ëäðéí áðé àäøï / äøá áðéîéï úáåøé

áúçéìú ôøùú àîåø îæäéøä äúåøä òì àéñåø èåîàú ëäï ìîú: "àîÊø àì äëäðéí áðé àäøï". äøîá"ï áî÷åí äòéø, ùá÷ùø ìîöååú ä÷øáðåú ðàîø ø÷ "àì àäøï åàì áðéå", åìà ðæëø äáéèåé "ëäðéí". àê ëùäæäéø ìà ìäéèîà ìîú - "åäéà îòìä ìäí áòöîí" - äæëéø "ëäðéí", ùäí "ëäðé ä' åîùøúé à-ìäéðå", åìà éèîàå ìòåìí, "åäðä äçììéí îåÌöÈàéí îï äëìì äæä". äëìé çîãä (îöåèè áäòøåú ùì äøá ùòååòì ìôéøåù äøîá"ï) îáàø ùìãòú äøîá"ï éù ùúé ÷ãåùåú ìëäðéí:

1. ÷ãåùä äáàä îëåç äàáåú ùäëäðéí äí áðé àäøï.

2. ÷ãåùä òöîéú äðåáòú îëäåðúí.

äåà îîùéê ìáàø, ùçìì äåà áï àäøï åìëï òáåãúå ëùøä [1], àê îåúø ìå ìäéèîà ìîú, îùåí ùàéï ìå ÷ãåùä òöîéú ùì ëäï.

ëáø ëúáúé [2] áùí äâøé"ã äìåé æö"ì, ùéù ùúé äìëåú áëäåðä. äìëä àçú ùçééáéí ìëáã ëì àçã ùîùúééê ìùáè äëäðéí (åìëï ìçìì ùàéðå îùúééê ìùáè æä îåúø ìäéèîà ìîú), åäìëä ùðééä ùëäï äåà ëìé ùøú ááéú äî÷ãù (ëùìáåù ááâãé ëäåðä).

îãáøéí àìå îùîò ùçìì àîðí àéððå ëäï, àê äåà éåëì ìòáåã ááéú äî÷ãù îçîú äéåúå îáðé àäøï. áîñëú ÷éãåùéï ñå: ðàîø, ùàí ëäï òáã ááéú äî÷ãù åðåãò ùäåà çìì (áï âøåùä) òáåãúå ëùøä. äâîøà îáéàä ùìåùä î÷åøåú ìãéï æä:

1. "àîø øá éäåãä àîø ùîåàì: ãàîø ÷øà 'åäéúä ìå åìæøòå àçøéå' - áéï æøò ëùø åáéï æøò ôñåì".

2. "àáåä ãùîåàì àîø îäëà: 'áøê ä' çéìå åôåòì éãéå úøöä' - àôéìå çåìéï ùáå úøöä".

3. "ø' éðàé àåîø îäëà: 'åáàú àì äëäï àùø éäéä áéîéí ääí' - åëé úòìä òì ãòúê ùàãí äåìê àöì ëäï ùìà äéä áéîéå? àìà æä ëùø åðúçìì".

äâîøà îîùéëä åàåîøú ùáòì îåí ùòáã òáåãúå ôñåìä, åîáéàä î÷åø ìëê.

áéøåùìîé úøåîåú ô"ç ä"à îåáàéí ùðé î÷åøåú ìëê ùîé ùòáã åðîöà çìì òáåãúå ëùøä: ø' éåçðï áùí ø' éðàé ìåîã æàú îäôñå÷ "åáàú àì äëäï àùø éäéä áéîéí ääí", åøá ìåîã æàú îäôñå÷ "åôåòì éãéå úøöä". äî÷åø äùìéùé - "åäéúä ìå åìæøòå àçøéå" - àéðå îåáà áéøåùìîé.

