúðà îãáø áî÷øä ùäðøãó áúåê äçåîä åäâåééí äöøéí îçåõ ìä, åòãééï àéðå áéãí [18], àê àí îåúå åîåú àðùé äòéø ÷øåáéí ìååãàé, ùëáø ôøöå äâåééí àú äçåîä, éù ìä÷ì áäñâøúå [19].
àê äñúîëåúå òì äàéùä îàáì áéú îòëä îåëéçä, ùãéáø áî÷øä ùééçãåäå ìäí ëùáò áï áëøé. åäøé áëê ä÷ì úðà ÷îà, åîä áà ø' éäåãä ìä÷ì òåã òì ãáøéå?
äîôøùéí ðãç÷å áôéøåù äúåñôúà [20], àê ä'çæåï àéù' (éåøä ãòä ñéîï ñ"è àåú à', ã"ä úðà áúåñôúà) îñé÷ îìùåï ø' éäåãä, ù"äéúä îùðä îå÷ãîú ãàéï îåñøéï àôéìå áééçãå" åáëê ä÷ì ø' éäåãä, ùáééçãå àéï îåñøéí ãåå÷à ëùäàåéáéí áçåõ åééúëï ùééîìèå îôðéäí. àê ëùðîöàéí ëáø áôðéí åàéï éëåìú ìäéîìè îäí, éîñøå ìäí áééçãå. åìôé æä äéä úðà ùñáø ùáëì î÷øä ìà éîñøå ìäí, àó áééçãå.
ä'çæåï àéù' ìà áà àìà ìôøù àú ìùåï ø' éäåãä áúåñôúà. àú îùðú çñéãéí ùì àìéäå äåà îôøù òì ãøê äîãøù (áøàùéú øáä ö"ã, è åäåáà ìòéì), åèåòï ùàéï ä÷á"ä îæîéï ìçñéãéå áòéä îòéï æå. àê ìôé ôéøåùå áúåñôúà ðéúï ìåîø, ùîùðú çñéãéí äéà àåúå úðà ùòìéå çì÷ ø' éäåãä, åùìùåðå ðùîèä îï äúåñôúà äð"ì. åìãáøé àìéäå - ëîåäå äéä òì ø' éäåùò áï ìåé ìòùåú.
éúøä îæàú: ðéúï ìäøçé÷ ìëú ìôé ãéå÷å ùì ä'çæåï àéù' åìåîø, ùîùðú çñéãéí äåùîèä áîëååï îï äúåñôúà, äåàéì åàéï äìëä ëîåúä. åëùí ùãçä øáà áçøéôåú áøééúà ùì îùðú çñéãéí (ùáú ÷ëà:), äàåîøú ùääåøâ ðçùéí åò÷øáéí áùáú àéï øåç çñéãéí ðåçä äéîðå.
çì÷ á' - îùðúå ùì øáé ùîòåï áø éåçàé
à.
îèøúå äòé÷øéú ùì äîàîø äéà ìäöéò ãøê ùìéùéú áðåâò ìî÷åøä ùì îùðú äçñéãéí ùäáéà àìéäå, åáä ðøçéá. ìòðéåú äáðúðå, ùìà ë'çæåï àéù' (áñé' ñ"è) åäá"ç (áúùåáä î"â), áà ø' ùîòåï áúåñôúà ìçìå÷ âí òì úðà ÷îà åâí òì ø' éäåãä. äåà ñåáø ùáùåí ôðéí åàåôï àéï ìäñâéø àãí ìöøéí òì äòéø, åàó ùàéï ãøê ìäéîìè (äí åäåà îáôðéí), åàó ùééçãåäå, åàó ùçééá îéúä áãéðéäí åîòùéå âøîå ìå, àìà àí ëï äåà îçåééá îéúä îãéï úåøä. ìëï àîøä ìäí äàéùä äçëîä, ùëì äîåøã áîìëåú áéú ãåã çééá îéúä. åëååðúä - îãéðé úåøä. àê ììà æä, ìà äéä äéúø ìäñâøä [21].
îùðú çñéãéí áòðééï æä äéà àéôåà îùðúå ùì ø' ùîòåï áø éåçàé, åòì ä÷ùø áéðä ìáéï îùðúå ùì àìéäå - éäéä òé÷ø ãéåððå. åîëì î÷åí, ìøáé ùîòåï ðàñøä äñâøä ìçìåèéï, åø' éåçðï åøéù ì÷éù ðçì÷å áùéèú øáé éäåãä, ùäìëä ëîåäå îøáé ùîòåï. àê àìéäå äðáéà äìê áùéèúå ùì øáé ùîòåï áø éåçàé.
á.
òã ùìà ðáàø àú ùéèúå ùì øùá"é, ððéç ùìåù äðçåú äìëúéåú áéñåã ãáøéðå:
à. ëì äøàùåðéí åäôåñ÷éí ùäáàðå ìòéì äáéðå àú ãéï äúåñôúà òì áñéñ äìëåú ôé÷åç ðôù, øåãó, 'îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé, ãéìîà ãîà ãääåà âáøà ñåî÷ èôé', äìëåú øåöç áâîøà, 'âáøà ÷èéìà' åòåã.
ìòðéåú äáðúðå, ääìëåú ùááñéñ äúåñôúà äï äìëåú îåÉñÅø, ùçæ"ì äçîéøå áäï áéåúø [22], åäúéøå ìàáã îï äòåìí àó îåñøé îîåï, äåöéàåí îëìì éùøàì, åëëúåá áøåç ÷åãùí - àó îï äòåìí äáà.
á. ìòðéåú äáðúðå, î÷åøï ùì äìëåú îåñÅø áäìëåú îìçîä åîéâãø îéìúà åáäöìúå å÷éåîå ùì ëìì éùøàì, äãåçéí àú ëì äúåøä ôøè ìàéñåø òáåãä æøä (åìãòú äøàé"ä ÷å÷ ëåìí îâãøé îùôèé äîìåëä) [23]. åééúëï ùìëê ÷ùåøéí âí ãéðé äöìú ëìì äòéø.
òì ôé æä, äçåîøä äâãåìä ùáä ãðå çæ"ì îåñÅø, ÷ùåøä áëåùø äòîéãä ùì ä÷äéìä äéäåãéú îåì äðåëøéí. äîåñÅø îôåøø àú ä÷äéìä, îëðéñ èøéæ áéï äôøèéí - äàðùéí äéçéãéí ùáúåëä, åäåøñ àú ëåç òîéãúä. äúøú ãîå áàä ëçì÷ îãéðé îìçîä. ëê âí îùîòåú îñéøú éäåãé ìâåééí äöøéí òì äòéø, äéà äéëåìú ùðåúðéí ìâåééí ìçãåø àú úåê ùåøåú äéäåãéí åìôåøøï. åîòùä îñéøú éäåãé òìåìä ìäéåú ìå äùôòä àó òì òîéãúï ùì ÷äéìåú åòøéí àçøåú.
â. ùìà ëøàùåðéí åëôåñ÷éí ùäáàðå ìòéì, ðøàä ìðå ùîùðú äçñéãéí áàä ìùìåì äñâøä ìçìåèéï, åìà ø÷ áãøê ùäñâéø ø' éäåùò áï ìåé. áñéáú äùìéìä ðãåï áäøçáä áäîùê äîàîø [24].
â.
øáé ùîòåï áø éåçàé çé áú÷åôú îøã áø ëåëáà åãéëåéå òì éãé ìâéåðåúéå ùì àãøéàðåñ ÷éñø. äåà äéä âãåì úìîéãéå ùì øáé ò÷éáà - îðäéâå äøåçðé ùì äîøã. äåà äéä äéçéã îúìîéãéå ùì øáé ò÷éáà, ùìîã àöìå úåøä áæîï ùøáé ò÷éáà äéä ááéú äñåäø [25], åæàú ìàçø ùìîã àöìå ùìåù òùøä ùðéí ááðé áø÷ [26]. åäåà ùäáéà îùîå àú äãøùä äéãåòä áúìîåã äéøåùìîé áîñëú úòðéú:
"úðé ø' ùîòåï áø éåçé - ò÷éáà øáé äéä ãåøù: 'ãøê ëåëá îéò÷á' - ãøê ëåæáà îéò÷á. øáé ò÷éáà ëã äåä çîé áø ëåæáä àîø - ãéï äåà îìëà îùéçà" (ô"ã ä"ã).
ëðàîï ìúåøúå ùì øáé ò÷éáà øáå - ñéøá øùá"é ìåîø îéìä àçú èåáä òì ùìèåðí ùì äøåîàéí, àó ùìëàåøä äéå áå âí ãáøéí èåáéí:
"ãéúáé øáé éäåãä åøáé éåñé åøáé ùîòåï, åéúéá éäåãä áï âøéí âáééäå. ôúç ø' éäåãä åàîø: ëîä ðàéí îòùéäï ùì àåîä æå, ú÷ðå ùåå÷éí, ú÷ðå âùøéí, ú÷ðå îøçöàåú. ø' éåñé ùú÷. ðòðä øùá"é åàîø: ëì îä ùú÷ðå ìà ú÷ðå àìà ìöåøê òöîï. ú÷ðå ùåå÷éï - ìäåùéá áäï æåðåú. îøçöàåú - ìòãï áäï òöîï. âùøéí - ìéèåì îäï îëñ.
äìê éäåãä áï âøéí åñéôø ãáøéäí, åðùîòå ìîìëåú. àîøå: éäåãä ùòéìä - éúòìä. éåñé ùùú÷ - éâìä ìöéôåøé. ùîòåï ùâéðä - éÅäøâ...
àæìå èùå áîòøúà. àéúøçéù ðéñà, àéáøé ìäå çøåáà åòéðà ãîéà" (ùáú ìâ:).
øáé ùîòåï áø éåçàé îîùéê àú ìäáú äîøã ùì øáé ò÷éáà, åìå ø÷ áàåôï ôñéáé, âí ìàçø ùäîøã äöáàé ãåëà áæøåò áøæì áéãé àãøéàðåñ, åìàçø ùøáé ò÷éáà äåöà ìäåøâ, åàéúå øáéí îúìîéãéå [27].
ñéôåø æä áâîøà áùáú åäîùëå ùí, î÷áéì áôøèéí øáéí ìñéôåø òì îåøã øåçðé àçø áîìëåú äøùòä, áòú ùæå âæøä ùìà ìòáåã àú ä' åøãôä òã çåøîä àú ðáéàé ä'. äîãåáø äåà áàìéäå äðáéà, ùîøã áîìëåú äøùòä ùì àéæáì áòú ùæå äëøéúä àú ðáéàé ä', ëùí ùâæø àãøéàðåñ òì ìéîåã äúåøä, åøãó òã çåøîä àú øáé ò÷éáà åúìîéãéå. ëøùá"é ùàîø - "øàéúé áðé òìéä åäï îåòèéï... àí ùðééí äí àðé åáðé" (ñåëä îä:), àîø àìéäå "àðé ðåúøúé ðáéà ìä' ìáãé"(îìëéí à' é"ç, ëá). ëøùá"é ùáøç ìîòøä îôðé çéìåú øåîà - áøç àó àìéäå ìîòøä ùáð÷øú äöåø áäø çåøá, îôðé ð÷îúä ùì àéæáì [28]. ëàìéäå ùäìê ìäø çåøá àøáòéí éåí åàøáòéí ìéìä, áãøê áä äìê îùä ì÷áì àú äúåøä - éùá àó øùá"é áîòøä, åäâä áúåøä áäúîãä ùàéï ìîòìä äéîðä, òã ùäéä ãåâîä ìàãí äôèåø î÷øéàú ùîò îçîú òñ÷å äîúîéã áúåøä [29]. îæåðå äîöåîöí ùì àìéäå áéîéí àìå äéä òåâú øöôéí îéãé äîìàê, ëùí ùîæåðå ùì øùá"é ðæãîï ìå áãøê ðñ åáöîöåí, îòõ çøåáéí ùðáøà ìëáåãå áîòøä.
ùí, áîòøúå, çãø øáé ùîòåï ìñåãåú âéìåé äùëéðä, áò÷áåú øáé ò÷éáà øáå, ùðëðñ ìôøãñ úåøú äðñúø åéöà áùìåí [30], åùí ðâìå ìøáé ùîòåï ñåãåúéå ùì äæåäø ä÷ãåù, ù÷èòéí øáéí áå ðàîøå òì éãé àìéäå äðáéà, åôåúçéí áëåúøú "ôúç àìéäå åàîø" [31].
àê ùðé äîåøãéí áîìëåú äøùòä, ùãá÷å áúåøä åðâìå ìäí ñåãåúéä, ãåå÷à äí ìà éëìå, áùì îãøâúí äâáåää, ìñçåó àú äòí àçøé îãøâúí. àìéäå ðöèååä ìîðåú áî÷åîå àú àìéùò, åòì øùá"é åãøéùåúéå áìéîåã äúåøä ðàîø - "äøáä òùå ëøáé ùîòåï áø éåçàé åìà òìúä áéãí" (áøëåú ìä:). àìéäå á÷Äðàúå ðúï òéðéå áîìàëé àçæéä ùäìëå ìáòì æáåá, åéøãä àù îï äùîéí åùøôä àåúí, åàó øáé ùîòåï, áòú ùéöà îîòøúå, ðúï òéðéå áàìå ùçøùå åæøòå, ëàéìå ãáø ìà àéøò áèáç äâãåì ùòøê àãøéàðåñ áòí åáúìîéãé ø' ò÷éáà, åëì î÷åí ùäéä ðåúï áå òéðéå äéä ðùøó[32]. áò÷áåú ôøùéåú àìå äòìä ä' àú àìéäå äùîééîä, åøùá"é äåçæø òì éãé áú ÷åì ìîòøä. îðé àæ îöåé àìéäå ìòéúéí îæåîðåú òì ôúç îòøúå ùì øùá"é [33].
ðùåá ìàìéäå äðáéà. àéê äöìéç àìéäå ìùøåã áîîìëú äøéùòä ùì àéæáì?
äúìîåã äéøåùìîé îñôø òì ëê:
"àîø øáé àáà áø ëäðà - ãåøå ùì ãåã ëåìí öãé÷éí äéå, åòì éãé ùäéä ìäï ãéìèåøéï, äéå éåöàéí áîìçîä åäéå ðåôìéí... àáì ãåøå ùì àçàá òåáãé òáåãä æøä äéå, åòì éãé ùìà äéä ìäï ãéìèåøéï, äéå éåøãéï ìîìçîä åðåöçéí. äåà ùòÊáãéäå àîø ìàìéäå: 'äìåà äåâã ìàãðé àùø òùéúé áäøåâ àéæáì àú ðáéàé ä' ' åëå'... åàìéäå îëøéæ áäø äëøîì: 'àðé ðåúøúé ðáéà ìä' ìáãé', åëì òîà éãòéï åìà îôøñîéï ìîìëà" (éøåùìîé ôàä ô"à ä"à).
ìîøåú äñëðä äâãåìä ùáëê, ìà îñøå äàðùéí àú àìéäå äðáéà åàú ðáéàé ä' ìàéæáì, åàó òæøå ìäí áôøðñúí.
âí áãåøå ùì øùá"é, îùîò îï äúìîåã, ùäùìèåðåú äøåîàéí òéðå àðùéí ëãé ùéñâéøå ìéãí àú äîåøãéí, åàú øùá"é áëììí [34].
âí àìéäå äðáéà åâí øáé ùîòåï úáòå ùìà ìùúó ôòåìä òí äîìëåú äøùòä, ùìà ìäñâéø îåøãéí ìéãä, åùìà ìäùìéí òí ùôéëåú äãîéí ùì äîìëåú [35]. àê ä÷åùé äâãåì, äôçã, äøãéôåú åäòéðåééí äôëå àú úåøúí ìúåøú éçéãéí - ìîùðúí ùì çñéãéí. ìëï ëòñ àìéäå òì øáé éäåùò áï ìåé, ùäñâéø àú òåìà áø ÷åùá, åëê áéàø øáé ùîòåï áúåñôúà àú ôøùú ùáò áï áëøé, ùáàåôï ò÷øåðé àñåø äéä ìäñâéøå, ìåìà æä ùäéä îçåééá îéúä îãéï úåøä.
çì÷ â - áéï øáï éåçðï áï æëàé ìøùá"é
à.
ðáññ àú ãáøéðå òì éãé ñåâééä äòåñ÷ú áòðééï ãåîä îú÷åôú äîøã äâãåì, òøá çåøáï áéú ùðé - ôâéùú øáï éåçðï áï æëàé òí ä÷éñø äøåîàé.
ìîä ùàéøò áôâéùä æå éùðí ìôçåú àøáòä î÷åøåú áçæ"ì [36], åàðå ðúøëæ ëàï áîñåôø áîãøù àéëä øáúé. òì ôé äîñåôø âí áîãøù æä åâí áâîøà áâéèéï - éöà øáï éåçðï áï æëàé (= øéá"æ) îéøåùìéí áòú äîöåø ëãé ìôééñ àú äîöáéà äøåîàé [37]. øéá"æ ôðä àì äîöáéà ëàì îìê åëê âí ëéðä àåúå, åòì ëê òðä ìå àñôñéàðåñ òì ôé äîãøù:
"àîø ìéä: àé îìëà àðà, àîàé ìà àúéú ìâáé? àîø ìéä: áéøéåðé ãàéú ëàï ìà ùá÷éðï. äúçéìå äãåëåñéï îåùìéï ìôðéå îùìåú. îâãì ù÷éðï áå ðçù îä òåùéï ìå? àîø ìäï: îáéàéï çøá åäåøâéï àú äðçù... çáéú ù÷éðï áä ðçù îä òåùéï ìä? àîø ìäï: îáéàéï çøá åäåøâéï àú äðçù åîöéìéï àú äçáéú" [38] (àéëä øáúé ôøùä à', îäãåøú áàáòø, åéìðà úøð"è, òî' 68).
îï äñéôåø òåìä, ùëãé ìäöéì àú éøåùìéí äéä øéá"æ îåëï ìäìùéï áôðé ä÷éñø òì äáøéåðéí ùìçîå ðâã äøåîàéí, åàó ìäîìéõ ìôðé äøåîàéí ìäåøâí åìäöéì áëê àú äòéø. ìîøåú ëì äçéìå÷éí, éùðí ÷ååé ãîéåï øáéí áéï î÷øä æä ìáéï äúåñôúà áúøåîåú ùòìéä àðå ãðéí. øéá"æ äéä îåëï ìäñâéø àú äîåøãéí ùäéå îçåééáéí îéúä ìîìëåú, àó ùìà äéå îçåééáéí îéúä òì ôé ãéï úåøä. ëìåîø - øéá"æ ðäâ ëøáé éäåãä åìà ëøáé ùîòåï.
àê îñéôåø ôèéøúå ùì øáï éåçðï áï æëàé îùîò, ùîòùäå ìà äéä ôùåè àó áòéðéå òã ñåó éîéå.
"åëùçìä øáï éåçðï áï æëàé, ðëðñå úìîéãéå ìá÷øå. ëéåï ùøàä àåúí, äúçéì ìáëåú. àîøå ìå úìîéãéå: ðø éùøàì, òîåã äéîéðé, ôèéù äçæ÷ - îôðé îä àúä áåëä? àîø ìäí: àéìå ìôðé îìê áùø åãí äéå îåìéëéï àåúé, ùäéåí ëàï åîçø á÷áø, ùàí ëåòñ òìé - àéï ëòñå ëòñ òåìí, åàí àåñøðé - àéï àéñåøå àéñåø òåìí, åàí îîéúðé - àéï îéúúå îéúú òåìí, åàðé éëåì ìôééñå áãáøéí åìùçãå áîîåï, àó òì ôé ëï äééúé áåëä. åòëùéå ùîåìéëéí àåúé ìôðé îìê îìëé äîìëéí ä÷á"ä, ùäåà çé å÷ééí ìòåìí åìòåìîé òåìîéí, ùàí ëåòñ òìé - ëòñå ëòñ òåìí, åàí àåñøðé - àéñåøå àéñåø òåìí, åàí îîéúðé - îéúúå îéúú òåìí, åàéðé éëåì ìôééñå áãáøéí åìà ìùçãå áîîåï; åìà òåã, àìà ùéù ìôðé ùðé ãøëéí, àçú ùì âï òãï åàçú ùì âéäðí, åàéðé éåãò áàéæå îåìéëéí àåúé, åìà àáëä?...
áùòú ôèéøúå àîø ìäí: ôðå ëìéí îôðé äèåîàä, åäëéðå ëñà ìçæ÷éäå îìê éäåãä ùáà" (áøëåú ëç:).
