ðèéìú ìåìá ë÷éåí öéáåø / äøá àìé÷éí ÷øåîáééï

àéúà áñåëä:

"ãú"ø: 'åì÷çúí' - ùúäà ì÷éçä áéã ëì àçã åàçã" (îà:).

åä÷ùä äø"ù îùðõ áôéøåùå ìúåøú ëäðéí - "îä öøéê ìîòè ùàéï àçã îåöéà àú àçøéí, åäìà ëîä îöååú ëâåï îöååú úôéìéï åöéöéú åñåëä ãëì àçã çééá, åàéï ùééê ùàçã îåöéà àçøéí àìà âáé ùîéòä ëîå áú÷éòú ùåôø". åòééï áîàéøé ùúéøõ ùàìîìà äëúåá, äéä î÷åí ìåîø ùàéï ðèéìú ìåìá çåáú äéçéã, àìà çéåá òì áéú ãéï. éù ñéåò ìôéøåù æä îãøùä ãåîä ìòðééï ñôéøú äòåîø (îðçåú ñä:) : "åñôøúí ìëí - ùúäà ñôéøä ìëì àçã åàçã", åëáø äùåå äúåñôåú áéï ùúé äãøùåú (ëè: [1] ã"ä áòéðï). åäøé ìòðééï ñôéøú äòåîø, áôùèåú ðøàä ùäãøùä áàä ìùìåì àú äâãøúä ëîöååú áéú ãéï, ëîå ñôéøú éåáì [2].

ìôé æä, äéúä äååä àîéðà ùðèéìú ìåìá äéà çåáú äöéáåø áìáã. àëï ìîñ÷ðä, ëì éçéã çééá áä. àáì àéï æä àåîø áäëøç ùàéï áìåìá, îìáã çåáú äéçéã, ÷éåí öéáåøé îùåúó. äàí ðéúï ìäåëéç ù÷ééîú áìåìá îöååú öéáåø? òì àìå îåùâéí áäìëä ðéúï ìáññ ÷éåí ëæä? ìäìï ðöéò, áùìá øàùåï, àú äîåùâ "î÷øà ÷åãù" òì ôé ôéøåù äøîá"ï, ëî÷åø ìîéîã äöéáåøé áìåìá. àåìí òé÷ø äãéåï ùìðå éúøëæ áéñåã ùðé - ðèéìú ìåìá áî÷ãù.

à. "î÷øà ÷åãù"

ëúá äøîá"ï :

"åèòí î÷øàé ÷ãù, ùéäéå áéåí æä ëåìí ÷øåàéí åðàñôéí ì÷ãù àåúå, ëé îöåä äéà òì éùøàì ìä÷áõ ááéú äà-ìäéí áéåí îåòã, ì÷ãù äéåí áôøäñéà áúôéìä åäìì ìà-ì áëñåú ð÷éä, åìòùåú àåúå éåí îùúä" (åé÷øà ë"â, á).

äøîá"ï îãâéù ù÷ééí çéåá ìäòðé÷ ìéåí èåá àåôé îñåééí ùì çâéâéåú, åùçéåá æä îåèì òì äöéáåø, ëé ãåå÷à ôòåìåú öéáåøéåú îùôéòåú áéåúø òì àååéøú äéåí áôøäñéä. ìôé æä, àí ðåëéç ùîöååú ðèéìú ìåìá ðåòãä ì÷áåò àú àåôé äéåí, ñáéø ù"î÷øà ÷åãù" éåøä ìòùåú ëï áöéáåø ãåå÷à.

òééï áúåñôåú ìæ: ã"ä áäåãå ùëúáå ùäçéåá ìðòðò áùòú áøëú äðèéìä äåà ðôøã îäðòðåòéí ùì ääìì, åéñåã ðòðåòé äìì äåà äôñå÷ "àæ éøððå òöé äéòø". åæàú áðéâåã ìãòú äøîá"í (äì' ìåìá æ', é), ùäðòðåòéí áäìì äí äðòðåòéí äùééëéí ìîöååú äðèéìä. åéãåò ùîðäâ äâø"ç îáøéñ÷ äéä ìä÷ôéã ìéèåì ìåìá ááøëä áöîåã ìäìì, ìöàú éãé ùéèú äøîá"í, åëôñ÷ äùåìçï òøåê ñé' úøî"ã. îàéãê, äðåäâ äî÷åáì òì ôé äùì"ä äîåáà áîâï àáøäí (úøð"á ñ÷"â), ìéèåì ìôðé äúôéìä åìäôñé÷ áéï òé÷ø äðèéìä ìäìì, ñåîê òì ùéèú äúåñôåú ùðòðåòé äìì îðåú÷éí îîöååú ðèéìä [3]. åìãòú äúåñôåú é÷ùä, àí àëï éù ãéï ùì "àæ éøððå òöé äéòø", ùàéðå ÷ùåø ìîöååä ãàåøééúà ùì ðèéìú àøáòä îéðéí, îðééï áàîú ùéù ì÷ééîå òì éãé àøáòä îéðéí ãåå÷à? åîãåò î÷ééîéí àåúå ãåå÷à áäìì áñåëåú åìà áéåí àçø? ðøàä ùìãòú äúåñôåú öøéê ìäáéï, ùîòùä äîöååä ùì ðèéìú àøáòä îéðéí ëåìì áúåëå âí ÷éåí "î÷øà ÷åãù", äðåòã ìäèáéò àú çåúîí ùì àøáòú äîéðéí òì àåôéå åàååéøúå äëììéú ùì çâ äñåëåú. åîæä éù ììîåã, ùàôéìå îçåõ ìîöååú ìåìá òöîä, øöåé åðëåï ìùìá àú àøáòú äîéðéí áëì îñâøú äîúàéîä ìäí, åäéëåìä ìäùéâ àú àåúä îèøä. åòì ëï ñåáøéí äúåñôåú, ùäåàéì åîäôñå÷ îåëç ùðéúï ìùìá àú òöé äéòø áäìì, áñåëåú éù îöååä ìòùåú ëï ãåå÷à áàøáòú äîéðéí.

äãáøéí äð"ì ììîã òì äëìì éöàå, ùëï îöàðå ä÷ùøéí ðåñôéí ùáäí îåôéòéí àøáòú äîéðéí, ìîøáä ääôúòä, áðéúå÷ î÷éåí îöååú ðèéìú ìåìá ëùìòöîä. àðùé éøåùìéí ðäâå ì÷çú àú àøáòú äîéðéí àéúí áôòéìåéåúéäí äùåðåú (îà:), àê ÷ùä îàåã ìäñáéø æàú ëäîùê ÷éåí îöååú àøáòú äîéðéí îîù, ùëï îôåøù ááøééúà ùäéå îîùéëéí áîðäâí âí ìàçø ùäðéçå àú ìåìáéäí òì âáé ÷ø÷ò ì÷øéàä áúåøä åìðùéàåú ëôééí [4]. ìôé ãøëðå éù ìäåëéç âí îëàï, ùðåëçåú àøáòú äîéðéí îùøä àååéøú çâéâéåú äîéåçãú ìñåëåú, åæä îäååä ÷éåí ùì "î÷øà ÷åãù" âí îçåõ ìòé÷ø äîöååä. ëðøàä ÷éåí æä äåà îøëéá áòé÷ø äîöååä, åîæä ìîãå àðùé éøåùìéí ìäøçéá àú øéùåîí ùì àøáòú äîéðéí ìëì îòâìé äôòéìåú ùì äéåí.

ãåâîä ðåñôú ìùéìåá àøáòú äîéðéí îçåõ ìòöí îöååú äðèéìä, äéà ùéèú ø' éäåãä äîöøéê ùñëê éÅòùä îàøáòú äîéðéí (ìå:). àôùø ìäñáéø âí ùéèä æå òì ôé ãøëðå. åáëê éúééùá î÷åøå äúîåä ùì ø' éäåãä: "åîä ìåìá ùàéï ðåäâ áìéìåú ëáéîéí àéðå ðåäâ àìà áàøáòú îéðéï, ñåëä ùðåäâú áìéìåú ëáéîéí àéðå ãéï ùìà úäà àìà áàøáòú îéðéï?". àéê àôùø ììîåã îðèéìú ìåìá ìñåëä? äøé "àøáòú äîéðéí" àéðå ôøè àå "çåîøä" áîöååú ðèéìú ìåìá, àìà æäå òé÷ø äâãøú äîöååä òöîä. èåì îîöååä æå àú "àøáòú äîéðéí" åìà éùàø îîðä ëìåí. ðñéåðå ùì ø' éäåãä ììîåã îëàï ìñëê - äîåâãø äéèá àôéìå àí ðúéø àú òùééúå îëì îéï ùäåà - ùçééá ìäòùåú ãåå÷à îàøáòú äîéðéí, ðøàä ëäøëáú ùðé ðåùàéí ùàéï áéðéäí ëì ÷ùø.