äøáä àçøåðéí [3] äñáéøå ùéù äáãì ò÷øåðé áéï äìéîåãéí äùåðéí. îé ùìåîã îäôñå÷ "äëäï àùø éäéä áéîéí ääí", îáéï ùàåúå çìì äéä ëäï òã òëùéå, åîîéìà ëì ãéðé ëäåðä çìå òìéå òã ëä. åàéìå îé ùìåîã î"áøê ä' çéìå", îáéï ùîòåìí ìà äéä ëäï, åòáåãúå ëùøä àó òì ôé ùäéä çìì. äãáø ëîòè îôåøù áéøåùìîé ùí:

"òì ãòúéä ãøá - åáìáã á÷ãùé î÷ãù, òì ãòúéä ãø' éåçðï - åàôéìå á÷ãùé äâáåì. òì ãòúéä ãøá - åáìáã áùòú î÷ãù, òì ãòúéä ãø' éåçðï - åàôéìå áæîï äæä".

ìãòú ø' éåçðï, äìåîã îï äôñå÷ "äëäï àùø éäéä áéîéí ääí", äãáøéí ðàîøéí ìà ø÷ ìòðééï ÷øáðåú àìà âí ìëì òðééðé ëäåðä, åàó ì÷ãùé äâáåì, åàéìå ìãòú øá, äìåîã îï äôñå÷ "åôåòì éãéå úøöä", äãáøéí ðàîøéí ø÷ ìòðééï òáåãú äî÷ãù, ùäéà ëùøä áçìì. ìôé äî÷åø äùìéùé - "åäéúä ìå åìæøòå àçøéå", ðéúï äéä ìåîø ìëàåøä ùéù áøéú ëäåðä ìëì æøò àäøï äëäï. àê ìîòùä çìì áååãàé àéððå ëäï, ùäøé îåúø ìå ìäéèîà, ëãáøé äñôøé, åàåìé ðâáéì ãéï æä ø÷ ìòðééï òáåãä ùëùøä áçìì.

ìãòú ø' éåçðï, ãéðå ùì îé ùòáã åðåãò ùäåà áï âøåùä äåà ãéï îéåçã, àéï ÷ùø áéðå ìøîá"ï ùáå ôúçðå. áøí ìãòú øá ééúëï, ùìçìì àéï ÷ãåùä òöîéú ùì ëäï, àê äåà éåëì ìòáåã îùåí ùéù ìå ÷ãåùä îëåç äàáåú. ìôé îä ùäáàðå áùí îå"ø äâøé"ã äìåé æö"ì, ðñáéø ùçìì àéðå ëäï áàéùéåúå, àê äåà éåëì ìäéåú ëìé ùøú áòáåãä. éñåã æä äåà îôúç ìñåâéåú øáåú, åðãåï áëîä îäï.

áñåâééä äð"ì, áâîøà á÷éãåùéï åáéøåùìîé áúøåîåú, ãðå áëäï ùòáã åàçø ëê ðîöà ùäåà áï âøåùä. îä äãéï àí ëáø ðåãò ìå ùäåà áï âøåùä åàçø ëê òáã? äøîá"í áäìëåú áéàú î÷ãù ëåúá:

"ëäï ùòáã åðáã÷ åðîöà çìì, òáåãúå ëùéøä ìùòáø åàéðå òåáã ìäáà [4], åàí òáã ìà çéìì, ùðàîø: 'áøê ä' çéìå åôåòì éãéå úøöä' - àôéìå çåìéï ùáå úøöä" (å', é).

äëñó îùðä îñáéø, ùìà îöàðå ôñå÷ ùàåîø ùçìì îçìì òáåãúå, åìëï ñáø äøîá"í ùâí ìàçø ùðåãò ùäåà áï âøåùä òáåãúå ëùøä. äîùðä ìîìê îåñéó, ùáñåó äìëåú áéàú äî÷ãù éù øùéîä ùì ùîåðä òùø ôñåìé òáåãä, åçìì àéðå îåæëø ùí.