ãáø ùàéðå îöåé ëì ëê äåà, ùçëí åöãé÷ ëøéá"æ ìà éãò îä éòìä áâåøìå áéåí äãéï äâãåì åäðåøà. úéàåø äôçã îôðé îìê áùø åãí åãéðå, ùàðå îåöàéí àöì øéá"æ áéåí ôèéøúå, àéðå éëåì ùìà ìäæëéø àú éöéàúå ëîú áúëøéëéí åòí øéç ùì îú áîéèúå ùðÄùàä áéãé øáé àìéòæø åøáé éäåùò, ëùéöà îéøåùìéí àì îùôèå ùì îìê áùø åãí, ùì àñôñéàðåñ [39]. áòú îåúå ðæëø øéá"æ áøâòéí ùäéä ëîú, åäåà îùååä àú ôçãå îîìê îìëé äîìëéí ìôçãå îôðé ä÷éñø äøåîàé (äùååàä ðéâåãéú, ëîåáï).
îîéìà ðéúï ìäðéç, ùñô÷åúéå åçùùåúéå ì÷øàú îùôèå ùì ä÷á"ä ÷ùåøéí áîòùéå ìôðé ä÷éñø äøåîàé, åäåà äñúô÷ àí ðäâ ðëåï ëùäñëéí ìëðéòúä ùì éøåùìéí åìäñâøú îåøãéä, ëùìà ðäâ ëîùðú äçñéãéí ùàîø àìéäå ìø' éäåùò áï ìåé, ëîùðúå ùì øáé ùîòåï áúåñôúà, äàåñøú ìäöéì àú äòéø äðöåøä áîçéø ëðéòä åäñâøä.
ìàåø æä ðáåà ìáàø ôøè ùäú÷ùå áå äîôøùéí, îä òðééï ëñà ìçæ÷éäå îìê éäåãä áòú îåúå ùì øáï éåçðï áï æëàé, åîãåò áà ãåå÷à çæ÷éäå ìä÷áéì àú ôðé øéá"æ áùòú îåúå.
á.
àéøåò î÷áéì îáçéðåú øáåú ìîòùä øáï éåçðï áï æëàé, ùäñëéí ìëðéòú éøåùìéí ìàñôñéàðåñ òì îçéø ääìùðä åääñâøä ùáä, àéøò àó áéîé äáéú äøàùåï, áéîé çæ÷éäå îìê éäåãä áòú îöåø ñðçøéá. àæ äéúä àùåø 'âáøú îîìëåú', åùåí òéø ìà òîãä áôðé öáàåúéä. áòú îøãå ùì çæ÷éäå áîìê àùåø òìå öáàåú àùåø òì äàøõ, åìàçø ùäçøéáå àú îîìëú ùåîøåï, ìëãå åäøñå àøáòéí åùù òøéí áéäåãä. ðåúøä ø÷ éøåùìéí áîöåø, åäøòá áòéø âáø, ëùí ùäéä áîøã äâãåì áñåó éîé áéú ùðé. øàù çëîé äúåøä áéøåùìéí áéîé çæ÷éäå äéä ùáðà, åäåà èòï, ùéù öåøê ìäéëðò ìàùåøéí, ìäñâéø àú äòéø áéãí åì÷áì àú úðàéäí. çæ÷éäå ìà äñëéí ìëê, åùáðà äéä îåëï ìäìùéï òìéå áôðé äàùåøéí, åáìáã ùéöéì àú ääåìëéí àçøéå. äåà àó úëðï ìöàú îéøåùìéí áñúø àì øáù÷ä, ðöéâå ùì îìê àùåø. àê éùòéäå äðáéà úîê òì ôé ä' áçæ÷éäå, ùòîã áîöåø åìà äñëéí ìäéëðò. åëê îñôøú äâîøà:
"ùáðà äåä ãøéù áúìéñø øáååúà. çæ÷éäå äåä ãøéù áçã ñø øáååúà. ëé àúà ñðçøéá åöø òìä ãéøåùìéí, ëúá ùáðà ôÄú÷à, ùãà áâéøà: ùáðà åñéòúå äùìéîå, çæ÷éä åñéòúå ìà äùìéîå, ùðàîø 'ëé äðä äøùòéí éãøëåï ÷ùú ëåððå çÄöí òì éúø'. äåä ÷à îñúôé çæ÷éä. àîø: ãéìîà çñ åùìåí ðèéä ãòúéä ã÷åá"ä áúø øåáà - ëéåï ãøåáà îéîñøé àéðäå ðîé îéîñøé. áà ðáéà åàîø ìå: 'ìà úàîøåï ÷ùø ìëì àùø éàîø äòí äæä ÷ùø'. ëìåîø, ÷ùø øùòéí äåà, å÷ùø øùòéí àéðå îï äîðéï...
ëé äåä ðôé÷ àéäå, àúà âáøéàì, àçãéä ìãùà áàôé îùøééúéä. àîøå ìéä - îùéøééúê äéëà? àîø: äãøå áé. àîøå ìéä: àí ëï àçåëé ÷à îçééëú áï. ð÷áåäå áò÷áéå åúìàåäå áæðáé ñåñéäí" (ñðäãøéï ëå).
ùáðà ðäâ áçæ÷éäå ëôé ùðäâ ìéîéí øáï éåçðï áï æëàé á÷ðàÅé éøåùìéí. ðøàä ìðå, ùçæ"ì òîãå òì ä÷áìä æå. ùäøé ëê îúåàøú éöéàúå ùì øéá"æ îéøåùìéí áàáåú ãøáé ðúï:
"åëùáà àñôñéàðåñ åä÷éó àú éøåùìéí, ùøä ðâã çåîú éøåùìéí åàîø ìàðùé éøåùìéí: ùáøå îîðå ÷ùú àçú åçõ àçã åàìê îòìéëí áùìåí. àîø ìäí ôòí øàùåðä åôòí ùðéä åìà ÷éáìå. àîø ìäí øéá"æ: âåøîéí àúí ìòéø äæàú ùúçøá åìáéú äæä ùéùøó... ëì ãáø åãáø ùäéä øéá"æ àåîø ìäí, äéå ëåúáéí àåúí áùèøéí å÷åùøéï àåúï áçéöéí åæåø÷éí àåúí çåõ ìçåîä åàåîøéí: øéá"æ àåäáå ùì îìê. ëéåï ùøàä øéá"æ ùìà øöå ìùîåò ìå, àîø ìúìîéãéå: çáøéí, òéîãå åäåöéàåðé îëàï åëå' " (àáåú ãøáé ðúï ðåñç á' úçéìú ôø÷ å').
áðåñó ì÷ååé äãîéåï ùëáø äòìéðå áéï äî÷øéí, áùðéäí îñôøéí ìðå çæ"ì òì ôú÷éí ùðåøå áàîöòåú çéöéí ìîöáéà äðëøé äöø òì éøåùìéí, åáäí ðîñø ùùáðà îçã âéñà, åøáï éåçðï áï æëàé îàéãê âéñà, úåîëéí áëðéòú äòéø, åäí îàåäáé äîìê äúå÷ó àú äòéø, åéù ìäáãéì áéï ñéòúí ìñéòú äîåøãéí. åáùðé äî÷øéí éöà 'àåäá äîìê äðëøé' àú äòéø ëãé ìäùìéí òí úå÷ôéä.
â.
àìà ùäùååàä æå îöéáä àú çæ÷éäå îìê éäåãä åàú éùòéäå äðáéà áùåøä àçú òí ä÷ðàéí áîøã äâãåì, åàú øáï éåçðï áï æëàé áùåøä àçú òí ùáðà. äùååàä æå - éåúø îùäéà îñáéøä àú îòùäå ùì øéá"æ, äéà îñáéøä àú áëéå áéåîå äàçøåï, àú ôçãå îîùôèå ùì îìê îìëé äîìëéí åàú ñô÷å äàí éæëä ìçéé äòåìí äáà. àê áùòú îåúå æëä øéá"æ ìäàøä áøåç ä÷åãù, åøàä ùîé ùéåöà ì÷øàúå àéðå ùáðà îï äâéäðåí, àìà çæ÷éäå îìê éäåãä îâï äòãï. ëìåîø - âí çæ÷éäå, ùòîã áîøãå îåì îìê àùåø, äåà ùéåöà ì÷øàú øéá"æ, ùáæîðå ùìå ðäâ áúáåðä ëùéöà îéøåùìéí åðëðò.
ëùí ùîöàðå ä÷áìä áéï äú÷åôåú, ðéúï ìîöåà àó àú äçéìå÷ ùáéðéäï åìáàø àú ääöìáä ääéñèåøéú [40], åìà ðòñå÷ áëê ëàï. àê ìòåîú æàú ééúëï, ùàéìå äéä øùá"é çé áòú äîøã äâãåì, äéä çåì÷ òì ãøëå ùì øéá"æ, ëãøê ùçì÷ òìéä øáé ò÷éáà øáå å÷øà òìéä: "îùéá çëîéí àçåø åãòúí éñëì" [41].
äáàðå äùååàä æå, åàú äñëîúå ùì çæ÷éäå îìê éäåãä ìãøëå ùì øéá"æ, ëãé ìä÷áéìä ìàéøåò ãåîä áîùðú äçñéãéí ùáä àðå òåñ÷éí.
àéøåò ãåîä ìæä ùì øéá"æ ðæãîï âí ìøáé éäåùò áï ìåé:
"ø' éäåùò áï ìåé àùëç ìàìéäå ãäåé ÷ééîé àôéúçà ãîòøúà ãøáé ùîòåï áï éåçàé. àîø ìéä: àúéðà ìòìîà ãàúé? àîø ìéä: àí éøöä äàãåï äæä" (ñðäãøéï öç.).
ëøéá"æ äñúô÷ àó øáé éäåùò áï ìåé àí éù ìå çì÷ ìòåìí äáà, åàðå îðéçéí ùîñéáä ãåîä - ëéååï ùäñâéø àú òåìà áø ÷åùá ìîìëåú, ùìà ëîùðúå ùì àìéäå - îùðú äçñéãéí. äåà ùàì àú àìéäå ùëòñ òì îòùäå äàí éù ìå çì÷ ìòåìí äáà, åàìéäå òðä ìå - ùàí éúøöä ìå øáé ùîòåï, ùø' éäåùò áï ìåé òáø òì îùðúå (ëãøê ùðúøöä çæ÷éäå îìê éäåãä ìøáï éåçðï áï æëàé) - éæëä àó ø' éäåùò áï ìåé ìçéé òåìí äáà [42].
çì÷ ã' - ãéåï áò÷øåðåú îùðú çñéãéí
à.
ðùåá ìøàùéú ãáøéðå. îùðú çñéãéí ùì øáé ùîòåï áø éåçàé åùì àìéäå æëåø ìèåá äéúä ùìà ìäñâéø áùåí ôðéí åàåôï éäåãé îáå÷ù ìîìëåú äøåãôú àåúå, àó ùîèøú ääñâøä äéà äöìú ëìì äöéáåø. ðéúï ìøàåú àéôåà áîùðú çñéãéí ÷áéòú îãéðéåú ùì 'ëåìí áòã àçã åàçã áòã ëåìí'. îãéðéåú ùì àçååä òã ìáøéú ãîéí áéï ëì éäåãé ìàçéå ðâã äðëøéí äöåøøéí àåúí. îùðú çñéãéí òåñ÷ú àéôåà áòé÷ø áéçñéí äãå÷éí îàã áéï àãí ìçáøå, åæä ëãáøé äøîç"ì áøàù ùòø äçñéãåú:
"äçì÷ äùðé ùáøàùåï äåà áîä ùáéï àãí ìçáøå, åòðééðå - âåãì ääèáä ùéäéä äàãí ìòåìí îéèéá ìáøéåú åìà îøò ìäí, åæä áâåó, áîîåï åáðôù" (îñéìú éùøéí ôø÷ é"è).
åàëï, áúåñôúà áááà ÷îà (ô"á äì' å, é) îåôéòåú îùðéåú çñéãéí, äîúàøåú ÷ôéãà éúéøä ùìäí ùìà ìäæé÷ àú äøáéí, åñéôåø ðåñó áøåç æå îåôéò áâîøà ùí (ô.). ëì æä îúàéí ìãáøé øáé éäåãä - "îàï ãáòé ìîäåé çñéãà ì÷ééí îéìé ãðæé÷éï" (ááà ÷îà ì.). ãåâîä ìçééäí ùì çñéãéí îöàðå áúìîåã äéøåùìîé:
"úøéï çñéãéï äååï áàù÷ìåï. àëìéï ëçãà åùúéï ëçãà åìòéé áàåøééúà ëçãà" (çâéâä ô"á ä"á).
àåúä àçãåú âåøì îù÷ôú àó àú îùðúå äð"ì ùì øùá"é, åäéà ôéøåù îøçé÷ ìëú ìúåøú øáé ò÷éáà øáå:
" 'åàäáú ìøòê ëîåê' - øáé ò÷éáà àåîø: æä ëìì âãåì áúåøä" (úåøú ëäðéí, ÷ãåùéí, ôø÷ ã' äé"á).
ééúëï ùìëê éù ì÷ùåø àú äðàîø áîùðä á÷éãåùéï (ô"ã îé"ã) - "äñôðéï øåáï çñéãéí". åàîðí, äîôøùéí ôéøùåäå (ëðøàä òì ôé úäéìéí ÷"æ), ùîúåê ùðîöàéí áñëðú çééí, î÷øáéí àú ìáí ìàáéäí ùáùîéí. àê ééúëï ìáàø àú äîùðä òì ôé äîñåôø áéåðä à'. äñôðéí ùí, ùçæ"ì äôìéâå áùáçí, ìà äñëéîå ìîçùáä ùòìéäí ìäöéì àú ðôùí áëê ùéùìéëå àú éåðä ìéí, àó ùðôì äâåøì òìéå, åàó ùàîø ìäí áòöîå ùäñòøä áàùîúå. ëùäðøãó àùí, òì ôé øáé éäåãä éùðä ñéáä ìäñâéøå, àê àðùé äñôéðä ñéøáå ìòùåú ëï. åëï áîãøù úðçåîà (åé÷øà ôøùä ç'): "øáé ùîòåï (= øùá"é!) àåîø: ìà ÷éáìå äàðùéí îï éåðä ìäôéìå ìéí". äí äñëéîå ìôãåú àú ðôùí áðôùå ø÷ ìàçø ùîéöå ëì àôùøåú àçøú, åìàçø ùðúáøø ìäí ìçìåèéï ùäåà îçåééá îéúä ì÷á"ä áòöîå. åàó æàú - ø÷ ìàçø ìáèéí øáéí.
çñéãåúí ùì äñôðéí, òì ôé æä, ãåîä ìæå ùì îùðú äçñéãéí ùáä àðå ãðéí. çñéãåú æå äéà ùåúôåú äâåøì áùòåú ä÷ùåú, äîìëãú àú äñôðéí ìçáåøä îâåáùú, ùáä ðåúðéí ëåìí àú ðôùí áùáéì äàçã, åàéðí îåëðéí ìäô÷éøå.
ëéåöà áå èåòï äøá éçéàì éò÷á åéðáøâ áùå"ú ùøéãé àù (á', ò"ç), áäáðú îçìå÷ú øáé éäåãä åøáé ùîòåï (åàðå äáðå ùæåäé îçìå÷úí ùì ø' éäåùò áï ìåé òí àìéäå - äîçìå÷ú áéï îùðúðå ìîùðú çñéãéí). äåà ëåúá (áñåó äúùåáä, ááçéðú 'ìåìà ãîéñúôéðà') ùéù ìæäåú îçìå÷ú æå òí îçìå÷úí ùì áï ôèåøà åøáé ò÷éáà áãøùú 'åçé àçéê òîê' [43]:
"ùðéí ùäéå îäìëéï áãøê åáéã àçã îäï ÷éúåï ùì îéí, àí ùåúéï ùðéäí - îúéí, åàí ùåúä àçã îäï - îâéò ìéùåá. ãøù áï ôèåøà: îåèá ùéùúå ùðéí åéîåúå, åàì éøàä àçã îäí áîéúúå ùì çáéøå. òã ùáà øáé ò÷éáà åìéîã: 'åçé àçéê òîê' - çééê ÷åãîéï ìçéé çáøê" (ááà îöéòà ñá.) [44].
ìãáøéå, øáé ùîòåï äñåáø ùàéï ìäñâéø ëìì åàó áééçãåäå ìäí, ñåáø ùîåèá éîåúå ëåìí åàì éîñøå àçã ìîéúä, åæä ëñáøú áï ôèåøà. øáé éäåãä äåìê áùéèú øáé ò÷éáà, äñåáø ìîøåú äëìì ùèáò 'åàäáú ìøòê ëîåê - æä ëìì âãåì áúåøä', ù'çééê ÷åãîéï ìçéé çáøê', åìëï éù ìäéðöì áîçéø çééå ùì äîåñâø.
äø"é åéðáøâ ìà ôéøè àú ãáøéå. àê ðéúï ìäîùéê àú ùéèúå åìåîø ùæåäé òöîä îùðú çñéãéí - îùðú áï ôèåøà, äøåàä àú äøÅòåú åäàçååä áùòú îöå÷ä ëòøê òìéåï, ùàñåø ìàãí ìååúø òìéå àó áîçéø äöìú çééå. ùäøé àéê é÷ðä äàãí àú çééå áîçéø çéé çáøå äâååò ìòéðéå [45]?
ãøê æå áîùðú çñéãéí (ùìà ðôñ÷ä äìëä ëîåúä!) øàúä àú äøÅòåú ëòøê òìéåï, ëãøê ùøàéðå àðå áîùðú çñéãéí àú äîìçîä òì ÷éåí äúåøä åäîöååú áëì îçéø, îöã àçã, åàú äòîéãä ùëí àçã àì îåì äàåéá, îöã ùðé - ëòøëéí òìéåðéí, äãåçéí àó ôé÷åç ðôù.
òì ôé ãøê æå, ééúëï ùéù ìáàø ñéôåø ðåñó áâîøà:
"ùåá îòùä áðëøé àçã ùáà ìôðé ùîàé. àîø ìå: âééøðé òì îðú ùúìîãðé àú ëì äúåøä ëåìä ëùàðé òåîã òì øâì àçú. ãçôå áàîú äáðéï ùáéãå. áà ìôðé äìì, âééøéä, àîø ìå (=äìì): ãòìê ñðé, ìçáøê ìà úòáéã. æå äéà ëì äúåøä ëåìä, åàéãê ôéøåùä äåà, æéì âîåø" (ùáú ìà.).
äøàùåðéí äú÷ùå áùàìä, àéê äëìì 'îä ùùðåà òìéê àì úòùä ìçáøê' îîöä îöååú ùáéï àãí ìî÷åí, ãåâîú àëéìú îöä, òìééä ìøâì, àéñåøé èåîàä åèäøä, ùòèðæ åòåã (åòééï áøù"é ùäòìä ùðé ôúøåðåú ãçå÷éí).
ééúëï ùäìì, ùøàä ìôðéå àú äâø, ìîã îàÄîí ùì ëì äâøéí, äìåà äéà øåú äîåàáéä. òì ôé ôùèé äî÷øàåú ìà ðúâééøä øåú áùì äëøúä àú à-ìäé éùøàì åàú âãìåúå, àìà áùì ñéøåáä ìðèåù áùòú îáçï ÷ùä àú çîåúä äâìîåãä ðòîé. ãáøéä - "òîê òîé åà-ìäéê à-ìäé"(øåú à', èæ) àéðí éëåìéí ìäéåú îðåú÷éí îãáøéä - "áàùø úîåúé àîåú åùí à÷áø"(ùí éæ). øåú äçìä àú ãøëä á÷éåí îùðú çñéãéí ùì àäáú øÅò áîìåà ääéãåø, åîæä äâéòä àì úçú ëðôéå ùì ä÷á"ä. ãøê æå ìéîã äìì äæ÷ï àú äâø ùòîã ìôðéå òì øâì àçú.
á.