àê ä÷ì-åçåîø ùì ø' éäåãä éúôøù ìàåø ääðçä, ùçì÷ îîöååú ìåìá äåà äèáòú çåúîí ùì àøáòú äîéðéí òì äéåí. àí äúåøä îçééáú æàú áîöååú äðèéìä, ìîøåú ùëåçä ìäùôéò òì àåôé äéåí îåâáì ìéîéí áìáã, áååãàé îñúáø ùéù ìðöì ìùí ëê àú îöååú ñåëä, ùëåçä éôä âí áìéìåú, åòì ëï äéà éòéìä áéåúø ìîèøä æå.

äâîøà áãó îä: îáéàä àú ãòú øá éäåãä áùí ùîåàì ìâáé áøëú äîöååä òì ñåëä åìåìá:

"ìåìá ùáòä åñåëä éåí àçã, îàé èòîà - ìåìá ãîôñ÷é ìéìåú îéîéí, ëì éåîà îöåä áàôéä ðôùéä äåà, ñåëä ãìà îôñ÷é ìéìåú îéîéí, ëåìäå ùáòä ëçã éåîà àøéëà ãîå".

âí áéøåùìîé áøëåú ô"â ä"â îåáàú ãòä æå òí ðéîå÷ä, àê áúåñôú ãéåï äçñø áù"ñ ùìðå:

"äúéá øáé éò÷á ãøåîéà - äøé ú"ú ðåäâ áìéìä ëáéîéí (ôðé îùä: åàôéìå äëé öøéê ìáøê áøëú äúåøä áëì éåí åéåí)? îéé ëãåï, ñåëä àéôùø ìä ìéáèì (ôðé îùä: áúîéä, åëé àôùø ìå ìäáèì îîðä ëì ùáòä, åäìà äåà öøéê ìàëåì áä ëì ùòä ùäåà øåöä åëï çééá ìéùï áñåëä, åàí ëï àéï ùåí äôñ÷ áñåëä ëì äùáòä), ú"ú àéôùø ìå ùìà ìéáèì (ôðé îùä: áúîéä, åäìà öøéê äåà ìéùï, åëùéùï àéðå òåñ÷ áúåøä, åàí ëï ëáø éù ìä äôñ÷)".

åäðä ìôé æä òãééï ÷ùä ìäáéï àú ääñáø ùðéúï òì éãé äâîøà á÷ùø ììåìá, ùäøé âí áìåìá éù äôñ÷, ùàéï îöååúä àìà ôòí àçú áéåí, åîãàâáäéä ðô÷ áéä, åàôéìå àí ðàîø ù÷éåí äîöååä îîùéê ëì æîï ùîçæé÷ áàøáòú äîéðéí, òì ëì ôðéí òãééï öøéê ìéùåï ëîå áúìîåã úåøä, åàí ëï àôéìå àí äéä ðåäâ ìåìá áìéìä òãééï äéä öøéê ìáøê òìéå ëì éåí. îðééï ðåáòú äðçú äâîøà, ùàí îöååú ìåìá äéúä ðåäâú áìéìä, äéà äéúä ðçùáú îöååä ùàéï ìä äôñ÷, ìîøåú ùáôåòì éù ìä äôñ÷?

åðøàä ìééùá ìôé ãáøéðå, ùäåàéì åçì÷ îîâîú ðèéìú ìåìá äéà ÷áéòú àåôé äçâ, ðîöà ùäçâ òöîå äåà äîåùà ùì äîöååä, åîëàï ùëì ðèéìåú äìåìá ùáëì äéîéí îöèøôåú ì÷éåí àçã, ëé ëì äçâ îäååä çã éåîà àøéëúà. ìîñ÷ðä ùàéï ìåìá ðåäâ áìéìä, äçéåá ùì î÷øà ÷åãù ùáìåìá çì òì ëì éåí áôðé òöîå, åìëï äìéìåú îôñé÷éí âí ìòðééï äáøëä [5].

áñéëåí, ðøàä ùéù ñéîåëéï ù"î÷øà ÷åãù" äåà îøëéá îäåúé áðèéìú ìåìá, åìàåø ãáøé äøîá"ï, îåðç ëàï éñåã àôùøé ìáçéðä äöéáåøéú ùì äîöååä. àê àôéìå àí éù ñáéøåú áäùòøä æå, òãééï ìà éöàä îëìì äùòøä âøéãà. äøé èøí äåëçðå ù÷éåí öéáåø áìåìá äåà éåúø îäååä àîéðà ùòìä áãòú çëîéí ìôðé ùãøùå "ì÷éçä áéã ëì àçã åàçã". ëòú ðùúãì ìäåëéç ùàëï éù îéîã öéáåøé áìåìá ìãòú äøîá"í, îúåê òéåï áðèéìä áî÷ãù.

á. äéçñ áéï äðèéìä áî÷ãù ìðèéìä áâáåìéï

ìëàåøä éù ìçì÷ á÷ùø ìðåùà ùìðå áéï çéåá ìåìá áâáåìéï ìáéï çéåáå áî÷ãù. áéú äî÷ãù, áäéåúå úì ùëì ôéåú ôåðéí àìéå, äåà äîå÷ã ì÷éåí îöååú øáåú ùì äöéáåø, ëâåï ÷øáðåú öéáåø, òìééä ìøâì åä÷äì. ëï îöàðå ù÷áåöú àðùéí äðîöàú áòæøä î÷áìéí úå÷ó ùì öéáåø (àðùé îòîã, òééï âí áîùðä áôñçéí ñã.). åìëï éù ìåîø, ùâí ðèéìú ìåìá áî÷ãù, äðìîãú î"åùîçúí ìôðé ä' à-ìäéëí", äéà ÷éåí öéáåø. åøàéä ìëê, ùäøé ää÷ôåú ñáéá äîæáç äîåæëøåú áîùðä îä. áååãàé äéå áøåá òí ãåå÷à, ëîå ùäáéà äàåø æøåò (ñé' ùè"å) áùí äéøåùìîé: "ëéöã ñãø ä÷ôä, ëì éùøàì âãåìéí å÷èðéí ðåèìéï àú ìåìáéäí áéãéäí äéîðéú åàúøåâéäí áéãéäí ùîàìéú åî÷éôéï" [6]. åàí ëðéí äãáøéí, ééúëï ùäöéáåøéåú ùì ìåìá áî÷ãù àó î÷øéðä åîùôéòä òì ÷éåí äîöååä áâáåìéï. ðåëéç äùôòä æå áàîöòåú ìéáåï äéçñ áéï ðèéìú ìåìá áî÷ãù ìáéï ðèéìúä áâáåìéï.

ëéãåò, îöååú ìåìá ðåäâú îãàåøééúà áî÷ãù ùáòä éîéí, åáâáåìéï éåí àçã, ëàùø î÷åø äáçðä æå äåà áôñå÷ "åùîçúí ìôðé ä' à-ìäéëí ùáòú éîéí" (øù"é îà. ã"ä áî÷ãù ùáòä). ëéöã éù ìäáéï àú ääáãì áéï î÷ãù ìâáåìéï? äàí ìôðéðå ùúé îöååú ùåðåú, àå îöååä àçú ùæîðä îùúðä îî÷åí ìî÷åí? áùí äâøé"ã æ"ì îåáà, ùéù ìúìåú ùàìä æå áîçìå÷ú äøàùåðéí, äàí ÷ééí äáãì áéï î÷ãù ìâáåìéï á÷ùø ìâãøé äôñåìéí áàøáòú äîéðéí (øùéîåú ùéòåøéí, òî' ÷èå åäìàä). àéï ëàï äî÷åí ìòîåã áôéøåè òì äùéèåú äùåðåú. ìòðééððå ðáéà àú ãáøé äøîá"í:

"ëì àìå ùàîøðå ùäí ôñåìéï îôðé îåîéï ùáàøðå àå îôðé âæì åâðéáä, áéåí èåá øàùåï áìáã. àáì áéåí èåá ùðé òí ùàø äéîéí äëì ëùø. åäôñìðåú ùäåà îùåí òáåãú ëåëáéí àå îôðé ùàåúå àúøåâ àñåø áàëéìä, áéï áéåí èåá øàùåï áéï áùàø éîéí ôñåì" (äì' ìåìá ç', è).

äâøé"ã èòï, ùäåàéì åäøîá"í àéðå îçì÷ áéï î÷ãù åâáåìéï, îùîò ùìãòúå ôñåìé îåîéí àéðí ðåäâéí àôéìå áî÷ãù àìà éåí àçã. îëàï äñé÷ äâøé"ã ùìøîá"í ðèéìä áî÷ãù, äðìîãú î"åùîçúí ìôðé ä' à-ìäéëí", îäååä çéåá ðôøã åùåðä îäîöååä äðåäâú áâáåìéï.