àí î÷åø äìéîåã äåà "àì äëäï àùø éäéä áéîéí ääí", áøåø ùëì äãéï îáåññ òì àé éãéòä - äéä ðãîä ìðå ùàëï äåà ëäï òã ùðåãò àçøú - åîîéìà ìà ééúëï ìäëùéø òáåãä ùðòùéú ìàçø ùðåãò. àê äøîá"í, ëàîåø, äñúîê òì äìéîåã "áøê ä' çéìå", åìëï ìãòúå òáåãú çìì äéà ëùøä, åàéï äáãì ò÷øåðé áéï ìôðé ùðåãò åìàçø ùðåãò [5]. åáòöí, ÷ùä ìäáéï àú äãòä äçåì÷ú åñåáøú "ããå÷à òáåãä ùòáã ÷åãí ùðåãò, âæéøú äëúåá äéà ùëùøä, àáì ìàçø ùðåãò äéà ôñåìä" [6].

äøîá"ï áçéãåùéå òì ÷éãåùéï (ñå:) îçãù, ùäúåøä îòåìí ìà äëùéøä çìì, åàôéìå ðåãò ùäåà áï âøåùä ùòáã, àìà ø÷ îé ùðîöà ñô÷ çìì. îåáï [7] ùçéãåù æä ùåìì àú ëì äáðúðå áôéøåù äøîá"ï ìôñå÷ "ëäðéí áðé àäøï". ëäï çìì àå îé ùðåãò ùäåà áï âøåùä îåô÷òéí îòáåãä áëìì, åëì òáåãä ùéòùå ôñåìä.

úåñôåú á÷éãåùéï éá: (ã"ä "àí") ëåúá, ùçìì ùòáã áùáú çééá îéúä. ìôé äùéèä ùòáåãúå ôñåìä åáòöí àéðå ëäï, äãáøéí áøåøéí. àê ìñåáøéí ùòáåãúå ëùøä ìëàåøä àéðå çééá îéúä. àí ìåîãéí ùòáåãúå ëùøä (òã ùðåãò) î"àùø éäéä áéîéí ääí", äåà äéä ëäï áòöí å÷ùä ìåîø ùçééá îéúä, àê àí ìåîãéí ùòáåãúå ëùøä î"áøê ä' çéìå", åáòöí äåà áï àäøï âí ìàçø ùðåãò, ééúëï ìåîø âí ëï ùàéðå çééá [8].

äùìëä ðåñôú ìãéåððå úäéä áçìì ùòáã îçåñø áâãéí. áä÷ùø æä éù ìãåï áùúé ùàìåú ðôøãåú:

1. äàí òáåãúå ëùøä.

2. äàí çééá îéúä òì òáåãúå.

áòì äöôðú-ôòðç (îäã'ú, äìëåú éñåãé äúåøä ä', å) äáéï, ùîçåñø áâãéí ðçùá ëæø, åàí ëï áçìì àéï ðô÷à îéðä ìçéñøåï äáâãéí, ùäøé äåà æø áëì àåôï, åòáåãúå ëùøä. äîðçú çéðåê (ñåó îöååä ö"è) ñáø ùòáåãúå áååãàé ôñåìä, ùìà éåëì ìäéåú òãéó òì ëäï ëùø. àí ðáéï ùäéä ðçùá ëäï (òã ùðåãò), òáåãúå áååãàé ôñåìä. âí ìôé äáðúðå áùéèú äøîá"í, ùçìì ëùø ìòáåãä îùåí ùäåà áï àäøï, ñáéøä ãòú äîðçú çéðåê, å÷ùä îàã ìäáéï àú ãòúå ùì äöôðú-ôòðç.