àê éåúø ðøàä ìðå, ùéù ì÷ùåø àú îùðú äçñéãéí ùì àìéäå åøùá"é ìçñéãéí ä÷ãîåðéí ùîñåôø òìéäí áñôø äî÷áéí [46]. ééçåãí, ìãòúðå, äéä áëê ùäñéèå àú äãéåï áîòáø òì äîöååú áòú âæéøä îñåâééú ôé÷åç ðôù ìúçåí ùì ãéðé îìçîä åîéâãø îéìúà, åøàå áîñéøåú ðôù òì ëì îöååä åîöååä ãáø ä÷ùåø ìéëåìú òîéãúå ùì ëìì òí éùøàì îåì àåéáéå, äçôöéí ìäëøéú àú àîåðúå. åëê áéàøðå ìòéì àú ãéðé îñéøú éäåãé ìðëøéí áòú àéåí òì ëì äòéø, åàú ð÷åãú äîçìå÷ú äîøëæéú áúåñôúà áéï øáé éäåãä ìøáé ùîòåï. øáé éäåãä ãï áäìëä æå îöã ãéðé ôé÷åç ðôù å'îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé', áòåã ùøùá"é øàä æàú ëçì÷ îãéðé îåñÅø, ä÷ùåøéí ìãòúðå ìäìëåú îéâãø îéìúà åìäìëåú îìçîä, ä÷ùåøåú áéëåìú òîéãúå å÷éåîå ùì òí éùøàì îåì àåéáéå [47].
ìëê éù ìãòúðå ì÷ùåø îùðä ðåñôú, äðøàéú ìé ÷ùåøä áèáåøä ìîùðú äçñéãéí:
"øáé ðúï àåîø: 'ìàåäáé åìùåîøé îöåÉúé' - àìå éùøàì ùäí éåùáéï áàøõ éùøàì åðåúðéï ðôùí òì äîöåÉú. îä ìê éåöà ìéäøâ? òì ùîìúé àú áðé éùøàì. îä ìê éåöà ìéùøó? òì ù÷øàúé áúåøä. îä ìê éåöà ìéöìá? òì ùàëìúé äîöä. îä ìê ìå÷ä îàôøâì? òì ùðèìúé àú äìåìá. åàåîø: 'àùø äåëéúé áéú îàäáé' - îëåú àìå âøîå ìé ìéàäá ìàáé ùáùîéí" (îëéìúà éúøå, ñåó ôøùä å') [48].
äðéîå÷é éåñó äáéà îãøù æä ìäìëä, å÷áò ùðéúï ìîñåø àú äðôù àó òì îöååú ùàéðï îâ' òáÅøåú åàó òì îöååú òùä, àê äåà (äñåáø ëøîá"í éñåãé äúåøä ä', á, ùàñåø ìàãí ìîñåø àú ðôùå ìôðéí îùåøú äãéï áî÷åí ùôèåø îï äãéï) ñééâ æàú áúðàé àçã:
"åëì äéëà ãàîøéðï éòáåø åàì éäøâ, àéï ìå ìîñåø òöîå ìîéúä òì ÷ãåùú äùí, åàí îñø, äøé æä îúçééá áðôùå. àáì àí äåà àãí âãåì åçñéã éøà ùîéí, åøåàä ùäãåø ôøåõ áëê, øùàé ì÷ãù äùí åìîñåø òöîå àôéìå òì îöåä ÷ìä, ëãé ùéøàå äòí åéìîãå ìéøàä àú äùí ìàäáå áëì ìáí. åäééðå ãàîøéðï (ôñçéí ðâ:): 'îä øàå çððéä îéùàì åòæøéä ùäôéìå àú òöîï ìëáùï äàù', ôéøåù - åìà äùúçåå ìöìí, ùäøé ìàå òáåãä æøä äéúä àìà àðãøèé ùì îìëéí ìëáåã áòìîà, àìà îúåê ùäéå øåáï èåòéï åñáåøéí ùäéúä òáåãä æøä, äéä ÷Äãåù äùí áîä ùòùàå. åàîøéðï ðîé áîãøù: 'îä ìê éåöà ìéñ÷ì? ùîìúé àú áðé. îä ìê éåöà ìéöìá? ùðèìúé àú äìåìá'. ãîùîò, ùäéå îåñøéï òöîï òì ÷ãåùú äùí ìôðéí îùåøú äãéï. ãåãàé ìà äéå îçåééáéï áëê àôéìå áùòú äâæéøä, ëéåï ùáéãí ìäòáéø åìáèìí. àìà ãàôéìå äëé äéå ðäøâéï, îôðé ùäéúä äùòä öøéëä ìëê" (ðéîå÷é éåñó ñðäãøéï, éç. áàìôñ).
äìëä æå îñåééâú ãåå÷à ìçñéã åéøà ùîéí, åãåå÷à ëùäîöååä ðôøöú áëìì éùøàì. äøàé"ä ÷å÷ (îùôè ëäï úùåáä ÷î"ã) øàä àó äìëä æå îãéðé îéâãø îéìúà åîîùôèé äîìåëä. ëìåîø, áîöá ùáå îàééîú ñëðä øåçðéú àå ôéæéú òì ëìì éùøàì, ðãçéí îôðé ñëðä æå âí ãéðé ôé÷åç ðôù åâí ëì äìëåú äúåøä, ôøè ìòáåãä æøä. ëê éù ìäñáéø àú äîñåôø áñôø äçùîåðàéí òì îñéøåú äðôù òì îöååú îéìä, åàåìé àó àú æå ä÷ùåøä ìàé ðëåðåúí ìäéìçí áùáú, ëùäâåééí áàå òìéäí áëååðä áùáú ëãé ìàìöí ìçììä àå ìäéëðò [49].
â.
ìñéåí ãéåððå áîùðú äçñéãéí ùùðä àìéäå äðáéà ìøáé éäåùò áï ìåé - ðòñå÷ áùàìä ðåñôú.
îèøúå ùì øáé éäåùò áï ìåé ëùùëðò àú òåìà áø ÷åùá ìäñëéí ìäñâøúå, äéúä äöìú äòéø ìåã îçåøáï åîäøâ. îùðú çñéãéí ùì àìéäå äéúä âåøîú ìñéëåðí ùì úåùáé äòéø. äùàìä ùðòñå÷ áä äéà - áùì îä îåúø äéä ìñëï àú àðùé äòéø, àí ääìëä äöøåôä äéà ëøáé éäåãä, ùääñâøä îåúøú ëùééçãåäå åîçåééá îéúä ìîìëåú. áëê ééúëðå ùúé àôùøåéåú. àðå ðáçåï àåúï ìàåø îùðä ðåñôú äðøàéú ìðå ëîùðú çñéãéí:
"àéï òåîãéï ìäúôìì àìà îúåê ëåáã øàù. çñéãéí äøàùåðéí äéå ùåäéï ùòä àçú åîúôììéï, ëãé ùéëååðå ìéáí ìàáéäí ùáùîéí. àôéìå äîìê ùåàì áùìåîå ìà éùéáðå. åàôéìå ðçù ëøåê òì ò÷áå ìà éôñé÷" (áøëåú ô"ä î"à).
îùðä æå îæëéøä áøéùà àú ãøëí ùì çñéãéí äøàùåðéí, åáñéôà ãåøùú ìëàåøä ìñëï àú äðôù ëãé ùìà ìäôñé÷ úôéìä áùì ðçù àå éøàú îìê.
äúìîåã äááìé åäúìîåã äéøåùìîé îòîéãéí àú äñéôà ùì äîùðä áàå÷éîúà, åìôéä äîùðä àéðä îãáøú áñëðú ðôùåú. äîìê äåà îìê éùøàì, ùàéï îôðéå àìà éøàú äøåîîåú, åìà éäøåâ àú äîúôìì. åäðçù äåà ðçù ùáøåá ôòîéí àéðå ðåùê [50], àå ëùàéðå îøúéò ëðâãå. åëîåúí ôñ÷å ëì äôåñ÷éí [51].
àê áùðé äúìîåãéí îåáàéí îòùéí äðøàéí ñåúøéí àå÷éîúåú àìå, åîáàøéí àú äîùðä ëôùåèä. åæå ìùåï äîòùä áúìîåã äááìé:
"úðå øáðï: îòùä áçñéã àçã ùäéä îúôìì áãøê. áà ùø àçã åðúï ìå ùìåí, åìà äçæéø ìå ùìåí. äîúéï ìå òã ùñééí úôéìúå. ìàçø ùñééí úôéìúå - àîø ìå: øé÷à, åäìà ëúåá áúåøúëí 'ø÷ äùîø ìê åùîåø ðôùê', åëúéá 'åðùîøúí îàã ìðôùåúéëí'. ëùðúúé ìê ùìåí, ìîä ìà äçæøú ìé ùìåí? àí äééúé çåúê øàùê áñééó, îé äéä úåáò àú ãîê îéãé? àîø ìå: äîúï ìé òã ùàôééñê áãáøéí. àîø ìå: àéìå äééú òåîã ìôðé îìê áùø åãí åáà çáøê åðúï ìê ùìåí, äééú îçæéø ìå? àîø ìå: ìàå. åàí äééú îçæéø ìå îä äéå òåùéí ìê? àîø ìå: äéå çåúëéí àú øàùé áñééó. àîø ìå: åäìà ãáøéí ÷ì åçåîø - åîä àúä, ùäééú òåîã ìôðé îìê áùø åãí, ùäéåí ëàï åîçø á÷áø - ëê; àðé, ùäééúé òåîã ìôðé îìê îìëé äîìëéí ä÷á"ä, ùäåà çé å÷ééí ìòã åìòåìîé òåìîéí - òì àçú ëîä åëîä! îéã ðúôééñ àåúå äùø, åðôèø àåúå çñéã ìáéúå ìùìåí" (áøëåú ìá: - ìâ.).
îùîò, àåúå çñéã ìà ôñ÷ îúôéìúå àôéìå áî÷åí ôé÷åç ðôù.
åáéøåùìîé îåôéòéí ùðé îòùéí ãåîéí:
"øáé éåçðï äåä éúéá ÷øé ÷åîé ëðéùúà ãááì
áöéôåøéï. òáø àøëåðà åìà ÷í ìéä î÷åîåé. àúåï áòééï îéîçåðéä. àîø ìåï: àøôåðéä,
áðéîåñéà ãáøééä äåà òñé÷" [52]
(áøëåú ô"ä ä"à).
åìâáé äðçù:
"àîøéï òìéå òì øáé çðéðà áï ãåñà, ùäéä òåîã åîúôìì, åáà çáøáø åäëéùå, åìà äôñé÷ àú úôéìúå. åäìëå åîöàå àåúå çáøáø îú îåèì òì ôé çåøå. àîøå, àé ìå ìàãí ùðùëå çáøáø, åàé ìå ìçáøáø ùðùê àú øáé çðéðà áï ãåñà" [53] (ùí).
îîòùéí àìå ðøàä ùàåúí çñéãéí ìà çùå ìôé÷åç ðôù ùìäí [54]. åëï îùîò îôéøåù îùðúðå áùîåú øáä (è', â) åáúðçåîà (åàøà ã'), ùä÷éùå áîùðúðå áéï äîìê äîôøéò ìúôéìä ìáéï äðçù, ëãé ììîåã ùäëååðä ìîìëåú äøùòä, ùðîùìä ìðçù. îùîò ùîãåáø áîìê âåé åøùò [55], åùòìéå àîøä äîùðä "àôéìå äîìê ùåàì áùìåîå ìà éùéáðå", ìëàåøä, àó áî÷åí äñëðä.
åàëï, ëê îôåøù áñôø çñéãéí ìø' éäåãä äçñéã [56] òì îùðúðå:
"äðä îòùä áçñéã àçã ùäéä îúôìì, åìà äéä ôåñ÷ áùáéì ääâîåï. äøé àí àãí îçîéø òì òöîå áúôéìä, àó òì ôé ùîñúëï áðôùå, áèåá òåùä. ëîå ùòùä ãðéàì, àó òì ôé ùâæø äîìê ùìà éúôììå [57]. åëï àîøå: 'àôéìå ðçù ëøåê òì ò÷éáå ìà éôñé÷' " (ñôø çñéãéí, îäãåøú îøâìéåú, éøåùìéí úùì"á, ñé' úùô"æ. îäãåøú î÷éöé ðøãîéí ñé' úô"ä).
òì ôé ôéøåùå ðøàä ìòðéåú ãòúé, ùàëï äîùðä ëôùåèä äéà îùðú çñéãéí, åðåòãä ìîçîéøéí åìîã÷ã÷éí. àê äàîåøàéí áááìé åáéøåùìîé ùäåáàå ìòéì, äú÷ùå áùàìä àéê ñúí øáé éäåãä äðùéà ëîùðä æå ìäìëä. åôéøùå, ùøáé ñúí ëîùðúå ìäìëä áîìê éùøàì, åáðçù ùáãøê ëìì àéðå îú÷éó. åø÷ áàå÷éîúà æå "ùðå" îùðä æå, ùîìëúçéìä ðàîøä ìçñéãéí, àó áî÷åí ñëðä âîåøä.
ìòåîú ôéøåùå ùì øáé éäåãä äçñéã - îáàø ä'îâï àáøäí' (àåøç çééí ñé' ÷"ã ñ"÷ à), ùäçñéã ùäúôìì áòú ùòáø ääâîåï ìà ñéëï àú ðôùå, àìà "öøéê ìåîø, ùäéä áèåç ùé÷áì àú úùåáúå".
äôéøåù äî÷åáì ìãáøéå ùì äîâï àáøäí äåà, ùäçñéã ñîê òì ëùøåðå ìùëðò àú ääâîåï. àê òãééï ÷ùä, ùäøé ääâîåï éëì ìäåøâå áòåãå îúôìì ìôðé ùéôöä àú ôéå [58]. àê ééúëï ìáàø àú äçñéã òì ôé ãøëå ùì ä'îâï àáøäí' - ìà áëê ùñîê òì ëùøåðå, àìà ùâãåì äéä áèçåðå áä', ù"ìà äòøåã îîéú àìà äçèà îîéú", åëùí ùøáé çðéðà áï ãåñà ðúï ò÷áå òì ôé çåøå ùì äòøåã [59].
äòåìä îãáøéðå, ùàó àú îùðú äçñéãéí ùì àìéäå ðéúï ìäáéï áùúé ãøëéí:
à. ðéúï ìäáéðä ëãøéùä ìîñéøåú ðôù áëì îçéø, åàó ìîñéøåú ðôù ùì äøáéí ëãé ùìà ìäñâéø àú äéçéã. åãéðé îìçîä ùòñ÷ðå áäí - ãéðé îéâãø îéìúà, îùîòåúí äøåçðéú äéà, ùéù ìîñåø àú äðôù ëãé ùìà ìôâåí áàçãåú äùåøåú áúåê äòí ëìôé äâåééí.
á. àê ðéúï ìäáéï îùðú çñéãéí æå ëãøéùä ìòùåú äëì ëãé ìäöéì àú äéçéã, åëîåáï - àó àú äöéáåø òîå. àìéäå ãøù ìäéìçí òì äâðú äòéø àó áî÷åí ùðøàä îñáøä çñø ñéëåé, ìäéùòï òì î÷ååä éùøàì åîåùéòå áòú öøä, åìà ìäñâéø éäåãé ìéãéäí ùì ðëøéí. àìéäå ãøù áéèçåï áä' ëùí ùãøù øáé ùîòåï áø éåçàé (áøëåú ìä.) ìòñå÷ áúåøä åìà áôøðñä, åìäàîéï òã ëìåú ùä÷á"ä ìà éòæåá çñéãéå ìùàåì, åìà éøàä öãé÷ ðòæá åæøòå îá÷ù ìçí. ùäøé "øâìé çñéãÇå éùîÉø åøùòéí áçùê éãÈîå, ëé ìà áëç éâáø àéù" (ùî"à, á', è) [60].
ðñôç - îéúúå ùì øáé çðéðà áï úøãéåï
ùðé îòùéí îñôøú äâîøà òì îåúå òì ÷éãåù äùí ùì øáé çðéðà áï úøãéåï, îòùøä äøåâé îìëåú:
à.
"àúéåäå ìøáé çðéðà áï úøãéåï. àîøå ìéä: àîàé ÷à òñ÷ú áàåøééúà? àîø ìäå: 'ëàùø öÄåÇðé ä' à-ìåäé'. îéã âæøå òìéå ìùøéôä, åòì àùúå ìäøéâä, åòì áúå ìéùá á÷åáä ùì æåðåú. òìéå ìùøéôä - ùäéä äåâä àú äùí áàåúéåúéå. åäéëé òáéã äëé? åäúðï - 'àìå ùàéï ìäí çì÷ ìòåìí äáà... àáà ùàåì àåîø: àó ääåâä äùí áàåúéåúéå'! ìäúìîã òáã, ëãúðéà - 'ìà úìîã - ìòùåú, àáì àúä ìîã ìäáéï åìäåøåú'. àìà îàé èòîà àòðù? îùåí äåâä àú äùí áôøäñéà ãäåé. åòì àùúå ìäøéâä - ãìà îéçä áéä... áùòä ùéöàå ùìùúï, öÄã÷å òìéäí àú äãéï. äåà àîø: 'äöåø úîéí ôòìå'. åàùúå àîøä: 'àì àîåðä åàéï òååì' åëå' " (òáåãä æøä éæ: - éç.).
á.
"úðå øáðï: ëùçìä øáé éåñé áï ÷éñîà, äìê
øáé çðéðà áï úøãéåï ìá÷øå. àîø ìå: çðéðà àçé, àé àúä éåãò ùàåîä æå îï äùîéí
äîìéëåä, ùäçøéáä àú áéúå, åùøôä àú äéëìå, åäøâä àú çñéãéå, åàéáãä àú èåáéå,
åòãééï äéà ÷ééîú? åàðé ùîòúé òìéê, ùàúä éåùá åòåñ÷ áúåøä åî÷äéì ÷äéìåú áøáéí,
åñôø [úåøä] îåðç ìê áçé÷ê! àîø ìå: îï äùîéí éøçîå. àîø ìå: àðé àåîø ìê ãáøéí ùì
èòí, åàúä àåîø - îï äùîéí éøçîå? úîä àðé àí ìà éùøôå àåúê åàú ñôø úåøä áàù. àîø
ìå (=øáé çðéðà ìøáé éåñé): øáé, îä àðé ìçéé òåìí äáà? àîø ìå: ëìåí îòùä áà ìéãê?
àîø ìå: îòåú ùì ôåøéí ðúçìôå ìé áîòåú ùì öã÷ä åçÄì÷úéí ìòðééí. àîø ìå: àí ëï,
îçì÷ê éäé çì÷é åîâåøìê éäé âåøìé.
àîøå, ìà äéå éîéí
îåòèéí òã ùðôèø øáé éåñé áï ÷éñîà, åäìëå ëì âãåìé øåîé ì÷áøå, åäñôéãåäå äñôã
âãåì. åáçæøúï îöàåäå ìøáé çðéðà áï úøãéåï, ùäéä éåùá åòåñ÷ áúåøä åî÷äéì ÷äÄìåú
áøáéí, åñôø úåøä îåðç ìå áçé÷å, åëøëåäå áñôø úåøä, åä÷éôåäå áçáéìé æîåøåú,
åäöéúå áäï àú äàåø åëå' " (òáåãä æøä éç.).
äñéôåø äùðé îòìä îñôø úäéåú:
à. åéëåç î÷áéì ìæä ùì øáé éåñé áï ÷éñîà åøáé çðéðà îåôéò áâîøà ááøëåú (ñà:) áéï øáé ò÷éáà ìôôåñ áï éäåãä. àê øáé ò÷éáà òåðä ìôôåñ áçøéôåú øáä åîîùéì àåúå ìùåòì áåéëåç òí äãâéí. äãâéí áîùìå ùì øáé ò÷éáà ëéðå àú äùåòì 'ùåèä ùáçéåú', åëê îëðä øáé ò÷éáà àú ôôåñ áîùìå.
ùðé äåéëåçéí, æä ùáéï øáé ò÷éáà ìôôåñ åæä ùáéï øáé çðéðà ìøáé éåñé áï ÷éñîà ãåîéí. ùàìú ìéîåã úåøä áîöá ùì ôé÷åç ðôù åáòú âæéøä òåìä áùðéäí. øáé ò÷éáà äìåîã úåøä åîñëï àú ðôùå âåòø áôôåñ. åàéìå øáé çðéðà äìåîã úåøä åîñëï àú ðôùå ððæó áéãé øáå - øáé éåñé áï ÷éñîà. äåà àéðå òåðä ìå, åàó ùåàìå àí éù ìå çì÷ ìòåìí äáà òì îòùéå.