áøí, ÷ùä òì îñ÷ðä æå îãáøé äøîá"í áëåúøåú ìäìëåú ìåìá, ùí äåà îâãéø àú îöååú ìåìá: "ìéèåì ìåìá áî÷ãù ëì ùáòú éîé äçâ". âí áñôø äîöååú, éù ìå ø÷ äâãøä àçú ìîöååä æå: "äéà ùöåðå ìéèåì ìåìá åìùîåç áå ìôðé ä' ùáòú éîéí... åëáø äúáàøå îùôèé îöåä æå áô"â îñåëä, åùí äúáàø ùàéï çåáú îöåä æå ùáòú éîéí àìà áî÷ãù, àåìí áùàø àøöåú éåí øàùåï ìáã äí çééáéï áå îï äúåøä" (î"ò ÷ñ"è). îëàï áøåø ùìäøîá"í éù îöååä àçú. åòåã çéãåù áãáøéå, ù"îöååä àçú" àéï ôéøåùå ùéù îöååä ëììéú äðåäâú áëì äòåìí, åø÷ æîðä îùúðä áäúàí ìî÷åí; àìà òé÷ø äâãøú äîöååä äéà äðèéìä ùáî÷ãù, åîñâøú äîöååä áî÷ãù ëåììú áöåøä ëìùäé âí àú äçéåá áâáåìéï. ëì æä äåà ìëàåøä áðéâåã ìãòú äøîá"í òöîå, ìçì÷ ìäìëä áéï î÷ãù ìâáåìéï áôñåìé äìåìá.

â. ìåìá áùáú

ðøàä ùðåëì ìòîåã òì ùéèúå ùì äøîá"í àí ðòééï áãáøéå ìâáé ðèéìú ìåìá áùáú:

"çì éåí äùáú ìäéåú áúåê éîé äçâ àéðå ðéèì áùáú, âæøä ùîà éåìéëðå áéãå àøáò àîåú áøùåú äøáéí, ëîå ùâæøå áùåôø. åìîä ìà âæøå âæøä æå áéåí èåá äøàùåï? îôðé ùäåà îöåä îï äúåøä åàôéìå áâáåìéï; ðîöà ùàéï ãéðå åãéï ùàø äéîéí ùåä, ùáùàø éîé äçâ àéï àãí çééá ìéèåì àìà áî÷ãù...
áæîï ùáéú äî÷ãù ÷ééí äéä ìåìá ðéèì áéåí äøàùåï ùçì ìäéåú áùáú, åëï áùàø äî÷åîåú ùéãòå áåãàé ùéåí æä äåà éåí äçâ áàøõ éùøàì. àáì äî÷åîåú äøçå÷éí ùìà äéå éåãòéí á÷áéòåú øàù çãù ìà äéå ðåèìéï äìåìá îñô÷.
åîùçøá áéú äî÷ãù àñøå çëîéí ìéèåì àú äìåìá áùáú áéåí äøàùåï, åàôéìå áðé àøõ éùøàì ù÷ãùå àú äçãù, îôðé áðé äâáåìéï äøçå÷éí ùàéðï éåãòéï á÷áéòú äçÊãù, ëãé ùéäéå äëì ùåéï áãáø æä, åìà éäéå àìå ðåèìéï áùáú åàìå àéï ðåèìéï, äåàéì åçéåá éåí øàùåï áëì î÷åí àçã äåà, åàéï ùí î÷ãù ìäÄúìåú áå" (äìëåú ìåìá æ', éâ-éæ).

äåìê äøîá"í åîåðä ùìåùä öîöåîéí áðèéìú ìåìá áùáú: øáðï äùàéøå àåúä ø÷ áéåí äøàùåï, îùåí ùáå éù îöååä àôéìå áâáåìéï; åø÷ áî÷åîåú äéåãòéí á÷éáåòà ãéøçà; åáéèìåä ëìéì ìàçø äçåøáï, ëãé ùéäéå äëì ùååéí áãáø. äîòééï áñåâééä áúçéìú ìåìá åòøáä éøàä, ùìà äåñéó äøîá"í ëàï ãáø îãòúå, çåõ îäòøú äñéåí "åàéï ùí î÷ãù ìäÄúìåú áå". îä ëååðúå áîéìéí àìå? áøåø ùäøîá"í îú÷ùä ìäáéï, àí ëä çùåá ùéðäâå ëì éùøàì îðäâ àçã áìåìá, îàé ùðà ìôðé äçåøáï îìàçøéå? äìà âí ìôðé äçåøáï ðäâä áùáú ø÷ ðèéìú éåí øàùåï, åçéåá éåí æä ðåäâ áëì î÷åí îãàåøééúà âí ìàçø äçåøáï, åîï äãéï ùçéåá æä éîùéê ìãçåú àú äçùù ùì "àâåãåú àâåãåú", áãéå÷ ëîå ìôðé äçåøáï. òì æä îúøõ øáðå, ùäöåøê áàçãåú ðãçä ëàùø "éù î÷ãù ìäÄúìåú áå" [7]. àáì äãáøéí ñúåîéí åîåôøëéí. ñúåîéí, îùåí ùäñáø æä äéä îåòéì àí äééðå îàùøéí àú äðèéìä áéåí äøàùåï ø÷ áî÷ãù; àåìí ëéöã éëåì èòí æä ìäåòéì ìëì úåùáé àøõ éùøàì äéåãòéí á÷éáåòà ãéøçà, äî÷ééîéí àú çåáúí îçåõ ìî÷ãù? åäãáøéí âí îåôøëéí, îùåí ùìòðééï ãçééú äùáú, äãâéù äøîá"í áòöîå (åî÷åø äãáøéí áâîøà áîâ.) ùãåå÷à äçéåá áâáåìéï äåà äãåçä ùáú. àãøáä: ìëàåøä ìå äéä î÷ãù äâåøí ä÷åáò ìòðééï ãçééú ùáú, äéä äìåìá ðéèì ùí áùáú ëì ùáòä. ëéöã àôùø ìèòåï îçã ùàéï ãåçéí ùáú áìé î÷ãù, åîàéãê ùàéï ãé áîöååú äî÷ãù ëùìòöîä ìãçåú ùáú?

ã. ùúé øîåú áðèéìú î÷ãù

ðøàä ùäøîá"í øåàä àú çéåá äðèéìä áî÷ãù ëðèéìú ìåìá áöéáåø; äáðä æå îàôùøú àú äâãøú äðèéìä áâáåìéï ëäîùê äîöååä áî÷ãù. äðèéìä äöéáåøéú ðåöøú áî÷ãù, ëé äðîöàéí ùí äí ùìéçé äëìì åðöéâéå. ìàçø îëï, çåæøú ðèéìú äöéáåø ùáî÷ãù åî÷ùøú àìéä âí àú ëì äðåèìéí áâáåìéï, äîöèøôéí âí äí ìîòùä äîöååä ùì äëìì, ùîøëæå áéøåùìéí. ìëï îðä äøîá"í áàøáòä îéðéí ø÷ îöååä àçú, åäéà äðèéìä áî÷ãù. áéåí äøàùåï ÷ééîú áîñâøú îöååä ëììéú æå ôøè ðåñó - "åì÷çúí" ùúäà ì÷éçä àéùéú áéã ëì àçã åàçã, àáì âí äçéåá äàéùé äæä ðåòã ìäöèøó ìîòùä äîöååä äëììé, ìúøåí ìå åìéèåì áå çì÷. àîðí ôñåìé äîåîéí áàøáòú äîéðéí îùúééëéí ãåå÷à ìðèéìä äàéùéú, àáì æä àéðå ñåúø àú äéòã äðåñó ù÷áòä ääìëä ìðèéìä æå: ìäùúáõ áîñâøú äðèéìä äëììéú ùì ëì éùøàì [8].

àôùø ìùòø ùäøîá"í äâéò ìéãé äáðä æå îúåê ÷áéòú äâîøà, ùðèéìä áéåí äøàùåï ãåçä ùáú îùåí ùäåà äéåí äéçéãé äîçééá ðèéìä îçåõ ìî÷ãù. ÷áéòä æå äéà îðåâãú ìëì îä ùð÷åè áéãéðå. áëì ä÷ùø àçø, î÷åáì ùùáú ðãçéú ãåå÷à òì éãé òáåãú äî÷ãù, åãåå÷à òì éãé òáåãú äöéáåø ùáå, éåúø îàùø òì éãé òáåãú äéçéã [9]. åìëï îñáøä ðøàéí ãáøé äéøåùìîé (ô"â äé"à), ùãåå÷à äðèéìä áî÷ãù äéúä öøéëä ìãçåú ùáú, åø÷ ìéîåã îôñå÷ îçéì àú äãçééä òì âáåìéï. àáì äù"ñ ùìðå àéðå ðæ÷÷ ìôñå÷éí, å÷ùä òìéå: ëéöã àôùø ìäôåê àú ä÷òøä òì ôéä, ìäúòìí îï äîöååä ùì äî÷ãù, åìúìåú àú ãçééú äùáú ãåå÷à áîöååä ùäéà áâáåìéï, åùäéà îöååä àéùéú ììà ëì æé÷ä ìöéáåø? òì ëåøçê àúä àåîø, ùìà äáçéðå çëîéí ëìì áéï îöååú î÷ãù ìîöååú âáåìéï, ëé äáçðä ëæå úäéä ëàîåø çñøú äéâéåï äìëúé. åòì ëåøçê àúä àåîø âí, ùàéï î÷åí ëìì ìäáçðä ëæå, ëé ðèéìä áî÷ãù åðèéìä áâáåìéï îöååä àçú äï, åâí äîöååä áâáåìéï äéà äøçáú ä÷éåí äöéáåøé ùì î÷ãù. çæ"ì çéì÷å áéï äéåí äøàùåï ìùàø äéîéí, îùåí ùäúåøä çééáä áéåí äøàùåï ùä÷éåí äöéáåøé éäéä áòì àéëåú îéåçãú, ùéúøçá îòáø ìâáåìåú äî÷ãù åéâéò ìëì áéú ôøèé, åùí éãøåù àú äæãäåúå åàú äùúúôåúå ùì ëì éçéã. ìôé æä, ééçåãå ùì äéåí äøàùåï àéðå îúáèà ø÷ áâáåìéï, àìà âí áîöååú î÷ãù âåôà [10]. ääáãì äåà áéï ùúé øîåú àéëåú áîöååä àçú, åìà áéï ùúé îöååú ðôøãåú. ãå÷ áìùåðå ùì äøîá"í ùäáàðå, åúøàä ùëï äåà. ëê îôåøù âí áôéøåù äîùðéåú ùìå (øéù ôø÷ ã'):

"åìà òùéðå âæéøä æå áéåí èåá øàùåï, ìôé ùîöååúå çîåøä, ùäøé äåà çåáä åàôéìå áâáåìéï, ëîå ùáéàøðå".