ìâáé äùàìä äàí çééá îéúä òì òáåãä áìé áâãéí, äîðçú çéðåê (ùí) ñåáø ùàéðå çééá, îùåí ùìà ðöèååä òì áâãé ëäåðä. éù áëúåá ø÷ áøëä, ùòáåãúå ëùøä, åìà ÷ììä, ùéúçééá îéúä òì òáåãä áìé áâãéí. ìàåø ãáøéðå ðéúï ìäöéò, ùàí òáåãúå ëùøä àôéìå ìàçø ùðåãò, äøé äåà áâãø áï àäøï ùðöèååä òì áâãé ëäåðä, åéúçééá îéúä àí òáã ììà áâãéí.

äàí àåúå äãéï éçåì âí òì ëäï âãåì ùòáã áéåí äëéôåøéí åðåãò ùäåà áï âøåùä? äîùê-çëîä òì äôñå÷ "åäéúä ìå åìæøòå àçøéå" (áîãáø ë"ä, éá) äòéø, ùäôñå÷ îãáø òì ëäåðä âãåìä, åîîéìà äãéï ùîé ùðîöà çìì òáåãúå ëùøä, ðåâò âí ìëäï âãåì. àåìí àí ìåîãéí ø÷ îäôñå÷ "áøê ä' çéìå", àéï áôñå÷ äúééçñåú ìëäåðä âãåìä. äîðçú çéðåê á÷åîõ äîðçä ìîöååä ÷ô"ä ñáø ùáååãàé òáåãúå ëùøä, àê äæëéø àú ääôìàä ùçåì÷. àí ìîãéí î"äëäï àùø éäéä áéîéí ääí" ãòú äîðçú çéðåê îåáðú. àê àí ìåîãéí î"áøê ä' çéìå", ÷ùä ìäðéç ùàçã ùäåà ø÷ áï àäøï åìà ëäï éåëì ìäúîðåú ìëäï âãåì, åìëàåøä òáåãúå ôñåìä, ëãòú ääôìàä.

ìîøåú ùãéï ëäï âãåì ùòáã àéðå îåôéò áâîøà, éù áä ãéåï áòðééï ëäï âãåì ùðåãò ùäåà áï âøåùä. øåöç áùåââ âåìä ìòéø î÷ìè åàéðå éåöà îùí àìà áîéúú äëäï äâãåì. äâîøà áîëåú éà: ãðä áî÷øä ùàãí âìä, åàçø ëê ðåãò ùäëäï äâãåì äåà áï âøåùä. ãòä àçú àåîøú ùëàéìå "îúä ëäåðä" åäøåöç çåæø. àôùø ìäñáéø æàú ø÷ ìôé äãòä ùòã ëä äéä ëùø áúåøú ëäï, åîëàï åàéìê ôåñ÷éí ùàéððå ëäï. àê ãòä àçøú áâîøà àåîøú ù"áèìä ëäåðä", ãäééðå ùìîôøò äåà ðôñì, åðîöà ùëàéìå ðâîø ãéðå áìà ëäï âãåì, åàéðå éåöà ìòåìí. ìôé äáðä æå, äåà îòåìí ìà äéä ëäï âãåì, àê òáåãúå ëëäï äãéåè äéúä ëùøä, åàéìå òáåãúå ëëäï âãåì úìåééä áãéåððå äð"ì. àéï äáãì ò÷øåðé áéï òáåãúå ìôðé ùðåãò ìòáåãúå ìàçø ùðåãò. äøîá"í ôñ÷ ëîàï ãàîø áèìä ëäåðä (äìëåú øåöç æ', éá), åæä îúàéí ìùéèúå ùòáåãúå ùì çìì ëùøä àôéìå ìàçø ùðåãò.