á. ùàìúå ùì øáé çðéðà äàí éù ìå çì÷ ìòåìí äáà, ìôåí øéäèú äñéôåø, ÷ùåøä ìðæéôúå ùì øáé éåñé, òì ëê ùøáé çðéðà îñëï àú òöîå åàú ñôø äúåøä ùòîå áùøéôä. àê ùðé äúðàéí îñéèéí àú äùàìä ìúçåí æø - îòåú ùì ôåøéí åîòåú ùì öã÷ä. åëé éòìä òì äãòú ùáùì èòåú ÷ìä áãáø îöååä áîòåú ùì ôåøéí, éàáã øáé çðéðà àú çì÷å ìòåìí äáà? [61]
îçìå÷ú äéúä ðèåùä áéï çëîé éùøàì ìàçø ëùìåï îøã áø ëåëáà, äàí ìäîùéê àú äîìçîä áøåîàéí äâåæøéí ùîã òì éùøàì - îìçîä øåçðéú âìåééä, áòöí ÷éåí îöååú äúåøä áôøäñéä ãåå÷à, îòéï îùðú çñéãéí ùòñ÷ðå áä, åîòéï îùðúå ùì øùá"é, ùçì÷ òì øáé éäåãä ùùéáç àú äøåîàéí; àå ùîà éù ìäîùéê åì÷ééí îöååú åììîåã úåøä, ùäøé äùòä ùòú ùîã äîçééáú îñéøåú ðôù, àê éù ìòùåú æàú áäñúø åáäçáà ëãé ùìà ìäéúôñ åìà ìéäøâ, åãåå÷à ëê - îúåê ÷éåí çéé äâåó åçéé äðôù, éäà ðéúï ìùîø àú äúåøä òã éòáåø æòí, åùåá úéìîã äúåøä áâìåé. ùàìä îòéï æå òîãä ìôðé àìéùò áòì ëðôééí, ùäðéç úôéìéï áùå÷ áôøäñéä, ëãé ììîã ìòí àú çùéáåúä ùì îñéøåú äðôù áùòú ùîã. åäéà äùàìä ùòîãä ìôðé øáé ò÷éáà åøáé çðéðà îçã âéñà, åìôðé øáé éåñé áï ÷éñîà îàéãê âéñà.
øáé çðéðà äëøéò ëùéèú øáé ò÷éáà - ììîåã ãåå÷à áâìåé åáäúøñä ëìôé äøåîàéí, ìáì éçùåá îàï ãäå, ùäììå éåëìå ìúåøä. îøã áø ëåëáà ðëùì áùãä äîòøëä, àê øáé ò÷éáà åøáé çðéðà äîùéëåäå ááéú äîãøù, åëì îçéø ìà äéä é÷ø îãé áòéðéäí.
øáé éåñé áï ÷éñîà ñáø îï äñúí, ùéù ìäîùéê åììîåã úåøä. áé÷åøúå òì øáé çðéðà äéúä òì ëê ùä÷äéì ÷äéìåú áøáéí, åáëê çøõ áéåãòéï àú âåøìå åàú âåøì ñôø äúåøä ùòîå. øáé éåñé äòãéó ììîåã áñúø åìà ìäëòéñ 'àåîä æå, ùîï äùîéí äîìéëåä', åìäîúéï ìøçîé ùîééí. ìùåðå ùì ôôåñ áï éäåãä áîñëú áøëåú ùåðä îòè îìùåðå ùì øáé éåñé áï ÷éñîà, åðéúï ìäáéï îîðä ùñáø ùàéï ììîåã úåøä ëìì, áùì ñëðú äðôùåú ùì ùòú äâæéøä [62].
ëîðäâå áìéîåã úåøä, ðäâ øáé çðéðà àó áäâééú ùîå äâãåì ùì ä÷á"ä ìùí ìéîåãå, åëãé ìäòáéø àú îñåøú äâééúå ìãåøåú äáàéí. æå äéúä çùåáä ãåå÷à áùì äùîã åäøãéôåú. òöí äâééú ùîå äâãåì îåúøú ìäúìîã. àê äâîøà áàä áèòðåú ìøáé çðéðà òì ëê ùòùä æàú áôøäñéä, åáî÷áéì ìèòðú øáé éåñé áï ÷éñîà òìéå, ùìéîã úåøä áôøäñéä.
áâîøà ùí îùáç øáé àú øáé çðéðà áï úøãéåï åàùúå òì äãéï ùäöãé÷å òìéäí, áàåîøí "äöåø úîéí ôòìå, ëé ëì ãøëéå îùôè, àì àîåðä åàéï òÈåÆì, öãé÷ åéùø äåà" (ãáøéí ì"à, ã). äîéåçã áôñå÷ æä, ìãòúðå, ðåáò îäúééçñåúå ì÷åãîå - "ëé ùí ä' à÷øà äáå âÉãì ìà-ìäéðå". øáé çðéðà ãøù ôñå÷ æä òì ÷øéàú ùí ä' åäâééúå, åòì äöåøê ìúú âåãì ìä' - ëìåîø, ìåîø àú ùîå áôøäñéä. çëîéí çì÷å òìéå îùåí ùçùùå ìáéæåé äùí, ëùí ùçù øáé éåñé áï ÷éñîà ìáæéåï ñôø äúåøä ùì øáé çðéðà. øáé çðéðà ãøù àú ÷øéàúå áùí ä' îôñå÷ æä, åàú òåðùå òì ëê, àú ùøéôúå, îï äôñå÷ äáà - "äöåø úîéí ôòìå ëé ëì ãøëéå îùôè". äåà éãò ùéÅòðù òì ëê, åòì îðú ëï òùä àú îä ùòùä, îúåê äëøú çùéáåú äôøäñéä ùáîòùéå, ìîøåú îçéøä äëáã.
ëì æä ìâáé òåðùå ùì øáé çðéðà áòåìí äæä òì îä ùòåìì ìùí ä', ìñôø äúåøä åìúåøúå ùìå òöîå - ìâåôå. àê äåà ùàì àú øáé éåñé áï ÷éñîà òì çì÷å ìòåìí äáà, åùðéäí áé÷ùå àåú ìçùùå æä ùì øáé çðéðà.
øáé çðéðà ñéôø ìøáé éåñé ëéöã 'áæáæ' áèòåú àú îòåú äôåøéí ìöã÷ä, åáùì ëê ùáúä àöìå ñòåãú äôåøéí, ëéååï ùìà ðåúø ìå ëñó ìòùåúä. áèòåú æå äéä çùù ùì àåú îùîééí, ùàéï ä÷á"ä çôõ áñòåãú äôåøéí ùì øáé çðéðà, ùäøé àéï øáé çðéðà îáéï îäé ÷øéàú ùí ä' áäñúø, áâìåú, úçú ùìèåï âåééí. åäøé ëì îâéìú àñúø äéà ááçéðú "äñúø àñúéø". ùí ä' ðñúø áä, äðñ ùáä ðñúø, äâìåú åùìèåï äâåééí äí òé÷øä, åëì ÷éåîå ùì òí éùøàì áä äåà îëåç ùúãìðåú, ùìåí òí äîìëåú åàñúø äîåñøú àú âåôä åëáåãä ìîìê äòøì. ëì àìå äí äéôåëä äâîåø ùì ùéèúí ùì øáé ò÷éáà åøáé çðéðà, îùðú çñéãéí äâåøñú îìçîä çæéúéú áôøäñéä òí ëì âæéøú îìëåú òì äúåøä.
áéèåìä ùì ñòåãú äôåøéí äåà àåú øò ìøáé çðéðà, ùáùîééí àéï çôöéí áãøëå. àê øáé éåñé ùåîò áñéôåø äîòåú, ùäéúä æå èòåú áãáø îöååä. îòåú äôåøéí ìà äìëå ìàéáåã àìà ìòðééí. åàó ãøëå ùì øáé çðéðà, òí ëì îçéøä äðåøà áùøéôúí ùì øáé çðéðà åñôø äúåøä, éù áä áãøê æå àó îöååä âãåìä - ÷éãåù ùîå äâãåì áôøäñéä. ùøéôúí àéðä àåáãï ìøé÷, ëùí ùàåáãï îòåú äôåøéí ìà äéä ìøé÷. åøáé éåñé áï ÷éñîà ÷åáò - "àí ëï, îçì÷ê éäé çì÷é åîâåøìê éäé âåøìé".
[1] òééï ìîùì ááà ÷îà ôâ:, úåñôúà ááà ÷îà ô"á äìëä éá-éâ, ùáú ÷ëà:, áøëåú ô"ä î"à åòåã øáéí.
[2] òééï áòé÷ø ãá äøîï, ' çñéãéí ÷ãîåðéí ', çéáåø ìúåàø ãå÷èåø, áø àéìï úùî"æ. åòééï òåã éöç÷ áòø, ' äçñéãéí äøàùåðéí ', òéåðéí áúåìãåú äáéú äùðé, éøåùìéí úùè"å, òî' 43-35. äåà äçì àú æéäåééí á"÷ãéùé òìéåðéï" ùáñôø ãðéàì. åòééï òåã áçéáåøå ' äéñåãåú ääñèåøééí ùì ääìëä ', öéåï éæ, úùé"á.
ùîåàì ñôøàé, 'îùðú çñéãéí áñôøåú äúðàéí', (áúåê: 'àøõ éùøàì åçëîéä áú÷åôú äîùðä åäúìîåã', úì àáéá úùî"ã, òî' 160-144), äúçéì àú æéäåééí áîúúéäå åáðéå.
çééí ãá îðèì, 'çñéãåú ÷ãåîä - îç÷øéí áéäãåú' (ñôø äéåáì ìãåã ÷åèìø, úì àáéá úùì"å, òî' 80-60, åòåã) úåìä àú øàùéúí áñôø éäåãéú áú÷åôä äôøñéú. äåà èåòï ëê òì ñîê îðäâé çñéãéí øáéí äîåôéòéí áñôø éäåãéú.
æàá ôì÷, ' îùðú çñéãéí ' (ñôø äæéëøåï ìáðéîéï ãä-ôøéñ, éøåùìéí úùë"è, òî' 69-62), ðåèä ìúìåú àú øàùéúí áúçéìú äú÷åôä ääìðéñèéú àå àó áéîé àìëñðãø îå÷ãåï. å÷ééí òåã ùôò ãòåú áðåâò ìëê.
ãéåï áîùðä ùàðå òåñ÷éí ìâáé äñâøä éù àöì D. Daube, Collaboration with Tyrany in Rabinic Law, London 1965, Passim., àê àðå, ëîåáï, äìëðå áãøê ùåðä ìçìåèéï.
[3] î÷åø ñáøä æå äåà áâîøà áôñçéí ëä :, åëï áñðäãøéï òã. åáéåîà ôá :. îñåôø ùí òì àãí ùùàì àú øáà àí îåúø ìå ìäøåâ àãí áîöååú îåùì òéøå, ùäøé àí ìà éäøâðå - éäøâ äåà òöîå. øáà àîø ìå ùéÅäøâ åàì éòáåø, îùåí "îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé, ãéìîà ãîà ãääåà âáøà ñåî÷ èôé".
áúå÷ôä ùì ñáøä æå ðçì÷å äîôøùéí. îï äøî"ê áäùâåúéå òì äøîá"í (äìëåú éñåãé äúåøä ä', ä; éåáà ìäìï) îùîò, ùéÅäøâ åàì éòáåø áùôéëåú ãîéí ø÷ ëù÷ééîú ñáøä æå. àê áî÷åí ùàéðä ÷ééîú (ëâåï ùáìàå äëé éÅäøâ àåúå àãí), àëï îåúø ìäøåâ. äëñó - îùðä ùí çì÷ òìéå åàîø, ùäàéñåø ìäøåâ àéðå úìåé áñáøä æå, åéÅäøâ åàì éòáåø òì øöéçä äåà âí áâìì çåîøú äòáéøä, ãåîéà ãâéìåé òøéåú. åëúáå äàçøåðéí ùðìîã îäé÷ù øåöç ìðòøä äîàåøñä - "ëé ëàùø é÷åí àéù òì øòäå åøöçå ðôù ëï äãáø äæä" (ãáøéí ë"á, ëå).
[4] áñáøåú ùäòìéðå áãáøé øáé éåçðï ç÷ø áäøçáä äâø"î ôééðùèééï áàâøåú îùä (éåøä ãòä ç"á ñéîï ñ' òðó á') åäòìä ëàôùøåú äùðééä, åäåëéç áäøçáä îãéï òåÌáÌÈø, òééï ùí. åáñåó äúùåáä (ñåó òðó ã') äòìä ñáøä ðåñôú áð÷åãú äîçìå÷ú áéï ø' éåçðï ìøéù ì÷éù.
[5] äá"ç îøçéá ñáøä æå éåúø áúùåáåúéå (úùåáä î"â), åùí ðøàä, ùäåà îáéï áøéù ì÷éù, ùàéï ëàï ãéï 'îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé, ãéìîà ãîà ãääåà âáøà ñåî÷ èôé', äåàéì åäåà âøí ìðôùå áëê ùäñúáê òîí. ëìåîø - àëï ãîå ôçåú àãåí, ëéååï ùäåà òöîå äçìéè ìñëï àú òöîå. àê ìôé äçæåï - àéù (áéåøä ãòä ñéîï ñ"è àåú à) çééá îãéï øåãó, äåàéì åáîòùäå äåà îñëï àú äòéø ëåìä, àê ìà ëø' éåçðï, ùáòöí ðåëçåúå äåà îñëï àú äòéø. åëï ãòú ñôø çñéãéí áñéîï ú"ù, ùìôé øéù ì÷éù äôåùò ëìôé äâåééí àó áãéðéäí åîñúúø áòéø ùì éùøàì - éù ìå îòéï ãéï øåãó. åëï ãòú ø"é ÷øà áôéøåùå ìñôø ùîåàì. åîñ÷ðú ùå"ú àåø éöç÷ (ñé' è"å, äåáàå ãáøéå áãøëé úùåáä éåøä ãòä ñé' ÷ð"æ àåú îè), ùðçùá ë'âáøà ÷èéìà' åëäøåâ îîéìà, åæä ëîåáï áúðàé ùàó äåà òúéã ìäéúôñ áéãí åàéðå éëåì ìäéñúø îäí, åáðéâåã ìá"ç ùéåáà ìäìï.
[6] äøá é"ã áìééê áúçåîéï ëøê â' (' áòðééï äñâøú éçéã áúåê ÷áåöä ', òî' 286-275) ðèä ùìà ìòùåú äáçðä áéï îçåééá îéúä áãéðéäí ìîçåééá îéúä áãéï úåøä, åäáéà ñéåò îï äøéèá"à áááà îöéòà ôâ: (åîî÷åøåú ðåñôéí, àê æä äî÷åø äáåìè áéåúø). ùí îñåôø òì øáé àìòæø áøáé ùîòåï ùðúîðä ëúåôñ âðáéí åäñâéø âðáéí éäåãéí ìùìèåï äøåîàé. äøéèá"à èåòï, ùîëàï ùîåúø ìîìëåú âåééí ìäùúîù áãéðéä àó ëìôé éäåãéí (ëùéù áäí äéâéåï àæøçé ùì ú÷ðú äöéáåø) åîåúø ìéäåãéí ìùúó òîí ôòåìä. àîðí øåá âãåì ùì äøàùåðéí çåì÷éí òì ëê. âí áñåâééúðå îòìéí îäø"í çìàååä (áôéøåùå ìôñçéí ëä:) åòåã øàùåðéí àôùøåú á'äååä àîéðà', ùàéï ìçì÷ áéï îçåééá îéúä áãéðéðå ìîçåééá îéúä áãéðéäí, åãåçéí àôùøåú æå. åëï áùòø äîìê (äìëåú éñåãé äúåøä ä', ä) çéì÷ ááéøåø áéï îåøã áîìëåú áéú ãåã, ùîçåééá îéúä îãéðà, ìîåøã áîìëåú âåééí, ùàéðå îçåééá îéúä àìà áãéðéäí. åëï çéì÷ äçæåï - àéù áéåøä ãòä ñé' ñ"è àåú à.
àó áøéèá"à äð"ì áááà îöéòà éù ìçì÷, ìòðéåú ãòúðå, áéï äéúø áãéòáã ìùúó ôòåìä òí îìëåú âåééí ðâã ôåùòéí éäåãéí (åáâîøà ùí ðòðù øáé àìòæø áøáé ùîòåï òì ëê å÷éáì òì òöîå ééñåøéí), ìáéï îçåééá îéúä áãéðé éùøàì ùéù ìîåñøå ìëúçéìä. àîðí ìâáé ñåâééúðå àéï çéìå÷, ëéååï ùëåìä áãéòáã, îùåí ùëì àðùé äòéø áñëðä. àê îãáøé îçáø äîàîø ùí îùîò, ùàéï çéìå÷ àó ìëúçéìä áéï îçåééá îéúä áãéï úåøä ìîçåééá îéúä áãéðéäí.
îëì î÷åí, áùéèú äá"ç åãàé éù çéìå÷ âãåì îàã áéï ééçãåäå åîçåééá îéúä áãéðéäí, ìîåøã áîìëåú áéú ãåã ùçééá îéúä îãéï úåøä. äá"ç äåà ä÷éöåðé áéåúø ìàéãê âéñà îãáøéå ùì äøá áìééê. áúùåáåúéå (ñé' î"â) äåà ãï áîôåøù áéäåãé ùäòìéìå òìéå òìéìåú ù÷ø åäøâåäå áòéðåééí åàó ùìà ëôé ãéðéäí, åòúä äí èåòðéí òì çåúðå, ùîù áéú äëðñú, ùäðäøâ îñø ìå àú ëéñå áòú ùäåìéëåäå ìäøéâä, åãåøùéí îøàùé ä÷äì ìäñâéøå ìîùôè, åìà - éúôñå àú øàùé ä÷äì áî÷åîå. ìãòú äá"ç éù ìùîù ìà ø÷ ãéï "ééçãåäå", àìà âí ãéï îçåééá îéúä (áãéðéäí) ëùáò áï áëøé, åîåúø ìäñâéøå, ìîøåú ùàó àí ðëåðä òìéìúí - ìà òáø äùîù ëì òáéøä áëê ùðèì îéãé çúðå àú äëéñ. ìãòú äá"ç ãé áëê ùäëðéñ òöîå áîåãò ìñëðä îéãé äâåééí ëãé ùéçùá ëîçåééá îéúä áãéðéäí, åòééï ìòéì äòøä 3. ëì æàú, ìîøåú ùáøåø ùãéðí ãéï ù÷ø. ìäìï ðëúåá àú äáðúðå äëììéú áùéèú äá"ç áñåâééä æå.
îñúéîú äøàùåðéí åäôåñ÷éí ðøàéú ìðå ùéèú áéðééí áéï ãáøé äøá áìééê, ùîãåáø òì îçåééá îéúä áãéðé éùøàì àó àí òáø òì ãéðéäí áìáã, ìáéï úùåáú äá"ç, ùîãåáø òì àãí ùñéëï òöîå áîòùä ùðúï ìâåééí ôúç ìäòìéì òìéå òìéìä ùìà îï äãéï. áôùèåú îãåáø áúåñôúà, òì ôé ãáøéå ùì øéù ì÷éù, áîåøã áîìëåú äâåééí, àå áàãí ùòùä îòùä, ùòì ôé äâéåðí åðéîåñéäí àëï øùàéí äí ìäåøâå, àó ùòì ôé ãéðéðå àéï æå òáéøä, àå ìôçåú àéï òìéä çéåá îéúä. àê áîòùä æä äôê òöîå ìøåãó ëììé ëùîñúúø áéï éäåãéí, àå ìôçåú äúéø òöîå ìîéúä îîù òì éãé äâåééí áîòùäå. åëê äáéï àó äâø"î ôééðùèééï áàâøåú îùä (ìòéì äòøä 4) òðó â' åðéî÷ æàú áàøéëåú, åëï áôåñ÷éí ðåñôéí. àê àí ëì äçùã î÷åøå áòìéìä, åäúðäâåúí ùì äðåëøéí äéà ììà çå÷ åììà îùôè öã÷ àó áîåáï äùèçé áéåúø, àéï ãéðå àìà ëééçãåäå åìà ëîçåééá îéúä áãéðéäí, åø÷ ìøáé éåçðï îåúø ìäñâéø, åìà ìøéù ì÷éù. ðøàä, ìëàåøä, ùæäå ãéï ééçãåäå, ùøåöéí ìäåøâå òì ôé ãéï ùàéðå ãéï. çéãåùå ùì äá"ç áòð é éï æä âãåì îàã, åìà îöàúé ìå çáø áéï äôåñ÷éí. ëàîåø, ðãåï áùéèúå áäîùê.
áâìì ä÷åùé åäñáê ùáùéèåú, ðñëí á÷öøä àú äòåìä îòé÷ø ãáøéðå áäòøä æå. äòìéðå ùìåù àôùøåéåú áäáðú ãáøé øéù ì÷éù, ùîòîéã àú äáøééúà áîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé:
à. ëãáøé äøá áìééê, ùëì îçåééá îéúä áãéðéäí ëùîìëåúí ùìèú îçåééá îéúä òì ôé äúåøä, åæå äñéáä äòé÷øéú ìäñâéøå.