ãåâîä àçøú ìñáøä îòéï æå ðîöàú áñîéëåú î÷åí ìðåùà ùìðå. òì ôé äñåâééä áîã., îöååú òøáä áî÷ãù ðìîãú îãøùú äëúåá àå îäìëä ìîùä îñéðé, åàéìå áâáåìéï ðåäâú îöååä æå îéñåã ðáéàéí àå îîðäâ ðáéàéí. åäðä àéúà áâîøà ùí, ùàáéé ùàì àú øáä ìâáé òøáä áæîï ùìàçø äçåøáï: "îàé ùðà ìåìá ãòáãéðï ìéä ùáòä æëø ìî÷ãù, åîàé ùðà òøáä ãìà òáãéðï ìä ùáòä æëø ìî÷ãù?" ìëàåøä ôùåè ùàáéé éãò ùîöååú òøáä ðåäâú éåí àçã îéñåã ðáéàéí, åùàìúå îåñáú ø÷ òì ùàø éîé äçâ ùàéï áäí òøáä. àáì ìøù"é ìà äéúä äðçä æå ôùåèä ëìì, ùëï äåà ëåúá (ã"ä ãìà òáãéðï) - "àáì éåí àçã îéäà òáãéðï, ëãàîøéðï ì÷îï áø"à áø öãå÷, åäåà äéä ìàçø çåøáï, ùäøé ø' öãå÷ àáéå áéîé ø' éåçðï áï æëàé åëå' ". åãáøéå úîåäéí èåáà, îä øàä öåøê ìäåëéç ùîöååú òøáä ðåäâú ìàçø äçåøáï, ùëï îàéæä èòí éôåâ éñåã äðáéàéí áâáåìéï òí çåøáï äáéú? åòåã úâãì äúîéää òì øàùåðéí àçøéí äñáåøéí ëê âí ìîñ÷ðä, ùéñåã äðáéàéí äî÷åøé áàîú àéðå îçééá áæîï äæä, åàéï ìðå îöååú òøáä àìà îùåí æëø ìî÷ãù - ëê ëúáå äèåø (ñé' úøñ"ã) åäø"ï (ëá. áàìôñ). ðøàä îëàï, ùøàùåðéí àìå äáéðå áôùèåú, ùîäåú éñåã äðáéàéí áâáåìéï äåà ìäùúúó áîöååú òøáä ùáî÷ãù, åìëï àéï ìå ùééëåú áæîï äæä, àí ìà áúåøú æëø. îòéï æä ðøàéú äáðú äøîá"í áéçñ ä÷ééí îãàåøééúà áðèéìú ìåìá áéï î÷ãù ìâáåìéï; åàôùø âí ìùòø ùäðáéàéí äòúé÷å ãâí æä îìåìá ìòøáä áîéùåø ãøáðï [11].

òì ôé æä àôùø ìäáéï àú ãáøé äøîá"í áòðééï ðèéìú ìåìá áùáú, ëé îòúä áøåø ù÷ééí äáãì, âí ìâáé äðèéìä áâáåìéï, áéï æîï äî÷ãù ìæîï äæä. àôéìå àí ð÷áì ùäðèéìä áâáåìéï éëåìä ìäéçùá ðèéìä áöéáåø âí ììà î÷ãù, îëåç òöí äòåáãä ùëìì éùøàì î÷ééí àú äîöååä, òì ëì ôðéí ìáå ùì ä÷éåí äöéáåøé - äðèéìä áî÷ãù - çñø, åîîéìà àéï î÷åí ìééùí àú äãçééä ùì ùáú áæîï äæä. æå ëååðú äøîá"í áàåîøå ùáæîï äæä àéï ãåçéí ùáú áâáåìéï, äåàéì å"àéï ùí î÷ãù ìäÄúìåú áå".

àê áòéä àçú ðùàøú áìúé ôúåøä. àí äîöååä áâáåìéï ãåçä ùáú ø÷ îùåí ùäéà îîùéëä àú äðèéìä ùì äî÷ãù, äòåáãä ùàéï ãçééä áæîï äæä îåáðú îàìéä, åàéìå äøîá"í îàøéê îàåã áäñáø äòðééï, åîãâéù àú ùé÷åì äàçãåú ëáòì çùéáåú îëøòú. îãåò ðæ÷÷ äøîá"í ìëê? àîðí äøáä áøéøä ìà äéúä ìå, ëé äùé÷åì äæä îåæëø áâîøà îâ: - "ëéåï ãàðï ìà ãçéðï, àéðäå ðîé ìà ãçå". àê àí ëï, ìôé ùéèú äøîá"í úçæåø äùàìä ìâîøà. äðéîå÷ ùì äâîøà àéðå îñôé÷, ëé òì ôéå âí áæîï äî÷ãù ìà äééðå öøéëéí ìãçåú ùáú, åìëï öøéê ìåîø ùä÷éåí áî÷ãù äåà äãåçä ëãáøé äøîá"í; àáì àí ëï, îãåò ðåúðéí ìðå äâîøà åäøîá"í ìäáéï, ùàìîìà áòééú ôéöåì äîðäâéí äééðå ãåçéí ùáú âí áæîï äæä?

îòéï æä éù ìä÷ùåú òì äøîá"í îäâîøà áîâ.. ùí ðàîø ùäéåí äøàùåï ãåçä ùáú îùåí "ãàéúéä îï äúåøä áâáåìéï". ìôé îä ùäñáøðå, äëååðä äéà ùäîöååä ùì äî÷ãù î÷áìú éúø úå÷ó áæëåú äøçáúä ìâáåìéï, åìëï øàå çëîéí ìãçåú ùáú ìîòðä áìáã. åàéìå îéã ìàçø îëï î÷ùä äñåâééä: "àé äëé äàéãðà ðîé?" åéù ìúîåä òì ÷åùééä æå, ùëï áìé î÷ãù çñø òé÷ø ðèéìú äöéáåø äãåçä ùáú. àôùø ìäòìåú òì äãòú, àåìé, ùùáú úéãçä âí áìé î÷ãù, îùåí ùðøàä àú ðèéìú ëìì éùøàì ë÷éåí öéáåøé äãåçä ùáú âí áæîï äæä; àáì àéê àôùø ìäëøéç äðçä æå ø÷ òì ñîê äùååàä ìîöá ùìôðé äçåøáï? ëãé ìäñáéø àú äãáø, òìéðå ìòîåã òì äùéðåé ùäúçåìì áîöååú ìåìá ìàçø äçåøáï.

ä. ú÷ðú øáï éåçðï áï æëàé

øáï éåçðï áï æëàé úé÷ï ìéèåì ìåìá ëì ùáòä áæîï äæä æëø ìî÷ãù (îà.). îãåò ìà úé÷ï áöåøä ãåîä ìâáé òøáä? äâîøà îñáéøä (îã.) ëé ìåìá éù ìå "òé÷ø îï äúåøä áâáåìéï". äøéèá"à åäø"ï äñáéøå, ùäåàéì åîîéìà ðåäâ éåí àçã îãàåøééúà, ìà éäéä äéëø ìæëø ìî÷ãù àí ìà éèìå ìåìá ëì ùáòä, àáì áòøáä ùàéðä ðåäâú ëìì îï äúåøä áâáåìéï, àôùø ìäæëéø àú äî÷ãù àôéìå àí éèìåä éåí àçã áìáã. àê äáðä ôùåèä éåúø áìùåï äâîøà äéà, ùäåàéì åëáø éù ðèéìú ìåìá áâáåìéï îãàåøééúà, äøçáúä ìùáòú éîé äçâ àéðä çéãåù ëì ëê âãåì, åäéà úéçùá "ëòéï ãàåøééúà"; îä ùàéï ëï áòøáä ùàéï ìä ëì ú÷ãéí áâáåìéï îãàåøééúà, àéï ìçãù îöååä îãøáðï ëì ùáòä áúåøú æëø ìî÷ãù. åäøé æä ëëì ú÷ðåú ãøáðï, ùçëîéí ùàôå ìú÷ðï ëòéï ãàåøééúà, àí îãåáø á"îéìúà ãàéú ìéä òé÷ø îï äúåøä", ëãàéúà áâéèéï ñä.. ëäáðä æå îùîò áøù"é òì àúø: "éåí àçã îéäà éù ìå ùåøù, àáì òøáä àéï ìä ùåí ùåøù îï äúåøä áâáåìéï". àáì äøéèá"à åäø"ï ãçå ôéøåù æä áâîøà. äí àéðí îñáéøéí îãåò, àê ìëàåøä äãáø àéðå öøéê ìôðéí, ùäøé éù áôéøåù øù"é áòéä äâéåðéú ôùåèä: ðèéìú ìåìá áúåøú "æëø ìî÷ãù" àéðä éëåìä ìäúáññ òì "ëòéï ãàåøééúà" ùì ðèéìä áâáåìéï. àí äîöååä ëì ùáòä äéà "ëòéï ãàåøééúà", äøé àéï áä àìà äøçáú äçéåá ùîçåõ ìî÷ãù. àéï ìä ëì ÷ùø òí "åùîçúí ìôðé ä' ", åàé àôùø ìøàåú áä îùåí æëø ìî÷ãù áùåí àåôï.