ìôé âéùúðå äëììéú éù ìãåï áðåùàéí àçøéí áäìëä ä÷ùåøéí ìúô÷éã äëäï. áî÷åí ùäúåøä ä÷ôéãä ùéäéä ëäï åìà áï àäøï, çìì ìà éåòéì, åàôéìå àí ðåãò ø÷ ìàçø îëï. áòðééï ëäï äîèäø îöåøò, ëáø ééñã ìðå äâøé"æ äìåé æö"ì áçéãåùéå òì äúåøä øéù ôøùú îöåøò, ùàôùø "ìãéé÷ îìùåï äëúåá 'äëäï äîèäø', ãäãéï ëäåðä ùáæä àéï æä îãéï ëäåðä ùì òáåãä... åðô÷à îéðä ìòðéï ëäï çìì, ãòáåãúå ëùøä áãéòáã îãéï 'áøê ä' çéìå', àáì îëì î÷åí éäà ôñåì áæä, îùåí ãéï èäøú îöåøò ùàéðä àìà áëäï, ãáæä áòéðï ãåå÷à ëäï ëùø åìà çìì". ëîå ëï, ëéååï ùäúåøä ÷áòä ùöøéëéí ëäðéí ìøàééú ðâòéí, çìì ìà éåòéì ëìåí [9].

ðéúï ìãåï âí áòðééï ôãéåï äáï. áúåøä ðàîø: "åëì áëåø àãí ááðéê úôãä" (ùîåú é"â, éâ), å"àê ôãä úôãä àú áëåø äàãí" (áîãáø é"ç, èå). äúåøä ìà ÷áòä áîôåøù îîé ôåãéí [10]. îãøù äâãåì òì äôñå÷ "åðúúä äëñó ìàäøï åìáðéå" (áîãáø â', îç) îòéø:

"îëàï ìîãðå ùôãéåï äáï àéðå ðéúï àìà ìæëøé ëäåðä, ùðàîø: 'ìàäøï åìáðéå' - ìäåöéà àú äð÷áåú" [11].

ëê ôñ÷ âí äøîá"í:

"åëï ôãéåï äáï ìæëøé ëäåðä, ùëï ðàîø áå: 'åðúúä äëñó ìàäøï åìáðéå' " (äìëåú áéëåøéí ç', é).

ò÷øåðéú, éù î÷åí ìáòì ãéï ìèòåï, ùäãøéùä ùì "àäøï åáðéå" úëìåì âí çìì, åëãáøéðå ìòéì. àîðí, áòì äöôðú-ôòðç ãçä øòéåï æä òì ôé äìëä îéåçãú áäìëåú ôãéåï äáï. äåà äàøéê ìçãù ùôãéåï äáï äåà çéåá ðîùê, åàí ðîöà çìì ðúáèì äôãéåï. äåà äòìä òåã, ùàôéìå ìîàï ãàîø ùàó ÷ãùé äâáåì îäðé áãéòáã áçìì (øàä ìäìï), æäå ø÷ àí çì ùí úøåîä (åëãåîä) ìôðé äðúéðä. áôãéåï äáï (åáøàùéú äâæ) àéï çìåú ùí ìôðé äðúéðä ìëäï, åìëï àéðå îåòéì áçìì. ëì ãáøéå îáåññéí òì äðçúå (ùøàéðå ÷åãí áòðééï ëäï ùðåãò ùäåà áï âøåùä åòáã îçåñø áâãéí) ùçìì àéðå ëäï ëìì, åàéðå éëåì ìîìà ùåí úô÷éã ä÷ùåø ì"ëäðéí áðé àäøï". äåà æø îîù, àìà ùòáåãú æø ëæå ëùøä áãéòáã. àê ëîåáï éëåì áòì ãéï ìçìå÷ åìåîø, ùäãøéùä ääìëúéú áôãéåï äáï - "ìàäøï åìáðéå" - úëìåì àú ëì áðé àäøï, åàôéìå àú äçììéí. ìàåø ùéèú äøîá"í, ùòáåãú çìì ëùøä - åìå áãéòáã - âí ìàçø ùðåãò, âí äèòðä ùôãéåï äáï äåà "çéåá ðîùê" éåøãú.