á. ãòúðå òì ôé ñúéîú øåá äôåñ÷éí, ùäëååðä ìîé ùòáø òì "ðéîåñéäí" - òì ò÷øåðåú äöã÷ åäîùôè äáñéñééí, àó ùàéðí îáåññéí òì ãéï úåøä, åàæ ðéúï ìäèéì òìéå àú îìåà ëåáã äîù÷ì ùì äñúáëåúå, åàéï ì÷äì ìäñúëï òáåøå. àê ëùãðéí àåúå áçåñø öã÷, ëåáã äàùîä òì äâåééí åìà òìéå, åàéï ìäñâéøå ìéãí, åàéï ìå ãéï øåãó ëìôé ä÷äì.
â. ðåñó ìàìå ùéèä ðåñôú (ãçå÷ä ìòðéåú ãòúé) ùðãåï áä ìäìï, ùøéù ì÷éù ãéáø ø÷ áëâåï îåøã áîìëåú áéú ãåã, ùîçåééá îéúä áãéðé éùøàì.
òåã ðöééï ëàï àú ùéèú äðåãò - áéäåãä (îäãå"ú éåøä ãòä ñé' ò"ã), ùâí øáé éåçðï îåãä ìøéù ì÷éù ùéù öåøê áîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé. àìà ùìø' éåçðï éù öåøê ìãåï îåøã áîìëåú ááéú ãéï, åäåàéì åùáò áï áëøé ìà ðéãåï - îåëç îîðå ãéï ééçãåäå àó áàéðå îçåééá îéúä, àê áúðàé ùôùò. åìøéù ì÷éù àéï öåøê ìãåï îåøã áîìëåú, åîîéìà îåëç îùáò áï áëøé äéúø äñâøä ø÷ áîçåééá îéúä îîù. åìãáøéå ðøàä ìëàåøä, ùøáé éäåãä åøáé ùîòåï îåãéí æä ìæä.
òì ñîê ãáøéå ôñ÷ äðåãò - áéäåãä, ùàó ìø' éåçðï, áééçãåäå ñúí áìà ùôùò, àéï ìäñâéøå. ìàåø æä ôñ÷, ùáâéåñ ðòøéí ìöáà äöàø (ä÷ðèåðéñèéí), àó àí ðîñøå ùîåúéäí ì÷äéìä - àéï ìäñâéøí áéãééí.
áùàìú ãéï îåøã áîìëåú òì ôé äúåøä áéï áîìëåú éùøàì áéï áîìëåú âåééí, åá÷ùø ùìä ìòðééððå - ãï áäøçáä äâø"î ôééðùèééï áàâøåú îùä (ìòéì äòøä 4) òðó ã'.
[7] úøâåí åáéàåø: òåìà áø ÷åùá - úáòä àåúå äîìëåú (ëðøàä ìäåøâå ëîåøã áä). áøç åäìê ììåã àì ø' éäåùò áï ìåé. áàå äâåééí åä÷éôå àú äòéø, åàîøå ìàðùéä: àí àéï àúí îåñøéí ìðå àú òåìà - ðçøéá àú äòéø. äìê ø' éäåùò áï ìåé àì òåìà åôééñå åîñøå ìâåééí. åäéä àìéäå æëåø ìèåá øâéì ìäúâìåú åììîåã òîå, åìà ðâìä ìå. öí ëîä öåîåú åðúâìä àìéå åàîø ìå - åëé ìîåñøéí àðé îúâìä? åëå'.
[8] ëê òåìä îãáøé îäø"í çìàååä áôñçéí ëä :, îï äîàéøé áñðäãøéï òá: åîîôøùéí øáéí. äè"æ (éåøä ãòä ñé' ÷ð " æ ñ"÷ æ) äúçáè áùàìä æå, äàí äéä òåìà îçåééá îéúä ëîåøã áîìëåú, åìîñ÷ðä îåëéç îï äøîá"í ëãáøéðå, ùäøé äøîá"í (äìëåú éñåãé äúåøä ä', ä) ôñ÷ ëøéù ì÷éù, ùãåå÷à áîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé îåñøéí àåúå, åäáéï (îëê ùëúá 'äìëä åàéï îåøéï ëï'), ùáëê ãðå ø' éäåùò áï ìåé åàìéäå. åëï ëúá äëñó - îùðä ùí.
àîðí îãáøé äâäåú îééîåðéåú (ãôåñ ÷åùèà, åäáéàï ø"ù ìéáøîï ááéàåø äàøåê ìúåñôúà ëôùåèä áúøåîåú, òî' 422), ùâøñ 'úáòúéä îìëúà ìúùîéù' (úáòä àåúå äîìëä ìãáø òøååä), ðøàä ùìà äéä îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé. åòééï ùå"ú áðéîéï - æàá ñéîï ú"â, ùâøñ áéøåùìîé ëâ Ä øñúðå, ùúáòå äîìê, åáëì æàú îùîò îãáøéå, ùìà äéä îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé. åìãáøéå - ø' éäåùò áï ìåé ñáø ëøáé éåçðï, åàìéäå ñáø ëøéù ì÷éù.
[9] äîàéøé áñðäãøéï (ãó òá) ëúá, ùîùðú çñéãéí äéúä ìäúòëá åìðñåú ìîöåú ëì àôùøåú àçøú ìôðé äàéìåõ ìðäåâ ëúåñôúà. åø ' éäåùò áï ìåé ùðçôæ áãéðå - ìà ðäâ ëçñéã. åëï îùîò áäâäåú îééîåðéåú, åëï ôñ÷ áøî"à áéåøä ãòä ñé' ÷ð"æ. îäø"í çìàååä ëúá, ùìà äéä ìå ìäñâéø áéãééí, àìà ø÷ ìôúåç àú ùòø äòéø (åø"ù ìéáøîï áôéøåùå äáéà àú úùåáú øá ùø ùìåí âàåï, ùäéä ìå ìôãåúå áäøáä îîåï). äçæåï-àéù ùí èòï, ùòöí äòåáãä ùä÷á"ä àÄéðä ìø' éäåùò áï ìåé î÷øä ëæä, äéà äîòéãä ùàéðå çñéã. àìéäå ôñ÷ îìäúâìåú àìéå, ëîå áî÷øä áå àãí ðèøó áéãé àøéä áñáéáúå ùì øéá"ì, åôñ÷ àìéäå îìäúâìåú àìéå (îëåú éà.). äçæåï-àéù ùí äùéâ òì äøîá"í, ùëúá ùäéà äìëä åàéï îåøéï ëï, ùäøé àìéäå àîø ùàéðä îîùðú çñéãéí, åìà äìëä åàéï îåøéï ëï. àê ééúëï ùëååðú äøîá"í ëîãøù áøàùéú øáä ìäìï åëîå äè"æ, ùàéï ìâãåì ìäåøåú ëê, àìà éðéç ìòí ìòùåú æàú ëãé ìäöéì òöîí, åáìà äåøàä îôåøùú.
[10] à. ìîøåú îùîòåú ãáøéðå, îñúáø îàã ùäè"æ, àó ùìà ëúá æàú, éãò àú ä÷ùø ùáéï ãáøéå ìîãøù. ùäøé âí çåúðå - äá"ç, ëúá ëñáøúå, ùîùðú çñéãéí äéúä ùéðéç ø' éäåùò áï ìåé ìòí ìòùåú àú ääìëä, åìà éñâéø áòöîå. åäá"ç äáéà áãáøéå (áùå"ú äá"ç ñé' î"â) àú äîãøù äð"ì.
á. ø"ù ìéáøîï ááéàåø äàøåê ìúåñôúà ëåúá, ùîìùåï äîãøù ááøàùéú øáä îñúáø ùäîùôè äàçøåï, "îúòáãà òì éãé àçøéðé åìà òì éãê", äåà áéàåø îàåçø åàéðå îìùåï äîãøù äî÷åøé, ëéååï ùáìùåï äîãøù (àøîéú àøõ-éùøàìéú) äéä öøéê ìåîø 'çåøðéï', åìà 'àçøéðé' (ùäéà àøîéú ááìéú). àîðí äâø"à äâéä áéøåùìîé, âøñ áå àú äúåñôú ùáîãøù øáä åøàä àåúä ëçì÷ îï äñéôåø äî÷åøé, åàëï äâéä 'òì çåøéï' áî÷åí 'òì éãé àçøéðé'.
[11] äîôøù áîãøù øáä äîáåàø (éøåùìéí úùî"ç, òî' øëã) áéàø, ùäùìèåï ôééñ åùëðò àú ø' éäåùò áï ìåé ìäñâéø àú òåìà, áèòðä ùòãéó ùìà éòðùå äöéáåø îçîúå. àê îäùååàú äñéôåø ìðàîø áéøåùìîé ðøàä, ùäëååðä äéà ùø' éäåùò áï ìåé ôééñ àú òåìà åùëðòå ìäñëéí ìäñâøúå.
[12] áäîùê äîãøù ùí åëï áåé÷øà øáä é"è, åîåôéò, ùëê äñâéøå äñðäãøéï àú éäåé÷éí ìðáåëãðàöø ëãé ìäöéì àú éøåùìéí, åðáåëãðàöø äøâå. äîãøù ùí úåîê áòîãúí ùì äñðäãøéï, ùòùå ëàðùé àáì áéú îòëä ìùáò áï áëøé. åìëàåøä äåà îòùä ìñúåø. äøá é"ã áìééê (òééï äòøä 6) ôìôì áîçìå÷ú éäåé÷éí åäñðäãøéï, åúìàä áîçìå÷ú äàí îåøã áîìê âåé éù ìå ãéï ëùáò áï áëøé. ìðå ðøàä äðéñéåï ìäëðéñ àú éäåé÷éí åáéú ãéðå ìäååéåú ãø' éåçðï åøéù ì÷éù - áìúé îú÷áì òì äãòú. åðøàä ìðå, ùäåàéì åàé äñâøúå, ìàçø ùééçãåäå ëùáò áï áëøé, äéà îéãú çñéãåú - ìà øàå äñðäãøéï ìðäåâ áîéãú çñéãåú ëìôé éäåé÷éí ùäøâ àú ðáéàé ä', ùôê ãí ð÷ééí, òù÷ àú äòðééí ìîòï äðàåúéå äôøèéåú, åçéãù àú áîåú äúåôú áâéà áï äéðåí.
äá"ç (ùå"ú äá"ç ñé' î"â) ðãç÷ ìåîø, ùäñðäãøéï ìà äéå áèåçéí ùðáåëãðàöø éäøåâ àú éäåé÷éí, åùîà ø÷ éàñøðå. ìëï, àó îöã îéãú çñéãåú, ìà äéå îçåééáéí ìäñúëï áâììå. îëåç æä ôñ÷ áùàìä ùäåáàä ìôðéå - ìäñâéø àú ùîù áéú äëðñú ìâåééí åìà ìçåù ìîéãú çñéãåú, ëéååï ùìà áèåç ùéäøâåäå. åàó òì ôé ù"éù ìçåù ùîà çñ åùìåí éáéàåäå ìéãé òéðåééí ùìà ëôé äãéï ùì ðéîåñéäí... åàéëà ñëðú ðôùåú", ëìùåðå. åäåà çéãåù âãåì îàã äï ìäìëä åäï áîòùä éäåé÷éí. ùäøé éäåé÷éí îøã áòìéì áðáåëãðàöø, åîä ðéúï äéä ì÷ååú ìâáéå? åäàí îàñø åòéðåééí àéï ãéðí áòðééï æä ëîéúä? åàú òðéåú ãòúðå áãáø äáàðå ìòéì.
[13] äø"ù áôéøåù äîùðéåú áúøåîåú, äîàéøé áñðäãøéï òá: åäø"ï áéåîà ôá: çì÷å òì äøîá"í, åôñ÷å ëø' éåçðï, ùäìëä ëîåäå îøéù ì÷éù, ùàó áàéðå îçåééá îéúä øùàéí ìîåñøå. ëîåúí ôñ÷ äâø"à áñé' ÷ð"æ àåú èæ. àê äøî"à åäè"æ òì äùå"ò ùí åøåá äàçøåðéí ôñ÷å ëøîá"í.
áðéîå÷å ùì äøîá"í ùôñ÷ ëø éù ì÷éù ðâã ø' éåçðï øáå äãòåú. äëñó-îùðä ëúá, ùäçîéø áñô÷ ðôùåú, àå áâìì ùôùè äî÷øàåú áñôø ùîåàì ëøéù ì÷éù, ùùáò áï áëøé äéä îåøã áîìëåú. åëï ëúáå ('ìá ùìîä') ùôùè äúåñôúà åø' éäåãä åø' ùîòåï ëøéù ì÷éù. ä'éã ôùåèä' ëúá, ùø' éäåùò áï ìåé åàìéäå úåîëéí áøéù ì÷éù (åéù ùâøñå øéá"ì - ø' éäåùò áï ìåé, áî÷åí ø"ì. òééï ùøéãé àù á', ò"ç áùí äúôàøú - ìîùä). äçñãé - ãåã òì äúåñôúà ëúá, ùø éù ì÷éù åø' éåçðï îåãéí æä ìãéðå ùì æä, åäàøéê ìäåëéç æàú. åéù ùèòðå, ùìâ Ä øñú äøîá"í îåçìôú ùéèúí ùì ø' éåçðï åø éù ì÷éù. úéøåõ áëéååï ùåðä ìçìåèéï ëúá äðåãò áéäåãä (îäãå"ú éåøä ãòä ñé' ò"ã), òééï ùí, åéù òåã úéøåöéí øáéí. åéù àó îé ùëúá ùäøîá"í ôñ÷ ëø' éåçðï åìà ëøéù ì÷éù ('æéå îùðä' ìø' æàá èåáàáéõ, åäåáàå ãáøéå áôéøåùå ùì äøá ÷àôç ìøîá"í).
[14] åäâø"î ôééðùèééï áàâøåú îùä (ìòéì äòøä 4) òðó ã' äåëéç òì ôé ãøëå îîòùä ãùáò áï áëøé, ùäéà äìëä åàéï îåøéï ëï ìëúçéìä. òééï ùí.
[15] åìà îöàúé ìãøê æå îäìëéí áîôøùéí åáôåñ÷éí.
[16] ëê îùîò áùå"ú ùøéãé àù á', ò"ç.
[17] àîðí äøî"ä áçéãåùéå ìñðäãøéï òá: ëúá ùàéï ìãéé÷ ãáø îîùðúðå, ëéååï ùäéà òåñ÷ú ãåå÷à áìà ééçãå, åëï ôéøù äø"ù áôéøåùå ìîùðä áúøåîåú. åäçæåï - àéù áéåøä ãòä ñé' ñ"è áéàø ëôé ùëúáðå áôðéí, ùàîðí îãåáø àó áééçãåä, àê àéï ãéï 'îçåééáú èåîàä ëùáò áï áëøé' (åëï ëúá âí îøëáú äîùðä). åáâåó ãáøéðå äùâðå òìéäí. åãòú äúôàøú - éùøàì áôéøåù äîùðä, ùáééçãåä ôùéèà ùéîñøåä ìäí, ùäøé àéðí äåøâéí àåúä, åìëï éù ìä÷ì áäñâøú àéùä ìèåîàä.
àîðí, ðöééï çéìå÷ àçø ùîáéàéí äôåñ÷éí áàéùä, åäåà áàéùä ùëáø ðèîàä áòáø, ùæðúä òí àçøéí. ãòú äãâåì - îøááä (òì ñîê äéøåùìîé äàåîø ëï áôéøåù), ùéîñøåä ìäí àó áìà ééçãåä, äåàéì åëáø ðèîàä, ëîå áçáéåú úøåîä, ùòãéó ìèîà àú äçáéú ùëáø ðèîàä. àìà ùìôé æä, ìëàåøä, éîñøå ìäí ìà ø÷ àéùä ùæðúä áòáø îøöåï, àìà àó àí ðàðñä áòáø. åæä úéîä, åìà îöàúé ùåí ôåñ÷ ùëúá ëê. åàëï äøùá"à áúùåáä çì÷ òì ëê åçéì÷ áéï çáéú, ùàéï äèåîàä äùðééä îåñéôä òì äøàùåðä - ìáéï àéùä, ùäèåîàä äùðééä îåñéôä òì äøàùåðä. àîðí ëàîåø, áéøåùìîé îôåøù ðâãå. åòééï áùå"ú ðåãò áéäåãä (îäãå"ú éåøä ãòä ñé' ò"ã) ùèòï ùìøùá"à äéúä âÄøñä ùåðä áéøåùìîé. ìùéèúå ùìå áãâåì - îøááä ãï äðå ãò áéäåãä áùàìä äàí ìäñâéø ìöáà äöàø ðòøéí ôåø÷é òåì äåàéì åëáø 'ðèîàå', åìäöéì áëê àú ùàø äðòøéí. äåà îçì÷ áéï ðòøéí ìàéùä ùðèîàä áîæéã åàåñø ìäñâéøí. åáî÷áéì áîá÷ùéí àãí ìäåøâå ëúá äîàéøé áñðäãøéï (ùí), ùàí éù ùí àãí èøéôä, ùéúðåäå ìäí. åëï ëúá ëðñú äâãåìä áäâäåú áéú éåñó éåøä ãòä, ñé' ÷ð"æ àåú ìå, åãøëé úùåáä ùí àåú ðá.
åáééçãå àéùä èîàä ìîåñøä ìäí, ãòú äúôàøú éùøàì áôéøåù äîùðéåú ùìëå"ò éîñøå ìäí. åãòú äè"æ áéåøä ãòä ÷ð"æ, è, ùìøéù ì÷éù ìà éîñøå ìäí, åëê ôåñ÷ ìäìëä. åáãéï æä ùì ðùéí äàøéê îàã äâø"î ôééðùèééï áàâøåú îùä, éåøä ãòä ç"á ñéîï ñ' òðó à' åòðó ã'.
[18] ääñáø äî÷åáì áøàùåðéí åáôåñ÷éí äåà îä ùëúáðå áâåó äîàîø. øáé éäåãä îáãéì áéï îöá ùáå äîáå÷ù äåà áâãø "âáøà ÷èéìà", ëéååï ùäåà áôðéí åàó "äí" - äâåééí - ëáø ôøöå àú äçåîä åðîöàéí áôðéí, ùàæ îåúø ìîåñøå ëãé ìäöéì àú äòéø, ìáéï "äåà îáôðéí åäí îáçåõ" - äâåééí òãééï ìà ôøöå àú äçåîä å÷ééí ñéëåé ìäöéì àú äðéãåï (åàú àðùé äòéø), ùàæ àñåø ìîåñøå.
äá"ç (úùåáä î"â) éöà ìéãåï áãáø äçãù, åîáàø òì ôé äñî"÷ (ñé' ò"è), ù"äí" - äëååðä ìàðùé äòéø, "áôðéí" - äëååðä áúåê äñëðä, å"îáçåõ" - îçåõ ìñëðä. ìôé æä, àéñåø äñâøä àéðå àìà ëàùø áðé äòéø îçåõ ìñëðä, àê ëàùø "äí îáôðéí", ëìåîø - áðé äòéø áúåê äñëðä, îåúø ìäñâéø àú äîáå÷ù. ìôé æä òåìä îï äá"ç çéãåù âãåì, ùàí îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé - àó ëùäí îçåõ ìñëðä, øùàéí ìäñâéøå åàéðí çééáéí ìáøåç. ëìåîø, àó áî÷åí ù÷ééîú àôùøåú áøéçä îåúø ìäí ìäñâéøå, àó ùàéðí áñëðú çééí.
çéãåùå äâãåì äùðé ùì äá"ç, ùäåà îôøù òì ôé ãøê æå âí àú ùéèú äøîá"í ìäìëä, åîåñéó òìéä àó àú ùìà ðàîø áñî"÷, ùáæîï ù"äí îáôðéí", ëìåîø - áúåê äñëðä, àó ëù"äåà îáçåõ", ëìåîø - îçåõ ìñëðä, îåúø ìäñâéøå. áúåñôúà îãåáø ø÷ ëùäåà ìòåìí áúåê äñëðä. àê ùîåúø ì÷çú àú äîáå÷ù îî÷åí äðîöà îçåõ ìñëðä åìîåñøå ëãé ìäöéì àú àðùé äòéø - äåà çéãåù âãåì áôéøåù äúåñôúà åäøîá"í, åìà îöàúé ìá"ç çáø áëê áëì äôåñ÷éí, øàùåðéí åàçøåðéí. òì ôé æä ôåñ÷ äá"ç, ùäéä îåúø ìàðùé ä÷äéìä ìäñâéø àú äùîù (òééï ìòéì äòøä 4) ìâåééí äøåãôéí àçøéå, àó ùðèîï îôðéäí áî÷åí àçø, åàéðí éëåìéí ìîåöàå, åìäöéì áëê àú øàùé ä÷äéìä, ùäâåééí àééîå ì÷çúí áî÷åí äùîù.