áòéä æå ÷ééîú ø÷ àí ðúôåù àú äîöååä áâáåìéï ëðôøãú îæå ùáî÷ãù. îîéìà, ìôé äøîá"í úåáï ñåâééä æå ëôùåèä. îöååú ðèéìä áî÷ãù ëì ùáòä äéà îöååú öéáåø áîäåúä; ú÷ðú øéá"æ àéðä æëø áòìîà, àìà éöéøú àôé÷ çãù ùì ðèéìú äöéáåø, äééðå ùäöéáåø òöîå éèåì ìåìá áëì î÷åí ùäåà ðîöà, áî÷åí ùðöéâéå é÷ééîå àú äîöååä ìôðé ä'. äâîøà ÷åáòú ùøéá"æ äñúîê áú÷ðúå òì îöååú ðèéìä áâáåìéï áéåí äøàùåï, ìà îùåí ùáâáåìéï éù îöååú ðèéìä äðôøãú îî÷ãù - àìà îùåí ùàãøáä, îöååä æå îåëéçä ùâí ìöéáåø áâáåìéï éù çì÷ áðèéìú äöéáåø ùáî÷ãù, åîîéìà àéï æä çéãåù ëä âãåì ìäòáéø àú äîöååä ìâîøé àìéäí ëàùø äî÷ãù ìà ðîöà. åæàú áðéâåã ìòøáä, ùí àéï äúåøä îëéøä ëìì áîöååä ëìùäé îçåõ ìî÷ãù. áñéëåîå ùì ãáø, îëê ùäâîøà îééùîú "ëòéï ãàåøééúà" ìâáé ú÷ðú øéá"æ, îåëç ùú÷ðä æå àéðä æëø áòìîà, àìà äñúîëåú òì äöéáåø áâáåìéï áúåø úçìéó ìî÷ãù. äöòã äðåòæ äæä äéä àôùøé ø÷ áìåìá, ùáå éãåò ìðå ùëáø îãàåøééúà ðåèì äöéáåø äøçá çì÷ áîöååú äî÷ãù, áðéâåã ìòøáä.

òì ôé æä îåáï îãåò çùáä äâîøà, ùàí ùáú ðãçéú áæîï äî÷ãù, äåà äãéï ìàçø äçåøáï. áæîï äæä, äöéáåø áâáåìéï äåà úçìéó ìî÷ãù, åìëï ðåèìéí ùí ëì ùáòä. àí ëê, öøéëä ìäéåú ðô÷à-îéðä âí áéåí äøàùåï. àìîìà ú÷ðú øéá"æ, äéúä áéåí äøàùåï ø÷ îöååú äéçéãéí; àåìí ìàçø ú÷ðúå, äéåí äøàùåï àéðå âøåò éåúø îùàø äéîéí, åéù áå - çåõ îîöååú éçéãéí - âí àåúä ðèéìú öéáåø ùôòí äúî÷ãä áî÷ãù. àí ðàîðéí àðå ìòé÷øåï ùì "ëòéï ãàåøééúà", äøé ùòì äéåí äøàùåï ìãçåú ùáú âí áæîï äæä.

ìîñ÷ðú äñåâééä, ñáøä æå ðãçéú. éù ìäáéï ùäëøòú äâîøà äéà ìà ìä÷ôéã áöåøä îåçìèú òì äòé÷øåï ùì "ëòéï ãàåøééúà" ìâáé ðèéìú ìåìá áæîï äæä. ñåó ñåó, ðèéìú äöéáåø áæîï äæä äéà ø÷ úçìéó ìî÷ãù; àéï ìäñúîê òì úçìéó áìáã ëãé ìãçåú ùáú, åìéöåø îöá ùì ùéðåéé îðäâéí ìëúçéìä áúåê äòí, ëì æîï ùàéï î÷ãù îîù ìäéúìåú áå. äîçìå÷ú áéï ùúé äãòåú áñåâééä äéà òã ëîä ìäøçé÷ ìëú áäùååàä, ùàåúä éñã øéá"æ, áéï ìåìá áî÷ãù ìáéï ìåìá áâáåìéï áæîï äæä. ôñ÷å ùì äøîá"í äåà áäúàí ìîñ÷ðä: àéï ìãáå÷ áäùååàä æå àí äéà úåáéì ìîöá ùì "àâåãåú àâåãåú".

å. äùìëåú ðåñôåú ùì îåùâ "ðèéìú äöéáåø"

øàåé ìöééï àú ä÷ùø áéï îäìê æä ìáéï ùúé ð÷åãåú àçøåú äòåìåú áñåâééä áúçéìú äôø÷ äøáéòé.

à. ääáãì áéï ìåìá ìùåôø - äâîøà îá: àåîøú, ùäèòí ùàéï ðåèìéï ìåìá áùáú äåà ùîà éåìéëðå ã' àîåú áøùåú äøáéí. àáì áéåí èåá øàùåï ðåèìéí áùáú, îùåí ùìåìá ðåäâ âí áâáåìéï. àê äñåâééä úîåää åðøàéú ëñåúøú òöîä, ëé îáåàø ùí ùàéï úå÷òéí áùåôø áùáú òì àó ùîöååú ùåôø ðåäâú îãàåøééúà áâáåìéï. äøàùåðéí áøéù ôø÷ ìåìá åòøáä äòìå úéøåöéí ùåðéí: úåñôåú ñåáø ùäçîéøå áú÷éòú ùåôø îùåí ùéù áä çëîä, áòì äîàåø ñåáø ùùåôø àéðå ãåçä ùáú îùåí ùçì÷ îï ä÷åìåú äí ø÷ îãøáðï, åäøîá"ï úéøõ ùìâáé ùåôø àéððå éåãòéí àú ÷áéòåú äçåãù. åàåìí òì ôé äáðúðå ìôé äøîá"í, ä÷åùééä àéðä îúçéìä. ãéå÷ ìùåï äâîøà äåà "øàùåï ãàéúéä îï äúåøä áâáåìéï ìà âæøå áäå øáðï, äðê ãìéúðäå îï äúåøä áâáåìéï âæøå áäå øáðï". äâîøà ìà àîøä ùîöååä äðåäâú áâáåìéï ãåçä ùáú, åáàîú îùôè ëæä äéä ðåâã àú ääéâéåï ääìëúé. áøåø ùäîöååä äãåçä ùáú äéà îöååú äöéáåø äîúî÷ãú áî÷ãù, àáì äèòí ìëê ùçëîéí çéì÷å áéï éåí øàùåï ìùàø äéîéí äåà, ùáéåí äøàùåï ðåèìéí áâáåìéï, ãäééðå ùäîöååä áî÷ãù îúáèàú âí áâáåìéï, áðéâåã ìùàø äéîéí.