òì ëì ôðéí, àí ðôøù ùëì äçéãåù ðàîø ø÷ ìâáé òáåãä, åáôøè àí äëäï (àå äçìì) ìáåù áâãé òáåãä, òìéðå ìáãå÷ äàí ÷ãùé âáåì ð÷øàéí òáåãä, åîîéìà äàí ëùøéí áîé ùðåãò ùäåà áï âøåùä.

äâîøà áôñçéí òá: îáéàä îçìå÷ú áéï ø' àìéòæø ìø' éäåùò, áðåâò ìëäï ùàëì úøåîä åðåãò ùäåà áï âøåùä: ø' àìéòæø îçééá ÷øï åçåîù, åàéìå ø' éäåùò ôåèø. äâîøà îñáéøä ùø' éäåùò ôåèø ëéååï ù"ùàðé úøåîä ãàé÷øé òáåãä, åòáåãä øçîðà àëùø". äâîøà îåñéôä ùäãáøéí îáåññéí òì äìéîåã î"áøê äùí çéìå", åùúøåîä ÷øåééä òáåãä áôñå÷ "òáÉãú îúðä àúï àú ëäËðúëí åäæø ä÷øá éåîú" (áîãáø é"ç, æ), åäøé "òùå àëéìú úøåîä áâáåìéï ëòáåãú áéú äî÷ãù".

äøîá"í ôåñ÷:

"... åëï ëäï ùäéä àåëì, åðåãò ìå ùäåà áï âøåùä àå áï çìåöä, äøé àìå îùìîéí àú ä÷øï áìáã" (äìëåú úøåîåú é', éá).

àîðí, ìôé ùéèú äøîá"í, ùòáåãú çìì âí ìàçø ùðåãò ëùøä (åìå áãéòáã), ìà îåáï îãåò ìà éäéä ôèåø îçåîù, àôéìå àí àëì úøåîä ìàçø ùðåãò ùäåà çìì [12].

ðøàä ùäøîá"í äáçéï áéï òáåãú îæáç, ùëùøä îçîú "åôÉòì éãéå úøöä", ìáéï àëéìú úøåîä. àîðí ãòä àçú áááìé ÷øàä ìúøåîä "òáåãä", àê äéøåùìîé áúøåîåú ô"ç ä"à (äîöåèè ìòéì) çéì÷: "òì ãòúéä ãøá (ùìåîã î"åôÉòì éãéå úøöä") - åáìáã á÷ãùé î÷ãù [13], òì ãòúéä ãø' éåçðï (ùìåîã î"åáàú àì äëäï àùø éäéä áéîéí ääí") - åàôéìå á÷åãùé äâáåì". åáëï, ìôé äááìé äéä î÷åí ìôøù ùäãéï ùìðå îúééçñ âí ì÷ãùé âáåì, àê äøîá"í, ëðøàä òì ôé äéøåùìîé, öéîöí àåúå ìòáåãú äîæáç áìáã [14].

äøîá"í ôñ÷:

"åäçìì àéðå ðåùà àú ëôéå ìôé ùàéðå áëéäåðå" (äìëåú úôéìä è"å, ä).