òì çéãåùå äùìéùé ùì äá"ç ãéáøðå ìòéì áäòøä 4, ùäùîù ðçùá ëîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé àó ùìà òùä ùåí ôùò, äåàéì åñéëï òöîå ìòéðé äâåééí ìòùåú îä ùðçùá áòéðéäí ëòáéøä, àó ùìà äéä òáéøä àôéìå òì ôé ÷ðä îéãä ùì öã÷ ùì âåééí ("ðéîåñéäí", ëìùåðå).
ëîå ëï ãéáøðå òì çéãåùå äøáéòé ùì äá"ç áäòøä 10, ùàéï îéãú äçñéãåú ùì îùðú äçñéãéí ùìà ìäñâéøå, àìà áî÷åí ùååãàé éäøâåäå. äñðäãøéï äñâéøå àú éäåé÷éí ëéååï ùìà äéä åãàé ùðáåëãðàöø éäøâäå, åàó áîòùä äùîù ùá åãï äá"ç, äéúä àôùøåú ùìà éäøâåäå àìà éãåðå àåúå 'ø÷' ìééñåøéí åìîàñø (àó ùìôé øéäèú äî÷øä ÷ùä äéä ìñîåê òì öã÷úí ùì àåúí âåééí, ùäøâå àú çúðå ùì äùîù áééñåøéí ìàçø òìéìåú ùäòìéìå òìéå).
áçéãåùéí àìå ìà îöàúé çáø ìá"ç, åàó ôéøåùå áøîá"í ìëàåøä àéï áå ëì äëøç, åëì äôåñ÷éí åäàçøåðéí ôéøùåäå áãøê ùåðä. ìëàåøä úîåää âí äòåáãä ùàéîõ ôéøåù éçéã ùì äñî"÷ åàó áéàø ìàåøå àú äøîá"í, åëï äôìéâ îï äñî"÷ ìçãù äñâøä àó ëùäðøãó îçåõ ìñëðä. åëï ùàø çéãåùéå - úîåä àéê áðä òìéäí ôñ÷ ìä÷ì áãéðé ðôùåú ììà áñéñ áøåø ðøàä ìòéï. åàó äçæåï - àéù áñé' ñ"è äòìä çì÷ îúîéäåúéðå. ìåìà ãîéñúôéðà äéä òåìä òì ãòúé ìåîø, ùäá"ç ôñ÷ áî÷øä ùäåáà ìôðéå îñáøúå ùìå, åòì ôé øàééúå äáäéøä áøåç ÷åãùå àú öøëé ãåøå òøá çåøáï ä÷äéìåú äðåøà, ùô÷ã àú îæøç àéøåôä áú÷åôú âæéøåú ú"ç åú"è åáùðéí ùîñáéáï (äá"ç ðôèø áùðú ú'). áòú æå, ÷äéìåú éùøàì äéå ðúåðåú ìäñúä ÷ùä îöã äâåééí, áæîï ùâãì îàã ôòø äîòîãåú áôåìéï (áéîé îìçîåúéäí ùì æéâîåðã äùìéùé ååìãéñìá äøáéòé, òøá îøã ä÷åæà÷éí áùðú ú"ç, äéå äëúåáåú ðâã äéäåãéí øùåîåú òì ä÷éø). òøá ðúéðúï ìîùéñä åììà àôùøåú ìäâï òì òöîï, äéä ëì àãí îçåééá áîùðä æäéøåú ùìà ìòåøø àú äâåééí ìòìéìä. åëùìà äéä ëì ëåç ìòîåã ìðâãí, äéúä äéùøãåúï ùì ä÷äéìåú öå øàùåðé ì÷éåîí ùì éùøàì.
(òì ðéúåçä ùì äú÷åôä òîã äéèá éò÷á ëõ áîàîøå 'éùøàì îåì ñáéáä - áéï úúð"å ìú"ç, ú"è', áúåê 'äìëä å÷áìä', éøåùìéí úùî"å, òî' 322-321. åàðå áéàøðå àú äú÷åôä ùìà ëäáðúå, àìà ëãáøéå ùì ø' ðúï ðèò äðåáø ùäåáà áãáøéå).
îöá æä äéä ùåðä áàåôï áñéñé îï äîöéàåú ùàìéä îúééçñú, ÷øåá ìååãàé, äúåñôúà. ãéðé äñâøä ìîéðéäí äéå ãéðéí äðöøëéí áëì éåí áòú äîøã äâãåì, îøã äúôåöåú åîøã áø ëåëáà, åùàø àéøåòéí áðé àåúä ú÷åôä. ðáéà ìëê ùúé ãåâîàåú î'úåìãåú îìçîú äéäåãéí áøåîàéí' ùì ôìàååéåñ:
à. áñôø á' ôø÷ é"ã, ç-è îñåôø, ùôìåøåñ ðöéá øåîà öéååä ìäñâéø àú àìå ùìòâå ìå, åìà - éòøåê ôøòåú áëì éøåùìéí.
á. áñôø â' ôø÷ é', ç îñåôø òì æ÷ðé èáøéä, ùäéå îåëðéí ìäñâéø àú äîåøãéí, éäåùò áï ùôè åàðùéå, áéãé àñôñéàðåñ. ëê äéä âí áâåù çìá áòú ùèéèåñ öø òìéä (ñôø ã' ôø÷ á', ä) åòåã øáéí.
åìäáðúðå ééúëï çéìå÷ ìäìëä áéï î÷øä ôìåøåñ ìáéï îä ù÷øä áìá äîøã äâãåì áèáøéä åáâåù çìá. áùðé äî÷øéí äàçøåðéí øöå ìäñâéø îåøãéí áîìëåú. àê ôìåøåñ øöä ìäøåâ áçîñ àðùéí ùìà îøãå îîù, åø÷ ìôé äá"ç éù ìäñâéøí. åáî÷åîåú àçøéí îñåôø òì ëê ùäøåîàéí ãøùå ìòðéùä îñôø ÷öåá ùì éäåãéí ìäåøâí áìà ìééçãí. éåöà àéôåà, ùëì ùìåùú çéìå÷é äãéðéí áúåñôúà, ãøéùú ñúí àðùéí, ãøéùú àðùéí îñåééîéí åãøéùú îåøãéí - äí àéøåòéí ù÷øå áàøõ ìòúéí îæåîðåú åàìéäí äúééçñå äúðàéí. åëê äéä âí áéîé âæéøåú àãøéàðåñ. ëàîåø, äîöéàåú áîæøç àéøåôä áéîé äá"ç áñåó äîàä äøáéòéú åáúçéìú äîàä äçîéùéú ìàìó äùùé - äéúä ùåðä ìçìåèéï.
áîöéàåú ùäúåñôúà ãéáøä òìéä, éëìå ä÷äéìåú ìðñåú ìòîåã òì ðôùï àå ìçîå÷ áãøê àçøú îï äòåðù, åàó äòú äéúä òú îìçîä. îîéìà, äçîéøä äúåñôúà éåúø áãéðé äñâøä.
àí ëðéí ãáøéðå - äòé÷øåï ùòîã ìôðé äá"ç äåà, ùàéï áëåçå ìçìå÷ òì úåñôúà îôåøùú åàó ìà òì øîá"í îôåøù. àê ëùðéúï äéä ìôøù òì ñîê çã îï ÷îàé (äñî"÷) ôéøåù î÷ì, àó ùäá"ç äòîéñ òì äñî"÷ òåã ÷åìåú øáåú, ùàéðï ðñúøåú îï äúåñôúà åäøîá"í, ôéøù äá"ç ìä÷ì áãéðé ðôùåú á÷åí åòùä òì ôé äáðúå àú öøëé ãåøå.
ìôé æä, ùîà ðéúï ìðñç òé÷øåï çãù. äá"ç ëôåñ÷ äúééçñ àì äùëáåú ääìëúéåú ùìôðéå (øîá"í åúåñôúà), ùàéï áëåçå ìçìå÷ òìéäï, ëàì 'úåøä ùáëúá' - àéï áëåçå ìùðåúï, àê éù áëåçå ìúú áäï ôéøåù äîúàéí ìãåøå (ëê ôéøù äøàá"ò áôøùú ÷øáï äôñç áùîåú é"á àú ãéï äùçéèä 'áéï äòøáééí', ùàó ùìôé äôùè äåà áéï ù÷éòú âìâì äçîä ìöàú äëåëáéí, øàå çëîéí ìä÷ãéí àú æîï äùçéèä îçîú øéáåé äôñçéí, åäåàéì åðéúï ìôøù 'áéï äòøáééí' îúçéìú éøéãú äùîù ìàçø çöåú äéåí, ôéøùåäå ëê. åëê éù äîôøùéí àó àú òðééï 'òéï úçú òéï', åàëî"ì).
ëéåöà áå (àí ëé áöåøä ôçåú ÷éöåðéú) òåìä ìòðéåú ãòúðå îúùåáú äøî"à (ùå"ú äøî"à ñé' é"à). äøî"à äúéø ùí ìäåöéà ùí øò (åîùîò ùàôéìå áù÷ø) òì àãí ùòîã áîøëæä ùì îçìå÷ú ùôøöä áòéø. äéä ñéëåé ìùëê àú àù äîçìå÷ú òã ùìà úôøåõ úáòøä âãåìä, àê ìùí ëê äéä öåøê "ìîñåø ðôù àçã îéùøàì ììòâ åì÷ìñ åìäåöéà òìéå ãáøéí àùø ìà ëï".
äøî"à ãï òì ëê îëåç ñåâééúðå - äöìú ëì ä÷äì áîçéø ðôù àçú, åäåà ñåèä îï äëìì ùì "éäøâå ëåìí åàì éîñøå ìäí ðôù àçú îéùøàì", ëéååï ùàéðí ðåúðéí àåúå áéãééí, àìà ø÷ áãéáåø åáëúéáä, åìà ìäøâ åìèåîàä àìà ììòâ åì÷ìñ.
øáåú îøàéåúéå ùì äøî"à ùí äï îãáøé àâãä åàó ðéúï ìòðéåú ãòúé ìä÷ùåú òìéäï. ðéîå÷å äòé÷øé ðøàä ìòðéåú ãòúé áäîùê ãáøéå: "åäéä ìçåù ôï éôå÷ ç"å çåøáà îéðéä îàú ôðé äîìê åäùøéí, ìâøù ëì äòí äæä ëåìå ëäðéä åùøéä. åäðä éãåò ìëì ëé ÷äéìúðå äéà ú"ì ëòú ðçìú éùøàì äðùàøä, åëîòè àéáãðåä ç"å áñéáú æä ä÷èè".
åòãééï ìà îìàðé ìáé ìôøù ëê áá"ç åáøî"à, àìà àí ëï éñëéîå òîé úìîéãé çëîéí îåëøéí òì äàôùøåú ìôøù ëê, àå ùéåøåðå ãøê ùåðä áäáðú äùàìä àéê ä÷ì äá"ç ëì ëê áãéðé ðôùåú, ìëàåøä áìà áñéñ áøåø.
(àîðí äøî"à (çåùï îùôè ùô"ç, éá) äáéà áùí îäø"í îøåæáåø÷, ùîåúø ìîñåø îæééó ëñôéí éäåãé ìùìèåï äâåé ìàçø ùäúøå áå, ëãé ùìà éáåìò ì÷äéìä ëåìä, åàó ùäåà "áçåõ" åàéðí éåãòéí îé äåà ëãé ìúåôñå. åùí îãåáø áæééôï äòåùä îòùä ôùò. äáéú - äìì (éåøä ãòä øñ"æ, ã) äøçéá ãéï æä àó ìâáé îåäì äîì âøéí ðâã ãéï äîìëåú, ùîåúø ìîåñøå. àê ëì àìå îáåññéí òì ãéï îåñø - øåãó ìàçø äúøàä, òì ôé äñåâééä áááà ÷îà ÷éâ., åä÷ùø áéðä ìáéï ñåâééúðå ò÷éó, åàéìå äá"ç äñúîê òì ñåâééúðå åìà òì äñåâééä äð"ì åàëî"ì).
òåã ðòéø òì ãáøé äá"ç, ùúùåáúå æå ðãôñä áôøð÷ôåøè áùðú úð"æ áúùåáä î"â. àîðí áãôåñéí àçøéí (àåñèøäà ú÷ö"ã, îäãå"ö áøå÷ìéï ììà ùðä) ðùîèä úùåáä æå, åäá"ç äôðä àìéä áçéáåøå òì äèåø. àê äù"ê áéåøä ãòä ñé' ÷ð"æ ñ"÷ èå ìà îöàä, åëúá ùìà äùéâ òì äá"ç ëéååï ùäøçé÷ òãåúå. àê áãôåñ ôøð÷ôåøè äð"ì (îäãå"ö éøåùìéí úù"î) ðîöàú úùåáä æå.
[19] ìà ðëðñðå ìùàìä äàí ø' éäåãä îôøù àú úðà ÷îà àå çåì÷ òìéå. áúåñôúà îåôéòä äìùåï "áîé ãáøéí àîåøéí", åäâîøà áòéøåáéï (ôà:-ôá.) øàúä áä ìùåï îçìå÷ú òì äúðà ä÷åãí. àîðí ìîñ÷ðúä àéï äëøç áëê, åëï ôéøù äçñãé - ãåã ëàï, ùø' éäåãä îôøù àú úðà ÷îà, åëï îùîò áá"ç (áúùåáä äð"ì) åáîôøùéí ðåñôéí.
äøã"÷ åø"é ÷øà áôéøåùí ìùîåàì âøñå áãáøéå ùì ø' éäåãä 'îàéîúé' áî÷åí 'áîéãáøéí àîåøéí', åæåäé åãàé ìùåï ôéøåù. åòééï òåã áôéøåùå ùì ø"ù ìéáøîï ìúåñôúà, ùãï áëê.
[20] ëàîåø, ä÷åùé áøáé éäåãä äåà, ùúðà ÷îà àîø ùéÅäøâå åàì éîñøåäå ìäí àìà àí ëï ééçãåäå ëùáò áï áëøé, åøáé éäåãä îòîéã æàú ëùäåà áôðéí åäí îáçåõ, åãåå÷à àæ ãåîä ìùáò áï áëøé. àê äåà áôðéí åäí áôðéí - éîñøåäå, åîùîò ùàó áìà ééçãåäå. åæä úéîä îìùåï äúåñôúà, ùäøé îãåáø áä òì àãí îñåééí, åëáø úîäå òì ëê äá"ç áúùåáä äð"ì åäçæåï àéù áéåøä ãòä ñé' ñ"è. åòåã - åëé àú îé éîñøå? (åäúôàøú - ìîùä, äåáàå ãáøéå áçæåï-àéù, äúéø ìäôéì âåøì ëîå òì éåðä åáðé ùàåì ùðîñøå ìâáòåðéí, åäçæåï-àéù ãåçä ãáøéå).
åàëï ãòú ø' éåñó ÷øà áôéøåùå ìùîåàì, ù ìø' éäåãä éîñøå àçã àó áìà ééçãåäå. åëï ëúá äîàéøé áñðäãøéï áùí ÷öú îôøùéí, åëê ãéé÷ ø"ù ìéáøîï ááéàåøå äàøåê ìúåñôúà (òî' 421) îøù"é áñðäãøéï (åàåìé àó äøî"ä áçéãåùéå ìñðäãøéï ãéé÷ ëê îøù"é). åòééðúé áøù"é åìà äáðúé àéê ãéé÷å îîðå æàú.
äìçí - îùðä (äìëåú éñåãé äúåøä, ä', ä) äâéò ìîñ÷ðúí ìäìëä, àó ùìà ãç÷ ëãáøéäí áúåñôúà. äåà äâéò ìæàú îùåí ùñáø ëøî"ê áäùâåúéå ìøîá"í ùí, ùáî÷åí ùìà ùééëú ñáøú 'îàé çæéú ããîà ãéãê ñåî÷ èôé', ùäøé áìàå äëé éÅäøâ äðøãó, îîéìà àéï ñéáä ùìà ìîåñøå. ìëï òãéó ìîñåø ìäí àçã àó áìà ééçãåäå (åãòú øåá äôåñ÷éí ðâã äøî"ê, ùàéñåø øöéçä áîñéøú àçã ìéãí òåîã ëùìòöîå, âí ììà ñáøú 'îàé çæéú'.) åîîéìà îòîéã äìçí îùðä àú äúåñôúà ø÷ ëùòãééï ÷ééí ñéëåé, åìå ÷ìåù, ùäðîñø ééîìè. àê ëùàéï ëì ñéëåé ìäéîìè, îúéø, ëàîåø, äìçí îùðä ìîåñøå.
øåá äîôøùéí (çñãé - ãåã òì äúåñôúà, äâø"à áéåøä ãòä, øù"é áôéøåùå ìñôø ùîåàì åäçæåï - éçæ÷àì áôéøåùå ìúåñôúà) ôéøùå ùøáé éäåãä äúéø ìîåñøå áééçãåäå ãåå÷à ëùäåà åäí áôðéí. àìà ùàæ äéä ø' éäåãä öøéê ìåîø 'àéîúé - ëùäåà åäí áôðéí. àê ëùäåà áçåõ àì éîñøå'. äá"ç (ùí) îòìä àôùøåéåú ðåñôåú, åìãòúå ááéàåø äñî"÷ öøéê ìäéåú îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé ãåå÷à ëùäí îçåõ ìñëðä, àáì ëùùàø áðé äòéø áñëðä îåúø ìîåñøå àó áàéðå îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé. åäçæåï-àéù äùéâ òìéå òì ëê.
åäåùåå ëåìí ôøè ìá"ç, ùçéìå÷ äî÷øéí áúåñôúà äåà áéï àí äåà ðîöà áñëðä, ùàæ ä÷ì øáé éäåãä, ìáéï î÷øä ùäåà îçåõ ìñëðä, ùàæ äçîéø ø' éäåãä. àìà ùìâÄøñúðå ä÷ì ëùäí áçåõ åäåà áôðéí, åäëååðä ëäñáø äø"ù ìéáøîï, ùäâåééí îçåõ ìòéø åäåà áôðéí, åéëåì ìäéîìè îäí. åëê ôéøù äøã"÷ ìâáé ùîùåï áñìò òéèí. àê äçæåï - éçæ÷àì âøñ - 'äåà áçåõ åäí áôðéí'. åëååðúå - ùäåà îçåõ ìñëðä åàðùé äòéø áúåê äñëðä, åàæ äçîéø ø' éäåãä. àê ëùëåìí áôðéí - ä÷ì. åîñ÷ðúå ùì äçæåï - éçæ÷àì ëëì äôåñ÷éí ôøè ìá"ç, àó ùâåøñ ìäôê îäí åîôøù ùìà ëîåúí. åëàîåø - ìá"ç ôéøåù ùåðä áëê, åàó îñ÷ðä ùåðä ìäìëä.
[21] òì äéçñ áéï øáé éäåãä ìúðà ÷îà ãéáøðå ìòéì áäòøä 19. ðåñéó ëàï ìãåï á÷öøä áéçñ áéï ø' éäåãä ìøáé ùîòåï åáéçñ áéï ùðéäí ìø' éåçðï åøéù ì÷éù. áäòøä 19 äòìéðå àú äàôùøåú ùãåå÷à ø' éäåãä äåà äîôøù àú úðà ÷îà. àê ø"ù ìéáøîï ááéàåøå äàøåê ìúåñôúà (òî' 421) äáéï ùãåå÷à ø' ùîòåï ëúðà ÷îà, åùæå äéúä ëååðú úðà ÷îà áééçãåäå ìäí, ùîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé ùîøã áîìëåú áéú ãåã. åäá"ç ëúá ùø' éäåãä åø' ùîòåï ìà ðçì÷å åëì àçã îäí æ÷å÷ ìñáøúå ùì äùðé, åëï ëúá ä'çñãé ãåã' áôéøåùå ìúåñôúà. àê äá"ç åäçñãé ãåã áéàøå æàú ëì àçã òì ôé ùéèúå ùìå. ìãòú ä'çñãé ãåã' ëì úðà øùí äéúø àçø ìäñâéø: ø' éäåãä áæîï ùäåà 'áôðéí', ëìåîø - ùáìàå äëé ééúôñ òì éãé äàåéáéí àó ùàéðå îçåééá îéúä îãéðà, åø' ùîòåï äúéø ìäñâéøå áîçåééá îéúä îãéðà, àó àí àéðå áôðéí åéëåì ìäéîìè, åîñëï áëê àú àðùé äòéø. ëì úðà îåãä ìäéúø ääñâøä ùì çáéøå. (åäâø"î ôééðùèééï (ìòéì äòøä 4, òðó â' åã') ãï áñáøä æå áãøëå ùìå, åàó ãòú ä'çéãåùé àðùé ùí' ùø' éäåãä åø' ùîòåï ìà ðçì÷å).