á. äâãøú "î÷ãù" ìòðééï ìåìá - éãåòä ùéèú äøîá"í áôéøåù äîùðéåú (òì äîùðä áîà.) ùìòðééï ìåìá ëì éøåùìéí ãéðä ëî÷ãù, åçì áä ãéï "åùîçúí ìôðé ä' à-ìäéëí" [12]. ìôé ãøëðå îöàðå î÷åø ðàîï ìãáøé äøîá"í áîùðä îá:, äîáéàä àú äú÷ðä ùáùáú éèåì ëì àçã ááéúå åìà éìëå ìäø äáéú. ùäøé àí ðôøù ù"ìôðé ä' " ìòðééï ìåìá äåà ëôùåèå, éåöà îëàï ùçëîéí áéèìå îöååä æå áùáú ìâîøé îçùù ñëðä, åìà äùàéøå àåúä àìà áâáåìéï. åàí ëï, ùåá ðú÷ùä ìúøõ àú ÷åùééú äøîá"í, îãåò ìåìá ãåçä ùáú áæîï äî÷ãù åìà ìàçøéå. úéøåöå ùì äøîá"í - ùìôðé äçåøáï "éù î÷ãù ìäÄúìåú áå" - ìà éåòéì, ëé ìîøåú ùäî÷ãù ÷ééí, àéï äåà îòìä àå îåøéã ìâáé ìåìá, àí àéï î÷ééîéí ùí îöååú "åùîçúí". ëê âí äáéï äëñó îùðä (æ', éâ) : "ãëùáéú äî÷ãù ÷ééí, îúåê ùäéä ìåìá ðéèì áî÷ãù, ëê äéä ðéèì áëì äéëà ãéãòé á÷éáåòà ãéøçà". òì ëåøçðå öøéê ìåîø, ùîòåìí ìà òìä òì ãòú çëîéí ìáèì ìâîøé àú îöååú "åùîçúí" áùáú, ùäøé òé÷ø äãçééä ùì ùáú äåà òì éãé ðèéìú äöéáåø, åæå òé÷øä áî÷ãù. ìà áàå çëîéí àìà ìùðåú àú öåøú ä÷éåí, åúé÷ðå ùáî÷åí ìéèåì ìåìá áòæøä îîù, éèìåäå áëì äòéø, ùãéðä ìòðééï æä ëî÷ãù. åëï ðøàä îôùè äîùðä, ëé áøåø áîùðä æå ùäáéèåé äñúîé "îöååú ìåìá" îúééçñ ìðèéìä áî÷ãù ãåå÷à; åòí æàú ÷à ôñé÷ åúðé "ìåìá ùùä åùáòä", áìé ìøîåæ ùîöá æä äùúðä, åùîöååú ìåìá áî÷ãù áåèìä áùáú, åìà ðåúø àìà "ùùä". äîùîòåú äôùåèä äéà, ù"ëì àçã åàçã ðåèì ááéúå" äåà öåøä àçøú ùì ðèéìú ìåìá áî÷ãù áùáú, åöåøä æå äéà ùçééáå çëîéí ëãé ìñì÷ àú äú÷ìä [13].

æ. ðñôç

áéï ùòú ëúéáú ãáøéí àìå ìùòú ôéøñåîí, ðúôøñí á"òìåï ùáåú", âéìéåï 149, îàîøå ùì úîéø âøðåú - "éåí úøåòä éäéä ìëí" . îàîø æä îÀôÇúÅç, áéçñ ìú÷éòú ùåôø, îäìê äãåîä ìãáøéðå áéçñ ììåìá. îï äøàåé ìä÷ãéù ëîä îéìåú ñéëåí ìáçéðú äéçñ áéï ùðé äîàîøéí. ää÷áìä áåìèú áèéòåï ùùåôø äåà îöååä öéáåøéú, ëùí ùðèòï áîàîø äðåëçé ìâáé ìåìá. ëáñéñ ìöéáåøéåú ùì ùåôø, îåöòú äâãøú äîöååä ëàôéåðä ùì ÷ãåùú äéåí; øòéåï ãåîä, àåúå ëéðéðå "î÷øà ÷åãù" áò÷áåú äøîá"ï, îåôéò áçì÷å äøàùåï ùì îàîøðå ìâáé ìåìá. òåã äðçä éñåãéú äîùåúôú ìùðé äîàîøéí, äéà ääðçä ùäôï äöéáåøé ùì ùúé äîöååú äåà ùéëåì ìäáéà ìéãé ãçééú ùáú. âøðåú îùúîù áäðçä æå ëãé ìäñáéø îãåò ìà âæøå òì ú÷éòú ùåôø ááéú ãéï, åàðé îôøù òì ôéä àú îöååú ìåìá áéåí äøàùåï. ìëàåøä ðøàä ùëì îàîø ãåçä, áð÷åãä îñåééîú, àú èéòåðå ùì çáøå, ëàùø äí ãðéí áäùååàú ãçééú äùáú òì éãé ìåìá åùåôø. äâîøà îñáéøä àú äãçééä áìåìá áëê ùäåà ðåäâ âí áâáåìéï; îãåò ìà äñôé÷ èòí æä ëãé ìðî÷ âí àú ú÷éòú äùåôø îçåõ ìáéú ãéï? âøðåú òåðä òì ôé ãøëå: "áùåôø øàå çëîéí ìâæåø ëéååï ùîîéìà äçéåá äòé÷øé îú÷ééí áî÷ãù, åàí ëï âí àí ðâæåø òì èìèåìå áùáú, ìà áéèìðå ìçìåèéï ÷éåí 'éåí úøåòä éäéä ìëí' ". åæàú áðéâåã ììåìá, ù"äéà îöååä äîåèìú òì äéçéã åàéï ìçì÷ áä áéï î÷ãù ìîãéðä, åîîéìà ëéååï ùìà âæøå ìà âæøå ëìì". áäòøä ùí îôøè äëåúá ùäåà àëï ùåìì àú ääáðä "äöéáåøéú" áìåìá, åæä îàôùø àú äçéìå÷ áéï ìåìá ìùåôø. äöòúé áäñáø äçéìå÷ äéà äôåëä: äåàéì åìåìá áâáåìéï îöèøó ì÷éåí äëììé, áúåø ëæä äåà ãåçä ùáú, áðéâåã ìùåôø, ùáå äéçéãéí úå÷òéí ìòöîí ëéçéãéí áìáã - åðîöàðå ùåììéí àú ä÷éåí äöéáåøé áùåôø.

èøí àîùéê, éù ìäãâéù ùàéï ñéáä ò÷øåðéú ìà ì÷áì àú äúåëï äòé÷øé ùì ùðé äîàîøéí, åìäçìéè ùùúé äîöååú äï öéáåøéåú. äîöøðåú äìà-ðåçä äéà ø÷ úåöàä ùì äöåøê ìäñáéø îãåò ãçééú äùáú àéðä æää áùðé äî÷øéí, åäìà ìäáãì äæä éùðí äñáøéí ùåðéí áøàùåðéí. òì ëì ôðéí, äîùê äãéåï ëàï éäéä ìôé ääðçä ùàéððå î÷áìéí àú úéøåöé äøàùåðéí, åòì äôø÷ òåîãú äöòúå ùì âøðåú, äùåììú ÷éåí öéáåøé áìåìá, îåì äôéøåù ùìé, ùìôéå ú÷éòú ùåôø äéà îöååú äéçéã. åëàï ðàîø, ùòì àó ùùðéðå ìëàåøä ãåçéí ëì àçã àú äúéæä ùì çáøå, äãçééä àéðä ñéîèøéú. ëãé ìåîø àú ääñáø ùìå, éöèøê âøðåú ìãçåú àú äôï äöéáåøé ùáìåìá ìçìåèéï. àáì ìé àéï öåøê ìáèì àú ä÷éåí äëììé ùì ùåôø àìà áú÷éòúí ùì äéçéãéí. áäúçùá áîòøê-äøàéåú äîøùéí ùâééñ âøðåú ìèåáú èéòåðéå, î÷åáì òìé ùéùðå ÷éåí öéáåøé áùåôø, àìà ùáðéâåã ììåìá, äåà îú÷ééí áî÷ãù àå áéú ãéï ãåå÷à. ìëï ìåìá éëåì ìãçåú ùáú àôéìå áâáåìéï, îä ùàéï ëï ùåôø. äçéìå÷ äæä áéï ùåôø áâáåìéï (=îöååú éçéã) ììåìá áâáåìéï (= îöååú öéáåø) àéðå ùøéøåúé.

ëàï éù ìùéí ìá ìäáãì áîáðä äñáøúé ùì ùðé äîàîøéí. âøðåú ÷åãí ëì îâãéø àú äîöååä ëùéååé àåôé îñåééí ìøàù äùðä ë"éåí úøåòä", åîëàï òåáø ìîñ÷ðä ùëåìä öéáåøéú. åàéìå àðé ìà äøç÷úé ìëú òã ëãé ëê. ëàùø äåëçúé ùáìåìá ÷ééí îøëéá ùì "î÷øà ÷åãù", ëúáúé ø÷ ùìôé æä îñúáø ùéù âí ÷éåí öéáåøé áìåìá, ëàùø äøáéí ðåèìéí éçã. ìèòîé, îñúáø ù÷áéòú àåôéå ùì äéåí îú÷ééîú áùðé îòâìéí - äöéáåøé åäàéùé. ìëï, àí ðáðä òì èòðúå äîñúáøú îàåã ùì âøðåú, ùîèøú äú÷éòä äéà ìéöåø "éåí úøåòä", äîñ÷ðä ìãòúé öøéëä ìäéåú ùéùðå çéåá ëììé áöã äçéåá äàéùé. àåìí áìåìá, îåùúúú äöéáåøéåú òì áñéñ îçééá éåúø, ùëï äøîá"í îâãéø àú òé÷ø äîöååä ëùîçä ìôðé ä' áî÷ãù, åìëï éù ìåîø ùâí ðèéìú âáåìéï îùúééëú ìîñâøú äìàåîéú. ðéúï ìäîùéê àú ä÷å äæä îúåê äñúëìåú áú÷ðú øéá"æ áùðé äî÷øéí. âí áòðééï æä ðåâòéí ùðé äîàîøéí áð÷åãä îùåúôú: øéá"æ çéôù úçìéó ì÷éåí äöéáåøé ùòã éîéå äúî÷ã áî÷ãù. áùåôø äúçìéó äåà áéú ãéï, åòì ëï ùáú ðãçéú ùí. áìåìá äðèéìä áâáåìéï äéà äúçìéó, åäðô÷à-îéðä äéà ùðåèìéí áâáåìéï ëì ùáòä. îï äãéï äéä ùâí ìâáé ìåìá úäéä ðô÷åúà áéçñ ìãçééú ùáú (áéåí äøàùåï), àê ùé÷åì äàçãåú âáø. æå äúîåðä äîöèééøú, àí ìàîõ àú ãáøé ùðéðå. àê àí ëï, îãåò àéï æäåú áéï "äúçìéôéí" áùåôø åáìåìá? æàú îùåí ùðèéìú ìåìá áâáåìéï îäååä äîùê ä÷éåí áî÷ãù ëáø îãàåøééúà, åìëï äòáøú äúô÷éã äöéáåøé ìâáåìéï äéà çéãåù áîéîãéí ñáéøéí. áùåôø àéï ëìì çåáú öéáåø àìà áî÷ãù áìáã, åú÷éòä áâáåìéï äéà òðééï ìòöîå. òì ëï, ëãé ìäîùéê ú÷éòä öéáåøéú ìàçø äçåøáï, äéä öåøê ìäèéì àåúä òì îåñã îøëæé - áéú ãéï.