òðééï æä îöøéê ãéåï áîä ùðàîø áôøùú ðùà: "ãáø àì àäøï åàì áðéå ìàîø: ëä úáøëå àú áðé éùøàì" (áîãáø å', ëâ). ìôé ãáøé äøîá"ï ùáäí ôúçðå, çìì àîðí àéððå ëäï, àáì ééúëï ùäåà áï àäøï, åìëúçéìä ëùø ìðùéàú ëôééí. áòì ôúç äãáéø ä÷ùä ëê òì äáéú éåñó, ù÷áò ùëì îé ùàéðå îçìì òáåãä ëùø ìëúçéìä ìðùéàú ëôééí. îöàðå ùðùéàú ëôééí äéà ëòáåãä, òì ôé ääé÷ù "ìùøúå åìáøê áùîå" (ãáøéí é', ç). äâîøà áúòðéú ëå: ä÷éùä ëäï äîùøú ìëäï äîáøê, ìîøåú ùîùîò ùæå ø÷ àñîëúà, åééúëï ùæå ãøùä âîåøä. äøîá"í äáéà ãøùä æå (äìëåú úôéìä è"å, â) ìôñåì ëäï ùòáã òáåãú ëåëáéí ìðùéàú ëôééí. àîðí úåñôåú áîðçåú ÷è. (ã"ä "ìà éùîùå") äáéàå ãøùä æå ø÷ ìòðééï òîéãä, àê äøãá"æ (áúùåáåúéå, ñé' úùò"ç) ìåîã îääé÷ù ùáøëú ëäðéí äéà òáåãä, åòì ëï öøéëéí ðèéìú éãéí òí áøëä (ãòú äèåø), ëòéï ÷éãåù éãééí åøâìééí ìôðé äòáåãä. òì ëì ôðéí, àí òáåãú çìì ëùøä (åìå áãéòáã), éù ìãåï äàí ðùéàú ëôééí ùì çìì úúëùø áãéòáã. äîåùâ "áãéòáã" àéððå ëì ëê øìååðèé ëàï ëîå á÷ãùéí, ùäøé àí ëáø òìä åáøê, îä ðòùä? àôéìå ìãòú äøàùåðéí ùéùøàì äîëååï ì÷áì áøëú ëäðéí î÷ééí îöååú òùä [15], îñúîà àéðå çééá ìçôù ëäï ùéáøê àåúå.

éù ìãåï äàí öøéê ìøãú àí òìä ëáø ìãåëï åòãééï ìà áéøê. äàí ðãîä æàú ìäëùø òáåãä áãéòáã? äôøé çãù áñéîï ÷ë"ç ñ"÷ îá çéãù, ùàôéìå àí òìä éøã. äåà îåñéó ùàôéìå ìãòú äøîá"í ùàí òáã ìà çéìì, ðùéàú ëôééí ùåðä, ùéù áä àéñåø òùä åàéñåø áøëä ìáèìä. éù ìãåï áãáøéå, äàí áçìì ùäåà áï àäøï éù òãééï àéñåø òùä åáøëä ìáèìä, åäàí âí ìùéèú äøîá"í éøã àí ëáø òìä.

ìñéëåí, òîãðå òì ãáøé äøîá"ï ùéùðí ùðé ãéðéí ðôøãéí: ëäï åáï àäøï. åìëï áã÷ðå îúé çìì àå îé ùðåãò ùäåà çìì éåëìå ìòáåã, àå òáåãúí ëùøä áãéòáã. òáåãúå ùì çìì ëùøä áãéòáã ìôðé ùðåãò, åìôé ùéèú äøîá"í âí àçøé ùðåãò. ìòðééï àëéìú úøåîä îöàðå ãéåï áááìé åáéøåùìîé. ìòðééï ðùéàú ëôééí îöàðå ùäøîá"í ôñìå, åãðÌå áãáøéå.

ìôé äñáøå ùì îå"ø äâøé"ã éù ùðé ãéðéí áëäðéí: àéùéåúå åæäåúå ëëäï, åäâãøúå ëîòéï ëìé ùøú áæîï ùáâãéå òìéå. àí ðáéï ùçìì éåëì ìäéåú ëìé ùøú ëæä (òì ôé äôñå÷ "áøê ä' çéìå åôÉòì éãéå úøöä"), ðàîø ùø÷ ìòðééï òáåãú ä÷øáðåú äåà éúëùø, àê ìòðééï àëéìú úøåîä åðùéàú ëôééí àéðå ëäï, åëùéèú äøîá"í.