ìãòú äá"ç áùéèú äøîá"í, øùí ëì úðà îâáìä ìçåîøà ìäñâøä. ø' éäåãä äúéø äñâøä ø÷ ëùäåà åäí áñëðä, åàéï ìäñâéø áùåí ôðéí ëùäí îçåõ ìñëðä. ø' ùîòåï äúéø äñâøä ø÷ ëùäåà îçåééá îéúä îãéðà. ùðéäí îåãéí, ùø÷ ëùùúé ääâáìåú ÷ééîåú - îåúøú ääñâøä (îëì î÷åí, ìùðéäí ôñ÷ äøîá"í ëëåìé òìîà, åàéï öåøê ìùàåì îãåò ôñ÷ ìäçîéø).
ìôåñ÷éí àçøéí - øáé éäåãä åøáé ùîòåï ðçì÷å, åìøåáí øáé ùîòåï îçîéø. àîðí äá"ç, áôøùå àú ùéèú äñî"÷, äø"ï åäø"ù (ùìà ëøîá"í), ëúá ùøáé ùîòåï áà ìä÷ì áîçåééá îéúä îãéðà, ùàó ëùäéäåãéí îçåõ ìñëðä åéëåìéí ìáøåç òãééï éëåìéí ìäñâéø àåúå. àê ëàîåø, ìøåá äôåñ÷éí áà ø"ù ìäçîéø.
ëîä ôåñ÷éí äòìå àôùøåú, ùîçìå÷ú øáé éäåãä åøáé ùîòåï áúåñôúà æää ìîçìå÷ú ø' éåçðï åøéù ì÷éù áúìîåã äéøåùìîé. ëê äòìå ä'çñãé ãåã' åäá"ç áìéîåã äñåâééä, ãìà ëøîá"í, åìãòúí äúéø ø' éäåãä ìäñâéø àó áééçãåäå ñúí åáìà îçåééá îéúä ëùáò áï áëøé, åø' ùîòåï äúéø ø÷ áîçåééá îéúä ëùáò áï áëøé (åìãòú äø"é ÷øà å'éù îôøùéí' áîàéøé äúéø ø' éäåãä ìäñâéø àó áìà ééçãåäå ëìì, åúîåä îìùåï äúåñôúà 'ùäåà åäí áôðéí').
áùéèä ãåîä ð÷è äøá ð"à øáéðåáéõ áôéøåù 'éã ôùåèä' ìøîá"í (òî' ÷å), åàó äøçé÷ ìëú, åðèä ìäâéä áéøåùìîé áî÷åí ø"é åøùá"ì (= ø' éåçðï åø' ùîòåï áï ì÷éù) - ùéäà ëúåá ø"é åø"ù (= ø' éäåãä åø' ùîòåï), åäëååðä ìúðàéí ùáúåñôúà. åîåëéç ëâøñúå îï äøã"÷ áùîåàì äîáéà àú äéøåùìîé. åëï âøñ øá ùìåí âàåï áéøåùìîé. (úùåáúå ðúôøñîä òì éãé øà"é àéâåñ á'ñåøà' çì÷ à' òî' 23 åàéìê, åäåáàä òì éãé ø"ù ìéáøîï ááéàåøå äàøåê ìúåñôúà, òî' 423. åòé éï ùí äòøä 141,147). ìëì àìå æää îçìå÷ú ø' éäåãä åø' ùîòåï ìîçìå÷ú ø' éåçðï åøéù ì÷éù.
àê ãòú äçæåï - àéù, ùàó øáé éäåãä îåãä ìøéù ì÷éù ùéù öåøê áééçãåäå åîçåééá îéúä, àìà ùìø' éäåãä ãé áîçåééá îéúä áãéðé îìëåú, åìøáé ùîòåï éù öåøê áîçåééá îéúä áãéï úåøä, ëîåøã áîìëåú áéú ãåã. åáãøê æå äìëðå àó àðå áäîùê äîàîø.
äøá ÷àôç áôéøåùå ìøîá"í (òî' ÷ìá) äáéà áùí 'æéå îùðä', ùàó ìøéù ì÷éù ø÷ áîçåééá îéúä îãéï úåøä îåúø ìäñâéøå, åëï äáéà 'ëðñú äâãåìä' áäâäåú áéú éåñó éåøä ãòä, ñé' ÷ð"æ àåú ìè. ãòä æå äáéà àó äîàéøé áñðäãøéï (åëãòú äéù îôøùéí ùãçä îäø"í çìàååä áôñçéí ëä:). åìø' éåçðï îåúø ìäñâéøå áîçåééá îéúä áãéðéäí áìáã (åäéà ãòú ø' éäåãä, ìãòú äçæåï - àéù). ìëï, âí ìãòú äçæåï-àéù åâí ìãòú ä'æéå îùðä' éùðï ùìù ãòåú: à. äñâøä àó áàéðå îçåééá îéúä, á. äñâøä áîçåééá îéúä áãéðéäí, â. äñâøä áîçåééá îéúä áãéï úåøä áìáã. ìãòú äçæåï-àéù äãòä äøàùåðä äéà ãòú ø' éåçðï åäàîöòéú äéà ãòú øáé éäåãä (åìôé æä ëúá ä'ìá ùìîä' (äåáà àöì äøá ÷àôç), ùâí ø' éäåãä åâí ø' ùîòåï ëøéù ì÷éù, åìëï ôñ÷ äøîá"í ëîåäå. åìòðéåú ãòúé àéï äëøç áãáøéå). åìãòú ä'æéå îùðä' ìäôê - äãòä äøàùåðä äéà ùì ø' éäåãä åäàîöòéú äéà ùì ø' éåçðï.
ìäáðúðå ùìðå, ôéøåù ãáøéå ùì øáé éäåãä ùðåé áîçìå÷ú øáé éåçðï åøéù ì÷éù. ìãòú øáé éåçðï àó áàéðå îçåééá îéúä, åìøéù ì÷éù ãåå÷à áîçåééá îéúä áãéðéäí. åùðéäí ðçì÷å àìéáà ãø' éäåãä ùäìëä ëîåäå îøáé ùîòåï. åãòú øáé ùîòåï ùòìéä ðñá òé÷ø îàîøðå, ùàéï ëìì ãéðé äñâøä àìà áîçåééá îéúä îï äúåøä, ùáìàå äëé îöååä ìäñâéøå àó àí àéï äöéáåø áñëðä, åìëï ìà ðëðñ øáé ùîòåï ìçéìå÷éí áîöá äñëðä ùì äîåñâø åùì äöéáåø.
[22] éñåãï ùì äìëåú îåñø äï áîòùä ãøá ëäðà ùäøâ îåñø îîåï çáøå (ááà ÷îà ÷éâ.), åäï äåáàå áäøçáä øáä áùå"ò çåùï îùôè ñéîï ùô"ç åáôåñ÷éí. (òééï âí áøîá"í, äìëåú òáåãä æøä é', à). ëãáøéðå îöàðå ø÷ áîôøù àçã - äøá ð"à øáéðåáéõ á'éã ôùåèä' òì äøîá"í (òî' ÷æ-÷è). äåà ìîã çåîøú ãéï îåñø îèòí çéìåì äùí, åàðå ëúáðå áôðéí èòí ùåðä.
[23] îøà ãùîòúúà áäìëåú àìå äåà äøàé"ä ÷å÷ áîùôè ëäï ñé' ÷î"ã, òééï ùí áàåøê. àê äøàé"ä ìà äáéà áäìëåú îéâãø îéìúà àú ãéðé îåñø åãéðé âåééí äöøéí òì òéø.
[24] úîåä ìé ùìà îöàúé ñáøä æå áôåñ÷éí. àîðí ëê ëúá ñôøàé áçéáåøå (òééï äòøä 2), àê ìà äáéà ìëê î÷åø. äåà èòï ùîùðú çñéãéí äéà ìîñåø àú äðôù àó òì ãáøéí ðåñôéí, ëîå äàéñåø ìäøåâ ðçùéí áùáú, ùääåøâ - àéï øåç çñéãéí ðåçä äéîðå (ùáú ÷ëà:), åëçñéã ùìà ôñ÷ îúôéìúå ëùáà ì÷øàúå äâîåï (áøëåú ìá:). åìãòúðå, ëàîåø, éù ìîùðú çñéãéí ùì àìéäå - î÷åø áäìëä.
[25] òééï ôñçéí ÷éá..
[26] åé÷øà øáä ë"à, ç.
[27] åòééï òåã áîàîøéå: "úðé øùá"é: äèåá ùáòåáãé ëåëáéí áùòú îìçîä äøåâ" (îñëú ñåôøéí ôè"å ä"é; éøåùìîé ÷éãåùéï ô"ã äé"à); "àîø øùá"é: áäìëä ùòùå ùåðà ìéò÷á" (ñôøé áäòìåúê ñ"è, åëååðúå ìøåîé); "øùá"é àåîø: îåúø ìäúâøåú áøùòéí áòåìí äæä" (áøëåú æ:). åòé' áúðçåîà ô÷åãé ã', ùøùá"é çéøó àú àãøéàðåñ åúìä ÷ììåúéå áãåã äîìê.
åáùéø äùéøéí øáä (ô"ç, éà), ëùðú÷ìå äøåîàéí á÷ùééí òí äôøñéí - "úðé øùá"é: àí øàéú ñåñ ôøñé ÷ùåø á÷áøé à"é, öôä ìøâìéå ùì îùéç". åòåã îåôéòéí îàîøéí øáéí ùìå òì îìçîä áøåîàéí åòì öéôééä ìâàåìä áãåøåúéå îëåç úáåñúí ùì äøåîàéí.
[28] òééï îìëéí à' ôø÷ é"è.
[29] òééï ùáú éà. - äâîøà ôèøä àú øùá"é îúôéìä. àê äéøåùìîé áùáú (ô"à ä"á) ôèøå àó î÷øéàú ùîò.
[30] òééï çâéâä éã :.
[31] ùàìú ÷ãîåúå ùì ñôø äæåäø ðéãåðä áî÷åîåú øáéí, å÷åìîåñéí øáéí ðùúáøå òìéä. òééï áòé÷ø ø' îøâìéåú, 'ìùàìú ÷ãîåúå ùì ñôø äæåäø', áîçìå÷úå òí äø"é òîãï åàëî"ì.
[32] òééï ùáú ìâ :.
[33] òééï ùáú ìâ:, ñðäãøéï öç., ëúåáåú òæ:, îãøù ùåçø èåá ôø÷ ì"å, åòåã.
[34] òééï ùáú ìâ: áäîùê äñéôåø ùäáàðå ìòéì, ìâáé àùúå ùì øùá"é áòú ùðçáà äåà åáðå ááéú äîãøù. îìùåðå ùì øùá"é ùí - "ðùéí ãòúï ÷ìä", îùîò ùàñø ìäñâéø îåøã àó àí äùìèåï çå÷ø áòéðåééí àãí äéåãò òì äîåøã. éùðí î÷åøåú øáéí îàã ìëê ùäøåîàéí òéðå àðùéí ëãé ìâìåú î÷åîåú îñúåø ùì îåøãé áø ëåëáà.
[35] áááà îöéòà ôâ: îñåôø òì øáé àìòæø áï øùá"é, ùðúôñ òì éãé äîìëåú åîåðä òì éãä ìúåôñ âðáéí (éäåãéí), åòùä àú úô÷éãå. "ùìç ìå øáé éäåùò áï ÷øçä: çåîõ áï ééï, òã îúé àúä îåñø òîå ùì à-ìäéðå ìäøéâä?! ". åîùîò ùäëòñ òìéå äéä ìà ø÷ òì òöí îòùäå, àìà âí òì ëê ùáééù áëê (ìëàåøä) àú úåøú àáéå - øùá"é ùìçí ðâã äñâøú éäåãé ìâåééí. åáäîùê äñéôåø ùí ëê âòø âí àìéäå äðáéà áøáé éùîòàì áøáé éåñé. àìéäå äìê áëê ìùéèúå - ëîùðúå ùì øáé ùîòåï áø éåçàé.
[36] äâîøà áâéèéï ðå. ; îãøù àéëä øáúé òì ôø÷ à' ôñ' ä; àáåú ãøáé ðúï ðåñç à' ôø÷ ã', åàáåú ãø' ðúï ðåñç á' ôø÷ å'. òì äùååàú î÷åøåú àìå åòì ääáãìéí áéðéäí ãðå øáéí. îôåøñí áòé÷ø îàîøå ùì âãìéäå àìåï á'îç÷øéí áúåìãåú éùøàì ', ä÷éáåõ äîàåçã úùë"æ, òî' 248 åàéìê. áîàîø ùëúáðå òì ðåùà æä (åòãééï ìà ðãôñ) äñ÷ðå ùìà ëçå÷øéí, ùîãåáø áî÷åøåú äð"ì òì ùðé àéøåòéí ùåðéí, åìà ðàøéê áëê áîñâøú æå.
[37] òì ôé äøùåí åòì ôé äî÷åáì - àñôñéàðåñ. ìòðéåú ãòúðå - èéèåñ. åôòîéí øáåú éù çéìåó áùîåú àìå áîãøù, åáîàîøðå äð"ì ðéúçðå ñåâééä æå. áîàîø æä ðùúîù áùí äî÷åáì - àñôñéàðåñ.
[38] áâîøà áâéèéï ôøè æä ùäåà çùåá áéåúø ìòðééððå ùåðä ìçìåèéï, àê äáòéä ùðòñå÷ áä ÷ééîú âí ùí.
[39] òì ôé äîúåàø áàéëä øáä ùí, äåëðñ øéá"æ ìëìà ìôðéí îëìà ùáò ôòîéí, ìî÷åí çùåê ùìà ðéúï äéä ìãòú áå îúé éåí åîúé ìéìä, åùí öéôä ìîùôèå ìôðé ä÷éñø.
[40] øîæúé òì ëê îòè áîàîøé äð"ì åàëî"ì.
[41] âéèéï ðå:. åìãòä àçøú ùí àîø æàú øá éåñó. ééúëï ùúðàéí ðåñôéí çì÷å áæîðå òì ãøëå æå ùì øéá"æ, åáéðéäí éù ìîðåú àú ø' éùîòàì ëäï âãåì åøùá"â äøàùåï, ùäåöàå ìäåøâ áîøã äâãåì. áäîùê ðô÷ã î÷åîí ùì úðàéí ðåñôéí îéáðä, áéðéäí ø' éåñé äëäï, ø' ùîòåï áï ðúðàì åø' àìòæø áï òøê - úìîéãéå ùì øéá"æ, ø' ãåñà áï äøëéðñ, ø' çðéðà ñâï äëåäðéí, ø' ùîòåï áï äñâï åòåã. åöøéê òéåï áñåâééä æå.
àó ù÷ééîéí äáãìéí øáéí áéï ú÷åôåú ùåðåú, ðöééï äáãì àçã áéï îä ù÷øä áéï ñðçøéá ìçæ÷éäå, ùí öéååä éùòéäå äðáéà òì ôé ä' ùìà ìäéëðò ìîìê àùåø, ìáéï îä ù÷øä áéï öã÷éäå ìðáåëãðöàø, ùí öéååä éøîéäå äðáéà îôé ä' ìäéëðò, åëï áîøã äâãåì, áäçìèúå ùì øéá"æ ìäéëðò.
úðàé äëðéòä ùãøù ñðçøéá äéä äñëîú äòí ìâìåú îøöåï ìàøõ àçøú. åëê àîø øáù÷ä ìúåùáé éøåùìéí äðöåøä: "òã áÊàé åì÷çúé àúëí àì àøõ ëàøöëí" (îì"á é"ç, ìá). ðáåëãðöàø åàñôñéàðåñ øöå ìáèì àú äùìèåï äéäåãé áéøåùìéí, àê äí ìà ãøùå ìäâìåú àú äòí (òé éï éøîéäå ì"ç, éæ, åàáåú ãø' ðúï ðå ñç á' ô"å). àê ëàîåø, éùðí äáãìéí ðåñôéí.
[42] ÷ùø æä áéï àøáòú äàéùéí - ø' éäåùò áï ìåé, àìéäå, øáé ùîòåï áø éåçàé åçæ÷éäå, áà ìéãé áéèåé ãåîä áîãøù" ùåçø èåá " òì úäéìéí ì"å: "îòùä áø' éäåùò áï ìåé, ùäéä àìéäå æëåø ìèåá òåñ÷ òîå áãáøé úåøä, åäéå òñå÷éï áîéãú øáé ùîòåï áï éåçàé, åðú÷ää ø' éäåùò áï ìåé áãáø äìëä. àîø ìå àìéäå, îá÷ù àúä ìùàåì ìø' ùîòåï áø éåçàé? áåà åàðé îòîéã àåúå ìê. îéã äìëå, å÷øà àìéäå ìøùá"é. îéã òðä àåúå. àîø ìå: øéá"ì áà ìùàåì ìê áäìëä. åìà çôõ. àîø ìå àìéäå, ëãàé äåà øéá"ì ìøàåúê, öãé÷ äåà! àîø ìéä, àéìå äéä öãé÷ ìà äéä ðøàä ä÷ùú áéîéå, ùëì éîéå ùì øùá"é ìà ðøàúä ä÷ùú, åéù àåîøéí àó áãåøå ùì çæ÷éäå".
[43] åãáøéå ãåîéí ìçúí ñåôø áçéãåùéå ìááà îöéòà ñá., àìà ùäåà úìä àú îçìå÷ú áï ôèåøà åø' ò÷éáà áîçìå÷ú ø' éåçðï åøéù ì÷éù.
[44] î÷åø äáøééúà äåà áñôøà áäø (ä', â). ùí îùîò, ùàó áï ôèåøà ãøù àú ãáøéå îï äôñå÷ 'åçé àçéê òîê', àìà ùìøáé ò÷éáà - çééê ÷åãîéï, åìáï ôèåøà - çéé ùðéäí ùååéí. åáùå"ú îçðä çééí (ç"â éåøä ãòä ñé' ñ"ä) ìîã, ùòé÷ø ãøùúå ùì áï ôèåøà äéà î'åàäáú ìøòê ëîåê'.
[45] àîðí ìãòú äçæåï àéù (éåøä ãòä ñ"è, á) åôåñ÷éí ðåñôéí - ñáøúå ùì áï ôèåøà ùåðä ìçìåèéï îãáøéðå. âí ìãáøéå 'çééê ÷åãîéï', àìà ùàñåø ìàãí ìäòãéó àú çééå ùìå ìèååç àøåê òì çéé çáøå òúä, åàñåø ìå ì÷øá îéúúå ùì çáéøå áðèéìú äîéí ìòöîå, ãëòú éù ìùðéäí çéé ùòä. åëï áôåñ÷éí øáéí, ãåâîú àçéòæø (éåøä ãòä è"æ, å) åòåã. åäîäø"í ùé÷ (ñé' øð"ä) èòï, ùáï ôèåøà ãéáø ø÷ áñô÷ ñëðä ìòöîå åìà áååãàé ñëðä.
àê àðå áéàøðå òì ôé ôùè ìùåðå ùì áï ôèåøà, åëàîåø, áäúàí ìãáøé äçúí ñåôø åäùøéãé àù. åáòéåï áãáøéäí ðøàä, ùäìëä ìîòùä ééúëï ùìà úäà áéðéäí ìáéï äçæåï àéù îçìå÷ú ùì îîù. åòåã ðøàä ìðå, ùàó ùîãåáø ááñéñ äìëúé ùåðä, îáçéðä øåçðéú äìëå áùéèúå ùì áï ôèåøà àéùéí ëøáé îðçí æòîáò îôøàâ (áòì 'úåöàåú çééí' åòåã) åéàðåù ÷åøö'à÷. äøàùåï äìê òí ÷äéìúå ìùîã, åìà ðéöì àú æëåúå ìäéðöì, åäùðé òìä òí éúåîé áéú ñôøå ìøëáú ääùîãä àó ùìà ðöèååä ìëê. äììå ñéøáå ìøàåú áîéúú öàï îøòéúí åìà ìäéåú òîí áøâòí äàçøåï. äéúä æàú îäãåøä áú ãåøðå ùì îòéï îùðú çñéãéí îåãøðéú. ä' é÷åí ãîí åæëåúí úâï òìéðå.