[1] äôðééä ñúîéú ìâîøà áîàîø æä îëååðú ìîñëú ñåëä.

[2] æå îùîòåú äúåñôåú áîðçåú ùí ã"ä åñôøúí, åëï äåà áçéãåùé äøùá"à ìîðçåú, åáùå"ú äøùá"à ç"ã ñé' ë"ç. àåìí éù îôøùéí ùäçéãåù äåà ùàéï "ùåîò ëòåðä" ìòðééï ñôéøú äòåîø, àáì àéï øàéä ìäáðä ëæå áøàùåðéí çåõ îáùå"ú äøùá"à ç"à ñé' ÷ë"å, åàôùø ìãçåú ëãòú äôøé çãù ìàåøç çééí øéù ñé' úô"è. åëï çééáéí ìòùåú ìàåø úùåáúå äàçøú ùì äøùá"à ùäæëøðå (åäéà ðòìîä îï äàçøåðéí ùòñ÷å áæä áàå"ç ùí). åòééï áéàåø äìëä ùí ùäåëéç ëùéèä äùðééä îçéãåùé äøùá"à ìîðçåú, åãáøéå ðôìàå îîðé. òì ëì ôðéí, áñáøú äàçøåðéí ùàéï "ùåîò ëòåðä" áñôéøú äòåîø ðøàä ìåîø, ùâí àçøé äãøùä ðùàøú äñôéøä îöååä ùáîäåúä îåèìú òì äöéáåø, àìà ùáôåòì ãåøùú äúåøä ùäîòùä éÅòùä áàîöòåú úøåîúå äôøèéú ùì ëì àçã åàçã åöéøåôå ìëìì (åáååãàé éù ìåîø ëï ìùéèú äñôøé áëé úöà, ùìäìëä éù çåáä âí òì áéú ãéï, òééï ùí). åìëï àéï æä ãåîä ìùàø çåáú äéçéã, åìà ñâé ìæä ùåîò ëòåðä, ëé àéðå úåøí ùåí ãáø ìîòùä äöéáåø, àí ððéç ù"ùåîò ëòåðä" àéðå ðçùá ëàåîø îòöîå àìà éåöà éãé çåáä áàîéøú ä"òåðä". ñáøä ãåîä ðöéò ìäìï ìâáé ìåìá.

[3] òééï áòðééï æä áøùéîåú ùéòåøéí ìäâøé"ã æö"ì òî' ÷ìç, åòééï òåã áîåòãéí åæîðéí ìø"î ùèøðáåê çì÷ á' ñé' ÷è"æ, åáî÷øàé ÷åãù ìøö"ô ôøð÷, ñåëåú, ç"á ñé' è"æ åñé' ë"à.

[4] ìôé äðçúå äñáéøä ùì äâø"ç äð"ì ìòðééï äìì, ùìàçø äôñ÷ àé àôùø ìçæåø åìöøó ðèéìä ùðééä ìòé÷ø äîöååä. àëï äøîá"í äùîéè àú òðééï ääôñ÷ (æ', ëã, åòééï áñôø îåòãéí åæîðéí ùäæëøðå áäòøä ä÷åãîú). àåìí áùéòåøé äâøé"ã æ"ì îåáà, ùîðäâ àðùé éøåùìéí áðåé òì "åùîçúí" äîéåçã áî÷ãù, åáîöååä æå ìà àåîøéí "îãàâáäéä ðô÷ áéä". ìôé æä îåáï ùàéï øàéä îàðùé éøåùìéí, àê òì ëì ôðéí âí ñúéøä àéï, ëé ééúëï îñáøä ìçì÷ åìåîø, ùðèéìú ìåìá áâáåìéï äéà îòùä îöååä âøéãà, åàéìå ðèéìä áî÷ãù äéà ÷éåí ùì "î÷øà ÷åãù". ìäìï ðøçéá áòðééï äðèéìä áî÷ãù.

[5] àê àí ð÷áì ôéøåù æä, ðöèøê ìäçìéè ùîöååú ñåëä àéï áä îùåí ÷áéòú àåôé äéåí, ùäøé àí ùéðä äéúä îåô÷òú îñåëä, ëì éåí äéä îçééá áøëä áôðé òöîå. îñ÷ðä æå èòåðä áãé÷ä ùàéï ëàï î÷åîä.

[6] éù ìùéí ìá ììùåï "å÷èðéí" - åäìà ôùéèà ùéù îöååú çéðåê, åîàé ÷à îùîò ìï? åäðøàä îëàï ùìà ëäðçú äàçøåðéí (åëï îãåéé÷ áøîá"í æ', éã) ùëì îé ùðîöà áî÷ãù çééá áðèéìä, àìà çåáú äöéáåø áìáã äéà ìãàåâ ùéèìå áî÷ãù, åàéï çéåá æä îåèì òì ëì àçã åàçã. åîîéìà âí àéï ëàï çéåá çéðåê. åòééï áîàîøå ùì äøá îùä ìéëèðùèééï á"òìåï ùáåú" 83. àáì àôùø ìééùá, ùâí àí ëì àçã çééá, ëàï á÷èðéí ùìà äâéòå ìçéðåê îééøé, åäåàéì åîäåú äðèéìä áî÷ãù äéà îöååú äöéáåø, àôùø ìöøó âí ÷èðéí ëàìä. ëê àå ëê, éù ÷éåí áî÷ãù ùì ðèéìä áöéáåø. îåáï ùëì æä äåà ìãéòä ùää÷ôåú äéå áìåìá, åáâîøà (îâ:) ðçì÷å áæä.

áãåîä ìäð"ì ùîòúé îîåäø"à ìéëèðùèééï ùìéè"à áäñáø äãòä ùú÷éòú ùåôø àéðä ðåäâú îãàåøééúà áùáú àìà áî÷ãù, ùú÷éòä áî÷ãù äéà ú÷éòú öéáåø.

[7] äîàéøé ìîñëú ñåëä îúøõ àçøú - ìãòúå áòééú äáãìé äîðäâéí ìà äéúä çøéôä îñôé÷ áæîï äî÷ãù, åø÷ ëúåöàä îäçåøáï ðåöø îöá ùçì÷ âãåì îäòí ìà éãò ÷éáåòà ãéøçà.

[8] ðéúï ìäöáéò òì ëîä îöååú äîåèìåú òì äéçéã, ùîèøúï ìéöåø ÷éåí öéáåøé, ëâåï ÷øáï ôñç (øù"é æáçéí éâ. ã"ä àùí ðîé ìééúé) åòåã. åàí úàîø, îëéååï ùéòåã ðèéìú ëì àçã åàçã äåà ìäöèøó ìëìì, ëéöã îúçééáéí äéçéãéí áìåìá îãàåøééúà áæîï äæä? àôùø ùâí áìé î÷ãù òãééï éù ðèéìä öéáåøéú áòöí äòåáãä ùëìì éùøàì î÷ééí àú äîöååä, àí ëé áååãàé ÷éåí æä ðôâò ëùàéï î÷ãù. àîðí, àôéìå àí ðàîø ùîâîú äúåøä äéà ùäéçéãéí éöèøôå ì÷éåí ùáî÷ãù ãåå÷à, àéï ÷åùé ìäðéç ùàôéìå àí îèøä æå ìà úåùâ, òãééï îåèì çéåá àéùé òì äéçéãéí. àåôééðé äåà ìäìëä, ùàéðä îååúøú òì îñâøåú àôéìå ëùàéðï éëåìåú ìäâùéí àú éòãï äàéãéàìé. äùååä ìùéèú äøîá"í áñôéøú äòåîø, ùäéà ðåòãä ìîðåú àú äéîéí îä÷øáú äòåîø òã ä÷øáú ùúé äìçí, ëãîåëç îñéãåø îöååä æå áäì' úîéãéï åîåñôéï (ñåó ô"æ) åìà áñôø æîðéí, åòí æàú ñåáø äøîá"í ùäîöååä ðåäâú îãàåøééúà áæîï äæä, ëàùø éòåã æä àéðå ùééê. åãåâîä áîéùåø ãøáðï - îâîú ðø çðåëä äéà ôøñåîé ðéñà, àáì éù àåîøéí ùëàùø àéï àôùøåú ìôøñåîé ðéñà ÷ééîú îöååú äãì÷ä âøéãà, ëâåï áéåí (øàáé"ä ñé' úúî"â) àå áùòú äñëðä, ùàæ àéï ùéòåø ìùîï (îøãëé ùáú ñé' øñ"å). ãåâîä àçøåðä ðáéà îäñáø äúåñôåú ìãéï "àéðå øàåé ìáéìä" (ðéãä ñå: ã"ä ëì): "ãëéåï ã÷ôéã ÷øà ìëúçìä ìòùåú äîöåä, áòéðï ùéäà øàåé ìëê, àó òì ôé ùàéðå îòëá, ãàí ìà ëï ðúáèìä äîöåä ìâîøé, ùìà äéä éëåì ìòùåúä".