äîøãëé áâéèéï îáéà ãéåï áòðééðé ùéîåù áëäåðä:

"îòùä áëäï ùéö÷ îéí òì éãé ø"ú. åä÷ùä ìå úìîéã: äà ùðéðå áéøåùìîé 'äîùúîù áëäåðä îòì'! åäùéá ìå: àéï áäí ÷ãåùä áæîï äæä, ã÷é"ì áâãéäí òìéäí - ÷ãåùä òìéäí, åàé ìà - ìà. åä÷ùä: à"ë, ëì îéðé ÷ãåùä ìà ìéòáã ìäå! åùúé÷ ø"ú. åäùéá ä"ø ôèø ãðäé ãéù áäï ÷ãåùä - éëåì ìîçåì" (ñéîï úñ"à).

øáðå ôèø ôñ÷ ùëäï éëåì ìîçåì òì ëáåãå. äøîá"í áñôø äîöååú ôñ÷:

"ùöÄåÌÈðå ìëáã æøò àäøï... åàôéìå éîàðå àåúå ìà ðùîò îäí" (îöåú òùä ì"á).

éù î÷åí ìäáéï, ùâí äøîá"í ñåáø ùëäðéí øùàéí ìîçåì òì ëáåãí, åø÷ àéðí øùàéí ìîàï ìëäåðúí åìäúçúï òí ðùéí ôñåìåú åëãåîä. åàëï äè"æ áàåøç çééí ñé' ÷ë"ç ñ"÷ ìè úîä òì ãáøé øáðå ôèø - àí ëäï éëåì ìîçåì òì ëáåãå, îãåò àéðå éëåì ìîçåì òì ðùéàú ðùéí ôñåìåú? äè"æ çéãù ùëäï éëåì ìîçåì ø÷ ëùéù ìå äðàä îäîçéìä, åëâåï áî÷øä ùì äúìîéã ùðäðä ìùîù àú øáðå úí. äîðçú çéðåê áîöåä ì"á áàîú äáéï, ùäøîá"í ñáø ùëäï éëåì ìîçåì òì ëáåãå, àáì çùá ùäçéðåê çåì÷ òìéå áæä [16]. äâøé"ã äöéò ùéùðí ùðé ãéðéí ùåðéí á÷ãåùú ëäðéí [17]. àçã, ùëäï äåà ëìé ùøú ááéú äî÷ãù ëùäåà ìáåù áâãé ëäåðä, åîöååä ìëáã àåúå, å"æä ëÌËìå äâãìä ìà-ì éúòìä" (ìùåï äøîá"í ùí). ëáåã æä îúééçñ áòöí ì÷á"ä, åìëï äëäï àéðå éëåì ìîçåì òìéå. åàí ðöèè àú ìùåï äîøãëé, äøé ùäîùúîù áëäï áæîï ùæä ìáåù ááâãéå - îòì, áãåîä ìîùúîù áëìé äî÷ãù. éù òðééï ðåñó ìëáã âí áòìé îåîéí ùàéðí øàåééí ìä÷øáä, îùåí äéåúí áðé ùáè ìåé, äæøò äðëáã, åëìùåï äøîá"í ùí: " 'åäéå ÷ãù' - ìøáåú áòìé îåîéï. ùìà úàîø - àçø ùæä àéðå øàåé ìä÷øéá ìçí à-ìäéå, ìàé æä ãáø ð÷ãîäå åðëáãäå? åìëï àîø 'åäéå ÷ãù' - äæøò äðëáã ëåìå, úîéí åáòì îåí". àê ëáåã æä - éñåãå áëáåã ìëäðéí òöîí, åæä ðéúï ìîçéìä. åëï ìâáé ëäðéí ùáæîððå: ëéååï ùàéðí îùøúéí áî÷ãù, ùééê ìâáéäí ø÷ äëáåã äðåáò îäéåúí "äæøò äðëáã" åòì ëáåã æä - ëê àåìé âøñ øáðå ôèø - éëåìéí äí ìîçåì.

---