[46] òééï î÷áéí à', á-å; á', å-è, åáòé÷ø î÷áéí ã', åáî÷åøåú øáéí àçøéí äîúàøéí àú äçñéãéí, ùîñøå ðôùí ìà ø÷ òì äùáú, àìà âí òì äîéìä åòì îöååú àçøåú, åîúå òìéäï áòéðåééí âãåìéí.
[47] à. ìãáøéðå àìå, ééúëï ÷ùø áøåø áéï îçìå÷ú øáé éäåãä åøáé ùîòåï áúåñôúà áúøåîåú ìåéëåç áéðéäí ùäáàðå îäâîøà áùáú ìâ:, òì èéáí ùì îòùé äøåîàéí ááðééú âùøéí, ùåå÷éí åîøçöàåú. øáé éäåãä øàä áùìèåï äøåîàé âæéøä îùîééí, ùéù ìäñëéï òîä åìøàåú áä ëáëì âæéøä âí àú äöããéí äèåáéí. åàéìå øáé ùîòåï øàä áä ðéñéåï îùîééí, ðéñéåï ùáå ðúáò äòí ì÷åí ëàéù àçã åìäéìçí áùìèåï äøùò, ëãøê ùðäâ øáé ò÷éáà øáå, åëãøê ùðäâå äî÷áéí. ìëï âéðä àú îòùé äøåîàéí áâùøéí åáùåå÷éí, úáò ìà ì÷áì îäí äðàä àìà ìäéìçí áäí, åäòáéø àú ãéðé äñâøä îúçåí ôé÷åç ðôù ùì äéçéã ìúçåí ãéðé îìçîä ùì äòí ëåìå.
åàîðí, éù ìä÷ùåú òì ãáøéðå, ùäøé îìùåï äúåñôúà ðøàä ùðçì÷å áôéøåù ãáøé äàéùä îàáì áéú îòëä åðéîå÷ä ìòí îãåò ìäñâéø àú ùáò áï áëøé. øáé éäåãä ìîã îãéï "äåàéì åäåà ðäøâ åäí ðäøâéí", åøáé ùîòåï ìîã îãéï îåøã áîìëåú áéú ãåã. àê áìàå äëé éù ÷åùé áä÷áìú îçìå÷úí áòðééï äàéùä îàáì áéú îòëä ìãéï áúåñôúà, ùäøé áúåñôúà ìà äåúø àìà ìäñâéø àú äðøãó, åàéìå áàáì áéú îòëä ëøúå àðùé äòéø àú øàùå ùì ùáò áï áëøé åäùìéëåäå àì éåàá, åæä ìëàåøä ø÷ îãéï îåøã áîìëåú áéú ãåã, àå îãéï àçø ùìà äåæëø áúåñôúà. ìëï áìàå äëé ðøàä ìëàåøä ùàéï îòùä ùáò áï áëøé î÷åø äãéï, àìà àñîëúà ëìùäé ìãéï äðúåï îñáøä. åòãééï ñáøúðå ëàï öøéëä òéåï.
(àîðí òééï ùå"ú áðéîéï æàá ñé' ú"â, ùîúéøåöå äøàùåï îùîò, ùàó îåúø ìäøåâ àú äîáå÷ù åìà ø÷ ìîåñøå ëù'äåà åäï ðäøâéí'. àê îúéøåöå äùðé îùîò ëãáøéðå. åìôåí øéäèà ðøàä ùãòúå ëúéøåõ äùðé).
á. ìëàåøä ÷ùä ùìà ìøàåú ä÷áìä ëìùäé (ìîøåú ëì ääáãìéí äøáéí) áéï îçìå÷ú øùá"é åøáé éäåãä áãáø îñéøú éäåãé ìâåééí áî÷åí ôé÷åç ðôù ùì äøáéí ìáéï äîçìå÷ú áéï øáðé ãåøðå áãáø îñéøú çì÷éí îàøõ éùøàì ìâåééí áî÷åí ôé÷åç ðôù. øåá øáðé äöéåðåú äãúéú åáøàùí äøá àáøäí ùôéøà èåòðéí, ùäåéëåç òì àøõ éùøàì äåà áãéðé îìçîä, äãåçä ôé÷åç ðôù ùì éçéãéí. äøá òåáãéä éåñó åñéòúå ðåèéí ìöîöí îàã àú îùîòåúä ääìëúéú ùì äîîùìä äöéåðéú, ùäéà úðàé áñéñé ìãéðé îìçîä äùééëéí áöéáåø áìáã, åîîéìà îòîéãéí àú ùàìú àøõ éùøàì áîñâøú äìëåú ôé÷åç ðôù ìéçéãéí, ùáäï ôé÷åç ðôù ãåçä àú ëì äîöååú ôøè ìùìåù. åëàîåø - àéï ìä÷éù ìäìëä îîçìå÷ú äúðàéí ìîçìå÷ú æå.
[48] åëï áåé÷øà øáä ôøùä ì"á, åáîãøù ùåçø èåá ñåó é"á áðåñç ùåðä îòè. ìëàåøä ðéúï ìäáéï, ùøáé ðúï àéðå îãáø òì îñéøåú ðôù áîåãò åìëúçéìä òì ÷éåí îöååú. åëê ðéúï ìôúåø àú äñúéøä îï ääìëä ùð÷áòä ááéú ðúæä áìåã, ùçééáéí áîñéøåú ðôù ø÷ òì â' òáÅøåú. ðéúï ìáàø áîëéìúà, ùéäåãéí ÷ééîå áùòú äùîã îöååú áîçúøú áú÷ååä ùìà ééúôñå. ìîøåú æàú äéå éäåãéí ùðúôñå åùðòðùå òì ÷éåí äîöååú áîì÷åú åáîååú, åòìéäí îãáø äîãøù.
àê äðéîå÷é éåñó áñðäãøéï òã: äáéï áîãøù, ùéäåãéí îñøå ðôùí îìëúçéìä òì ÷éåí äîöååú, åãáøéå äåáàå òì éãé äôåñ÷éí ìäìëä (ùå"ò éåøä ãòä ñé' ÷ð"æ åëì ðåùàé äëìéí), åìëï ðìê áîàîø áãøê æå.
îîãøùå ùì øáé ðúï ùéùá áááì ðéúï ìäñé÷, ùàåìé áðéâåã ìáðé ááì, ãåå÷à áðé àøõ éùøàì ðúééçãå áîñéøåú ðôù òì ÷éåí ëì äîöååú (åòééï áîãøùå ùì øáé ðúï áîãøù äâãåì ùîåú ôø÷ ç' áîëú äöôøãòéí, òì äåéëåç áéï éçæ÷àì äðáéà ìçððéä, îéùàì åòæøéä). áú÷åôåú äðéãåðåú éùáå áðé ááì áùìååä éçñéú, åáðé àøõ éùøàì ñáìå îøãéôåú åîðâéùÊåú ãúéåú ÷ùåú, åòì ø÷ò æä äìëå åäúôúçå áä ãéðé îñéøåú äðôù åäîéúä òì ÷éãåù äùí åòì ÷éåí äîöååú. åáâåó äîàîø ãéáøðå òì äùàìä îãåò çøâä ääìëä äðàîøú áîãøù îîä ùð÷áò ááéú ðúæä áìåã, ùàéï îåñøéí àú äðôù àìà òì òáåãä æøä, âéìåé òøéåú åùôéëåú ãîéí.
òåã ðöééï á÷ùø ìëê, ùääøçáä ùì äìëåú ÷éãåù äùí îòáø ìâ' òáÅøåú äåáàä ìááì òì éãé øá ãéîé åøáéï îáéú îãøùå ùì øáé éåçðï áèáøéä, áï ãåøå ùì øáé éäåùò áï ìåé, ùáéîéå àîø àìéäå àú îùðú äçñéãéí ùáä àðå òåñ÷éí. øáé éåçðï çéãù àú ääìëä, ùáôøäñéä (ø÷ áìäòáéø òì ãú) åáùòú ùîã éÅäøâ åàì éòáåø àó òì ùàø òáÅøåú (åìãòú øåá äôåñ÷éí ø÷ òì òáÅøåú á÷åí åòùä, òééï úåñ', øîá"ï åø"ï áùáú îè. åáòåã ôåñ÷éí. åàëî"ì).
îñéøåú äðôù òì ÷éåí äîöååú, ùáä öééï øáé ðúï àú áðé àøõ éùøàì, ééúëï ùäéä ìä äîùê áçìåó äãåøåú. äîñåøú äàøöéùøàìéú òáøä áéîé äáéðééí ìàéèìéä åîùí ìàùëðæ åìöôåï öøôú (ñåâééä æå ÷åáòú áøëú äìéîåã áôðé òöîä, åìà øàéðå öåøê ìäàøéê áä áîñâøú äòøú ùåìééí), áòåã ùñôøã, ôøåáàðñ åöôåï àôøé÷ä éð÷å áòé÷ø îîñåøú äâàåðéí åäúìîåã äááìé. åééúëï ùéù ì÷ùåø ìëê àú äçåîøä äøáä ùðäâå áàùëðæ áòðééðé ÷éãåù äùí, ëùîñøå òöîí òì ÷ìä ëçîåøä, ìòåîú äîñåøú äñôøãéú ù÷éáìä àú ôñ÷å ùì äøîá"í (éñåãé äúåøä ä', á). ìùéèúðå, ééúëï ùòåáø ÷å îîùðú çñéãéí åîãøùúå ùì øáé ðúï, òã ìùøùé ÷éãåù äùí áàéèìéä áñåó äàìó äøáéòé, åáàùëðæ åöôåï öøôú áîàä äøàùåðä åäùðéä ìàìó äçîéùé. åàëî"ì.
[49] ø' éöç÷ àééæé÷ äìåé á'ãåøåú øàùåðéí' (ôøð÷ôåøè úøñ"å, îäãå"ö éøåùìéí úùë"æ, ëøê à', òî' 332 åàéìê), äúôìîñ òí åééñ åòí çå÷øéí ðåñôéí áðåâò ìñéáä ìëê ùäçñéãéí ìà ðìçîå áéååðéí áùáú. äçå÷øéí èòðå, ù÷åãí ùðîðå áòìééú áéú ðúæä áìåã òì â' òáøåú, ìà äéúä îùðä ñãåøä áðåùà ôé÷åç ðôù îåì ÷éåí îöååú. øé"à äìåé (åáò÷áåúéå äøá î"ö ðøéä á'÷åðèøñ îìçîåú äùáú') èòï, ùääìëä äéúä éãåòä, àê ìà äéúä éëåìú ìäéìçí áéååðéí. ìãáøéðå ééúëï, ùäùáéúä îîìçîä áùáú äéúä ÷ùåøä ìâæéøåú äùáú åìäáðä îñåâ îéâãø îéìúà áàåúä ú÷åôä, åòãééï öøéê òéåï.
ëê éù ìäáéï ìòðéåú ãòúé âí àú äîòùä áàìéùò áòì ëðôééí (ùáú îè.), ùáòú âæéøä äàåñøú äðçú úôéìéï, äðéçí åéöà áäí ìùå÷ áëååðä. äúåñôåú (áã"ä ðèìí), äøîá"ï, äø"ï åäøéèá"à ðéñå ìäáéï àú îòùäå òì ôé äìëåú 'éÅäøâ åàì éòáåø' ìëì éçéã. àê äâø"à (éåøä ãòä ñé' ÷ð"æ àåú â) ìîã, ùòùä æàú îùåí ùäùòä äéúä öøéëä ìëê, ëìåîø, îâãøé îéâãø îéìúà. åëê òåã àéøåòéí, ùëåìí ðòùå òì éãé çñéã ùáãåø îãéï îöååú îìëåú åîìçîä (åâí îìçîä øåçðéú) äðåâòåú ì÷éåîå ùì ëìì éùøàì.
äâø"à ùí ìîã, ùàó äøîá"í îåãä ìðéîå÷é éåñó áöåøê ìîñåø àú äðôù îãéðé îéâãø îéìúà ëùäùòä öøéëä ìëê. àîðí äøàé"ä ÷å÷ áîùôè ëäï ñé' ÷î"ã ðèä ìåîø, ùäøîá"í àéðå ñåáø âãø æä åçìå÷ òì äðéîå÷é éåñó, åìà äáéà àú äâø"à, åöøéê òéåï. åìôéøåùå ùì äâø"à, ùàìéùò áòì ëðôééí äéä çñéã, ùðäâ ëôé ùðäâ ëéååï ùäùòä äéúä öøéëä ìëê - éù ìãòúðå ìäáéà øàéä îùáú ãó ÷ì.. äâîøà äåëéçä ùí ùéùøàì ìà îñøå ðôùí òì îöååú úôéìéï, åìëï ìà ðú÷ééîä áéãí - îàìéùò áòì ëðôééí. åäîôøùéí úîäå, ùäøé æå øàéä ìñúåø, ùäøé àìéùò îñø òöîå òì îöååú úôéìéï. àê ìôéøåù äðéîå÷é éåñó éù ìåîø, ùæåäé øàéä ìëê ùäãåø äéä ôøåõ áîöååä æå, åìëï øàä çñéã ùáãåø öåøê ìîñåø àú ðôùå òìéä.
[50] øá éåñó áááìé ìá. îòîéã áîìê éùøàì. øá ùùú ùí ìâ. - îòîéã ãåå÷à áðçù àê ìà áò÷øá, åîùîò ùîãåáø áðçù ùàéðå îñåëï ëì ëê. øáé àçà áéøåùìîé îòîéã àú äîùðä ëøá éåñó áîìê éùøàì, øáé çåðä áùí ø' éåñé îòîéã ëøá ùùú, åàó øáé àéìà ùí îòîéã áàå÷éîúà ãåîä. åàéï çåì÷ òìéäí áùðé äúìîåãéí áîôåøù.
[51] øîá"í úôéìä å', è. èåø åùå"ò àåøç çééí ÷"ã, à-â.
[52] úøâåí: øáé éåçðï äéä éåùá å÷åøà ááéú äëðñú ùì äááìééí áöéôåøé. òáø äùø, åìà ÷í (ø' éåçðï) îôðéå. áàå åøöå ìäëåúå. àîø ìäí äùø - äøôåäå, áðéîåñé áåøàå äåà òåñ÷.
[53] áéøåùìîé îåôéò áäîùê, ùø' çðéðà áï ãåñà àîø ìúìîéãéå "éáåà òìé îîä ùäéä ìáé îúëååï áúôéìä àí äøâùúé", åìôé æä ééúëï ùàéìå äøâéù îáòåã îåòã äéä îôñé÷. àê áîãøù úðçåîà (ùîåú, åàøà ã') îåôéò äñéôåø áìà úåñôú æå. åääùååàä ìñéôåø äî÷áéì áúìîåã äááìé òì øáé çðéðà åäòøåã (=çáøáø, áìùåï äéøåùìîé) àó îåëéçä, ùø' çðéðà ëìì ìà ôçã îï äòøåã. åùí îñåôø: "îòùä áî÷åí àçã ùäéä òøåã, åäéä îæé÷ àú äáøéåú. áàå åäåãéòå ìå ìø' çðéðà áï ãåñà. àîø ìäí: äøàå ìé àú çåøå. äøàåäå àú çåøå. ðúï ò÷áå òì ôé äçåø, éöà åðùëå, åîú àåúå òøåã. ðèìå òì ëúôå åäáéàå ìáéú äîãøù. àîø ìäí: øàå áðé, àéï òøåã îîéú, àìà äçèà îîéú. áàåúä ùòä àîøå, àåé ìå ìàãí ùôâò áå òøåã, åàåé ìå ìòøåã ùôâò áå ø' çðéðà áï ãåñà" (áøëåú ìâ.). åîùîò îëàï, ùø' çðéðà ìà çù ìòøåã, àó ùéãò îðùéëúå, îùåí ùäàîéï ùìà äòøåã îîéú àìà äçèà.
[54] ãáøéðå áçì÷ îôø÷ æä, îöàðåí ãåîéí ìãáøéå ùì ùîåàì ñôøàé (òééï äòøä 2), åáçì÷í àó ðòæøðå áå, àê ëúáðåí áùì ùìåù ð÷åãåú:
à. áðéâåã ìãáøéå, àéï áãòúðå ìäúòìí îï äàå÷éîúåú ìîùðä áááìé åáéøåùìîé, åúéøöðå àú äñúéøä áéï äàå÷éîúåú áúìîåãéí ìáéï îä ùðøàä ìðå ôùè äîùðä.
á. äáàðå ìôéøåù æä ùì îùðú çñéãéí àñîëúà îï äøàùåðéí åîï äôåñ÷éí, åìà ëúáðåí ëôéøåù òöîàé.
â. îèøúðå äéúä ìäùúîù áôéøåù æä ìöåøê ãéåï áîùðú äçñéãéí áðåùà ääñâøä áéøåùìîé áúøåîåú, åìà ìãåï áñåâééú áøëåú ëùìòöîä.
[55] àîðí áùîåú øáä ðæëø äé÷ù ãåå÷à ìîìëåú îöøéí. àê áúðçåîà ðæëø ñúí 'îìëåú äøùòä', åáôéøåù äîùðéåú ìø"ù ñéøéìéàå ðàîø áîôåøù, ùäëååðä äéà ìîìëåú øåîé.
[56] åúìîéãå, ø' àìòæø îâøîééæà áòì ä'øå÷ç'.
[57] åøåá äîôøùéí ôéøùå àú ãðéàì ëîåñø ðôùå áùòú ùîã (òééï âø"à éåøä ãòä ÷ð"æ, â), àå îñéáåú àçøåú, ëâåï ùìà çù áñëðä (òééï ôéøåù äøá ÷àôç ìéã äçæ÷ä éñåãé äúåøä ä', ä) åòåã.
[58] äú÷ùå áëê 'îçöéú äù÷ì' òì äîâï àáøäí ùí, åäè"æ áñéîï ñ"å ñ"÷ à, åúéøöå ëì àçã áãøëå îãåò äáéï äçñéã ùääâîåï éîúéï ìúùåáúå. åìòðéåú ãòúé úéøåöéäí ãçå÷éí.
[59] òééï ìòéì äòøä 53.
[60] áôéøåù îùðú äçñéãéí, ùàéï øåç çëîéí ðåçä îäåøâ ðçùéí åò÷øáéí áùáú (ùáú ÷ëà:), ðéúï ìäöéò ùðé ôéøåùéí. ðéúï ìôøù ùîãåáø òì äçñéãéí ùîñøå ðôùí òì ÷ãåùú äùáú, àå ìåîø ëøáé çðéðà áï ãåñà, ùìà çù ìäéæ÷å ùì òøåã, ùìà äòøåã îîéú àìà äçèà îîéú, åîîéìà àéï ìçìì ùáú òì äøéâú ðçù.
[61] áùàìúðå äàçøåðä òñ÷ øáé ùàåì ìéáøîï ('øãéôåú äãú áéùøàì áæîðå ùì àãøééðåñ', áúåê 'îç÷øéí áúåøú àøõ éùøàì', éøåùìéí úùð"à, òî' 380-348. áãáøéðå ëàï òñ÷ áòî' 356-355). äåà úéøõ, ùòé÷ø ùàìúå ùì øáé çðéðà äéúä áùì äéåúå äåâä àú äùí áàåúéåúéå - äàí äìëä ëàáà ùàåì, ùääåâä àú äùí áàåúéåúéå - àéï ìå çì÷ ìòåìí äáà. ø"ù ìéáøîï øàä áäâééú äùí âí àú äñéáä ùäøåîàéí ãðåäå ìùøéôä òì ôé àîåðúí, åáéàø ùäåéëåç ñáéá îòåú äôåøéí ìà ðåòã àìà ìäñéç àú äãòú îùàìúå ä÷ùä ùì øáé çðéðà òì çì÷å ìòåìí äáà.
àðå îñëéîéí òí ãáøéå ùì ø"ù ìéáøîï áàåôï çì÷é, åðáàø àú ùéèúðå ìäìï.
[62] îçìå÷ú ãåîä îåôéòä áîãøù äâãåì (åàøà). áòì äîãøù ùí àåúä áôéäí ùì çððéä, îéùàì åòæøéä îåì éçæ÷àì äðáéà, áòú ùòú äùîã ùì âæéøú ääùúçååéä ìöìí ùì ðáåëãðöø áá÷òú ãåøà (ãðéàì â'). çððéä, îéùàì åòæøéä ñáøå, ùéù ìäîøåú àú ôéå ùì ðáåëãðöø àó áîçéø îéúä òì ÷éãåù äùí. éçæ÷àì çùù ìëìéåï (ùåðàéäí ùì) éùøàì, åäúéø ìäùúçååú ìöìí ëãé ùìà úàáã ùàøéú éäåãä.