[9] òééï úîåøä éã. áìùåï úðà ÷îà ù÷øáðåú öéáåø ãåçéí ùáú. àîðí ø' îàéø ùí îú÷ï, ùãçééú ùáú úìåééä á÷áéòåú æîï. àáì òééï áôéøåù äîùðéåú ìøîá"í áä÷ãîä ìñãø ÷åãùéí, ùçéì÷ àú ëì ä÷øáðåú ìàøáòä ñåâéí: öéáåø, éçéã, öéáåø ëòéï éçéã, åéçéã ëòéï öéáåø. åîùîòåú ä"ëòéï" äéà, ùìòðééï ãçééú èåîàä åùáú ñåâ àçã äåà ëîå äñåâ äùðé. åîùîò ìãòúå, ùò÷øåðéú ãçééú èåîàä åùáú áàîú úìåééä áçìå÷ä ùì öéáåø ìòåîú éçéã, àìà ù÷áéòåú æîï äéà "ëòéï öéáåø". åàéï ëàï äî÷åí ìáøø ð÷åãä æå.

[10] ëê îôåøù áéøåùìîé ùí, ùîñáøä ùáú äéúä ðãçéú ø÷ áî÷ãù áéåí øàùåï.

[11] àí ðð÷åè ùéñåã äðáéàéí ðåäâ áæîï äæä ëîå áæîï äî÷ãù, éåöà îùàìú àáéé ùâí áæîï äî÷ãù ðäâä òøáä ø÷ áùáéòé. àê àí ððéç ùòøáä áæîï äæä äéà ø÷ æëø ìî÷ãù, ùåá àéï îôåøù áùåí î÷åí ùáæîï äî÷ãù ðäâä òøáä áâáåìéï ø÷ éåí àçã, åîñúáø ìôé äøàùåðéí äàìä ùäéà ðäâä ëì ùáòä. åàì úúîä, ëé áååãàé ùîñúáø ëï ìãòú øáéðå çððàì (îã: ìîòìä), ùîöååú òøáä áâáåìéï áæîï äî÷ãù äéà äìëä ìîùä îñéðé. åàéï æä ãåîä ììåìá ùðåäâ ø÷ éåí àçã áâáåìéï, ëé ìâáé ìåìá îáçéðä äúåøä áôéøåù áéï éåí øàùåï ìùàø éîéí, åàéìå áòøáä ùååéí ëì äéîéí îãàåøééúà. áòé÷ø ÷åùééúðå òééï áøùéîåú ùéòåøéí òî' øëè, ùëðøàä ñåáø ùìà ðäâä òøáä áâáåìéï áæîï äáéú ëìì, åéñåã äðáéàéí äåà æëø ìî÷ãù, åæä çéãåù âãåì. àîðí, éù ìãéé÷ ëï áøîá"í (æ', ëá).

[12] ëãáøéå îùîò âí áøàùåðéí àçøéí. òééï áâøñú øáéðå çððàì îâ. - "åùðéðï é"è øàùåï åëå' ". òééï âí áúåñôåú îâ. ã"ä äà, ùä÷ùå îãåò ìà úé÷ðå ëì ùáòä ùéèåì ëì àçã ááéúå. éù äèåòðéí ùáéã äçæ÷ä ñåáø äøîá"í ùàéï éøåùìéí áëìì î÷ãù, ëé àéï äåà îæëéø ãáø îæä áäìëåú ìåìá (æ', éâ), áðéâåã ìîùîòåú ãáøéå áôéøåù äîùðä. àáì àéï îøååéçéí îäðçä æå ãáø, ëé äéà ø÷ éåöøú áòéä àçøú áøîá"í. ùëï ìôé æä, éåöà ùòåã ìôðé äçåøáï áåèìä ðèéìä áùáú áî÷ãù - ùäéà îøëæ äîöååä ìãòú äøîá"í - îçùù ñëðä. àéê ðñáéø ùäøîá"í îùîéè òåáãä îùîòåúéú æå, ëàùø äåà îàøéê áúéàåø äúôúçåú ãéï ìåìá áùáú? åæàú áðåñó ìîä ùðåëéç ëàï, ùäîùðä òöîä îëøéçä àú äøîá"í ìäøçéá àú "ìôðé ä' " áìåìá îòáø ìäø äáéú.

[13] åðøàä ùéù ìééùá áæä ÷åùé àçø, ãäà áîùðä ìòéì îà: àéúà, ùâí ìàçø ùáéèìå ìåìá áòæøä, äîùéëå ìäáéà àú ìåìáéäí áâáåìéï ìáéú äëðñú áòøá ùáú ëãé ìéèåì ìîçø (åìôé ääååä-àîéðà áãó îâ., îùðä æå îúàøú àú äîöá àôéìå ìàçø äçåøáï). àí ëì îä ùòùå çëîéí äåà ìáèì àú äðèéìä áäø äáéú, îîéìà ðùàø äãéï äëììé äðåäâ áâáåìéï, åàí ëï îãåò áéøåùìéí ðåèì ëì àçã ááéúå? åëé àéï áúé ëðñéåú áéøåùìéí? ðøàä ùîåëç îëàï, ùçëîéí ìà ø÷ áéèìå ðèéìä áòæøä, àìà ÷áòå áàåôï çéåáé àú öåøú äðèéìä äîãåéé÷ú, ëùí ùòùå áëì îöååú äî÷ãù. "ëì àçã åàçã ááéúå" äåà öåøú ä÷éåí ùì "åùîçúí" áî÷ãù ùúé÷ðå çæ"ì. åàôùø âí, ùúéàåø äáàú äìåìáéí ìáúé äëðñéåú ùáâáåìéï ëãé ìéèåì áùáú, ú÷ðú çëîéí çéåáéú äéà, ùáùáú éãàâå ìéèåì ìåìá ááéú äëðñú; äéåú åòé÷ø ãçééú ùáú áðåééä òì ÷éåí äöéáåø, éù ìä÷ôéã ãåå÷à áùáú òì äàåôé äöéáåøé. àáì áéøåùìéí àéï öåøê ìä÷ôéã áëê, ëé ùí âí ìðèéìú ëì àçã ááéúå éù îòîã ùì ðèéìä áî÷ãù, îä ùàéï ëï áâáåìéï.

åäðä ìàçø ùëúáúé àú äãáøéí äàìä, éöà ìàåø ëøê çãù îùå"ú àâøåú îùä, åùí áòî' ùå äòìä, ùàéï éøåùìéí áëìì î÷ãù ìòðééï ìåìá, åãáøé äøîá"í áôéøåù äîùðä äí èòåú ñåôø. åàåìí îãáøé äâø"é ÷ôàç ùìéè"à áä÷ãîúå ìôéøåù äîùðéåú áäåöàúå òåìä, ùãáøéí àìä ðîöàéí áëúá äéã äî÷åøé ùì äøîá"í. èòðú äàâøåú-îùä äéà, ùàí ëì éøåùìéí ëìåìä áî÷ãù ìòðééï æä, ìà äéä öåøê ùééèìå áî÷ãù òöîå, åäéä ðåç éåúø ìú÷ï ùééèìå ááúé ëðñéåú, ëîå ùúé÷ðå áùàø òøé éùøàì. åàåìí ìôé äð"ì îåáï, ùëéååï ùîäåú äðèéìä áî÷ãù äéà ðèéìú äöéáåø, ÷éåí æä îòåìä éåúø ëàùø ëåìí ðåèìéí éçã áî÷ãù òöîå, åìà áöåøä îôåæøú áî÷åîåú ùåðéí áòéø, äîäååéí äøçáä ùì î÷ãù. åø÷ áâìì äöåøê ðñåâå çëîéí îï ä÷éåí ìëúçéìä áî÷ãù âåôà, åäñúô÷å áðèéìä îçåõ ìå. àîðí äàâøåú-îùä äâéò ìîñ÷ðúå âí îúåê ãéåï ëììé áî÷åîåú ùáäí éøåùìéí ãéðä ëî÷ãù, åáàîú àí öåã÷ú äåëçúðå ùãéðä ëî÷ãù ìòðééï ìåìá, äñéáä ìçì÷ áéï ìåìá ìáéï äìëåú àçøåú öøéëä òéåï.